477
HIC. ARCÆ. AUGUSTALIUM. SE.
VIVO. HS. XX. DEDIT. UT. EX. RE-
DITU. EJUS. SUMMÆ. DIE. NA-
TALI. SUO. IV. KAL. FEBR. PRÆ-
SENTES. VESCERENTUR. ET. OB.
DEDICATIONEM. STATUE. DE-
CURIONIBUS. ET. SE. VIRIS. ET.
JUNENIBUS. SPORTULAS. ET. PO-
PULO. EPULUM. ET. OLEUM. EA-
DEM. DIE. DEDIT.

Et p. DLXXI, 1. alius municipio HS. LXV. le-
gat. UT. EX. REDITU. EJUS. SUMMÆ.
QUOTANNIS. VIII. ID. NOVEMBRIS.
NATALE. SUO. MUNICIP. EPULUM.
ET. CRUST. ET. MULSUM. DA-
RETUR.

bus lu

VII. Die octavo a natali puellæ ; nono VII. Itếpueri luftrabantur, accipiebantque nomina. que die. Feftus voce luftrici p. 507. Luftrici dies in- ftricis fantium adpellantur puellarum oltavus, pue- milla. rorum nonus, quia his luftrantur, atque eis nomina imponuntur. Addi poffunt Macrob. Saturn. I, 16. Plutarch. Quaft. Rom. p. 288. Unde hi dies nominum adpellantur apud Ulpian. Fragm. tit. XV. Ita enim ibi legendum effe pro nonum diem, ex codice Tiliano oftendit Em. Merill. Obf. II, 33. Fiebat hæc luftratio veluti Torent. Phorm. I, 1. vocat initiatio, impofitioque nominum variis adhibitis follemnitatibus. Expiatum enim infantem, & adverfus fafcinum probe præmunitum, eximebant cunis, & per ædes ditiffimorum civium boni ominis cauffa, nec non ob religionem per Deorum Dearumque templa circumfere

bant

VIII.NU

ptialia dona.

bant. Perf. Sat. II. v. 31. Suet. Calig. Cap. XXV. Ner. Cap. VI. Hinc porro nomen accipiebat infans & vocabantur ad epulum propinqui. Jul. Capitolin. Clod. Albin. IV. & denique intra trigefimum a nativitate diem profeffio natalitia ad acta fiebat. Ita enim intelligendum effe locum Julii Capitol. in vit. Marci cap. IX. oftendimus in Comment. ad L. Jul. & Pap. II, 14. Tunc ergo dona & munera mittebantur infanti ejufve matri, idque eft, quod fignificat Terent. Phorm. I, I. V. 13.

Ferietur alio munere, ubi erit puero natalis dies

Ubi INITIABUNT: omne hoc mater auferet:

Puer cauffa erit mittundi.

VIII. Nec prætermittenda munera nuptia lia. Neque enim temere quifquam conviviis nuptialibus intererat, quin munufculo fponfo fponfæque oblato benevolentiam teftaretur. Et hæc funt nuptialia munera, (d) quorum mentio fit apud jureconfultos. L. 1. §. 5. D. de tur. &rat. diftrah, L. 13. §. 2.D.de adminiftr. tut. Quæ tam nonnunquam magna erant, ut fponfæ vel ad dotem fufficerent. Quinctiliani fane filiæ Nonio Celeri nubenti L. millia numum contulit Plinius. Vid. Epift. VI, 32. IX-Xenia IX. Liberalitatem non minorem oftentahofpiti- bant, in donandis hofpitibus. His miffa mu

bus miffa

aliæque

nera

liberali- (d) Item munera nuptalicia L.194. D. de Verbor

tatis ex

empla.

fign. Apud Ciceron. pro A. Cluentio VI. IX, & Apulej. de afino aureo VI. nuptialia dona paullo aliter accipiuntur, pro muneribus > quæ ante contractas nuptias mulieri a viro offerebantur.

mera ΧΕΝΙΑ κατ' ἐξοχω adpellata funt Plin. Epift. VI, 31. Summo die, abeuntibus nobis xenia funt miffa. Sed fæpe divites ac potentiam adfectantis, donis plane privati fortem tranfgreffis, plebejorum animos, liberalitatifque laudem fibi conciliare ftudebant. Exemplo effe poteft Plinius, qui Curiano, Gratillæ filio, legatum remifit, Plin. Epift. v, 1. Voconio Firmo cenfum equeftrem fupplevit, id. Epift. 1, 19. Martialem viatico juvit, idem Epift. III, 21. Artemidoro philofopho, urbe excedere juffo fub Domitiano, pecuniam, qua opus erat, a locupletibus nega tam, ipfe mutuatus gratuitam dedit. Idem Epift. Ill, 11. Calvinæ patris debita remifit. Id. Epift. II, 4. Ut alia ftupenda prorfus liberalitatis exempla prætermittamus.

*

Cincia

mum.

X. Et olim quidem libere quifque donare x. Legis poterat, quantum vellet. At poftea A. U. C. de donis IOXLIX. a M. Cincio Alimento, Tribuno ple- & mune bis lata eft lex CINCIA, quam & MUNERA - ribus ca LEM vocat Plautus apud Feftum voce munera put prilis, p. 323. Ejus primo capite cautum, ne quis ob cauffam orandam donum munufve caperet. Vid. Cic. Epift. ad Arric. I. ult. Tacit. Annal.XI, 5. XIII, 42. Quum enim inftituto jure patronatus, de quo fupra Lib. I. Tit. II. num. XXIX. patroni pro clientibus gratis poftularent; hi gratum animum oftenfuri patronis Kalendis Januariis, Saturnalibus, natalibus, varia xeniola, ftrenas & munufcula offerebant, quæ deinde a rabulis in debiti neceffitatem transformata, adeo plebem premebant, ut patriciis veluti ftipendiaria viderentur. Hinc veterem

mo

XI.Variæ

tiones &

nes.

morem reduxit Cincius. Vid. Frid. Brummeri V.C. Comment. ad Leg. Cinc. 111. fequ.

XI. Paullo poft ea lex obfolevit. Contemhujus le tu tamen oppreffam renovavit Augustus. Imgis rela- perator, poenamque quadrupli adjecit. Itemutatio rum defuetudine abolitam quum revocari non poffet, Claudius ita temperavit, ut ne ora tores ultra dena feftertium caperent. Tacit. Ann. X, 5. Sub Nerone lex iterum priftino vigori reddita, at fub finem ejus imperii, vel certe paullo poft, conftitutio Claudii renovata. Addidit Trajanus SC. ut omnes litigantes jurarent, antequam agerent, nihil fe ob advocationem cuiquam dediffe, promififfe, caviffe: peractis vero cauffis, non nifi dena feftertium dare liceret. Poft ea tempora adeo exfpiravit lex ifta, ut honorario advocatorum tantum non fordidum mercedis nomen obveniret, neque dubitarent jureconfulti ftatuere, locationem conductionem interdicere inter advocatum & clientem. L. 38. §. 1. de locat. L. ult. C. de cond. ob cauff dar. Immo jam ante multæ fraudes huic legi facta erant per xenia, strenas natalitia, captationes ultimarum voluntatum, palmaria, redemtiones litium, aliafque hujufmodi artes, quas erudite, ut folet, explicat laudatiffimus Brummerus L. c.

XII. Alio ejufdem legis capite cohibebanXII. tur donationes intra certam fummam, quæ taEjusdem legis ca- men hodie ignota eft: (e) neque licebat cui

put a.

liud,

quam

e) Quanta fuerit hæc fumma, nondum constat Franc. Hotomannus de Donat. IX. negat, quemquam potuiffe donare ultra dodrantem bono

rum.

quam plus donare, quam lex permiferat, nifi do natio vel publica eflet, vel remuneratoria, vel cognatis perfonifque conjunctis facta. Si plus donatum fuerat, non tota donatio, fed qua legitimum modum fuperabat, refcindebatur ; (ƒ) fi acu rem tetigit Brummerus ad Leg. Cinc. XII.

XIII.

rum. Sed id nullo fundamento dici oftendit Brum. ad L. Cinc. XII. Alii ducentos tantum aureos donari potuiffe, exiftimant. L. 34. C. de donat. Sed nec hoc certius videtur, iftam legem de lege Cincia loqui, nec recte infertur, quia do nationes cc aureos excedentes ea lege jubentur infinuari, ideo eas lege Cincia fuiffe prohibitas. Maximarum fane donationum exempla exftant apud Plin. Epift. VI,25.& 32.II.4.VIII, 14.1,19. Unde fatis magnam oportet fuiffe fummam hac lege præfinitam. Schulting. ad Vlpian, p.561. feq. (Ita Brummerus obUlpiani locum,qui exftat Frag. I, 1.imperfecta lex eft, veluti Cincia, quæ fupra certum modum donari prohibet, exceptis quibufdam cognatis, fed fi plus donatum fit, donationem non refcindi. Unde colligit vir doétiffimus, donationem ex hac lege pro parte, qua modum excedebat, fuiffe refciffam. Enimvero fic perfecta fuiffet lex Cincia. Rectius itaque dixeris,ex lege Cincia donationem etiam immodicam ipfo jure valuiffe,exceptionem tamen datam fuiffe ei, qui conveniebatur ex fua liberalitate ultra modum a lege definitum, Z. 21. §. 1. L. 24. D. de donat. L. 5. §. 2.5. D. de doli mal.& met, except. quæ exceptio etiam fidejuffori proderat L. 24. D. de donat. Prodita quoque fuiffe videtur actio refcifforia, qua refcindebatur, quod fuerat ultra modum donatum. L. 21. §. 1. D. eod. Quibus remediis non fuiffet opus, fi ipfa lege Cincia irritum fuiffet, quod erat ultra modum legitimum donatum. Vid. Ant. Schulting. ad Vlpian. l. c. p.m.562.

Hein. Ant. Rom, T. 1.

X