Page images
PDF
EPUB

XLV.Methodus

lis Lamprid. in Alex. Sev. LXVIII aliique jureconfulti egregii, quorum in digestis fragmenta exftant.

XLV. Denique a tertio fæculo tres præcidocendi pue fcholæ floruerunt juridica, Roma, Conin fhe ftantinopoli, & Beryti, hoc privilegio munilis juri tæ, ut non liceret alibi cuiquam jus docere, te & poft ceu infra docuimus Lit. I. Tit. XXV. n. XX. feq. Juftitia in his scholis ea fervata methodus, ut primo

dicis an

[ocr errors]

anno non nifi ad limina legitimæ fcientiæ admitterentur, dicti ideo dupondii, quafi nullius pretii homines. (p) Secundo anno Edicti audiebant interpretationem, unde & Editales cognominati. Tertio anno ad prælectiones in priores octo libros Refponforum Papiniani adimittebantur, atque inde dicebantur Papinianifta, quo nomine adeo fibi placebant jurium fudiofi, ut diem, quo ejus doctrina primum fuerant initiati, feftum follemnemque haberent. Bertrand. de Jurifperit. 1, 2. p. 38. Quarto anno refponfa Pauli in manibus erant, eaque tunc ipfi recitabant, & tum dicebantur autas, quafi folvendis quæftionibus idonei, vel ut ait Juvenalis Satyr. VIII. Qui juris nodos legumque

ani

(p) Seneca Controv. X, 1. Ita ne peribunt decem juvenes propter dipondios duos? Hieronym. ad Helvid. p. 12. Tom. VI. Op. Quis te, oro, dupondio fupputabat ? Et Petron. p. 13. dupondium pro pretio viliffimo accipit, ubi addendæ virorum do&torum obfervationes, & Cujac. Obferv. XII, 40. Nemo non hic deprehender fpeciem quamdam monftri illius fcholaftici quod recentiore ætate Penalifmi nomine academias invaserat.

[ocr errors]

anigmara folvunt. Unde errant qui λúra vertunt folutos: fic enim dici debuiffent auto, ut recte obfervat Turneb. Adverf. VIII, 19. Quinto anno, quo Conftitutiones addebant, ponúτa dicti Sed mutavit nonnulla Justinianus, qui primo anno Inftitutiones fuas & Tawpara rerum prælegi, novitiofque Juftinianeos novos dici voluit: fecundo quofdam digeftorum libros, quos ipfe præfcribit, per viciffitudinem interpretandos, audiebant, fervato editalium cognomine. Tertio anno Papinianiftas vocari conceffit, fed audire eos juffit libros digeftorum XX, & XXI. Reliquos digeftorum libros adjiciebant anno quarto, quo auta dicti, quemadmodum quinto co dicem jungebant, & pour nomen eo ipfo merebantur. Vid. Juftin. Orat. ad Anteceffores §. 2. 3. 4. & 5. & ibi interpretes.

LIB. I. TIT. L

De Juftitia & Jure.

Itulo hoc inftitutionum non inculcantur leges quædam Romanæ, fed principia generalia, & quæ ad ideam juftitiæ & juris concipiendam faciunt. Quum ergo in definitione Juftitiæ & Juris a recentioris fcholæ placitis fe procul fejunxerint veteres jureconfulti, ratio ejus rei ex antiquitate erit red

denda.

operam

I. Jurl 1. Jurifconfulti itaque, quod inter omnes confulti conftat, plerique cum legum ftudio philofo- dabant phiam olim conjunxere, ex ejufque principiis philofo leges phiz

B 5

leges funt interpretati. Unde Cicero de Legib. 1, 5. jurifprudentiam a pracoris edito, ut plerique fua arate fecerint, neque e XII. Tabulis, fed peniII. Maxi- tus ex intima philofophia perendam putabat.

mæ Stoi(2,

II. Quamvis vero non eidem omnes fecte nomen dederint, & Epicureæ inprimis faverint C. TREBATIUS TESTA (a) (Cic.VII. Epift. 12. Gaffend. de vit. & morib. Epic. Tom. V. op. pag. 188. Ægid. Menag. Amœnit. jur. p. So.) ALFEN. VARUS (L. 76. ff. de judic. & ibi interpretes. ) & alii: plerique tamen tefte Athenæo Deipnof. VI, 8. ftoicam philofophiam maximi habuerunt, vel quia Zeno minime, ut aliæ fecte philofophorum a rebus gerendis avocabat, (Diog. Laert. VII. 122. 130.) eaque fecta turbidos & negotiorum appetentes facere videbatur; Tacit. Ann. XIV, 57. vel quia ifti fapientes philofophiam practicam felicius, quam alii excoluerant. Et hinc ftoica philosophia fumma dicitur fapientia. L. 2. D. de leg. (b) Multis id demonftrarunt Schilterus in Manuductione philofoph. moral. ad jurifprud. Cap. 1. Vinc. Gravina de ortu & progressu jur. civil. n. XLIV. p.80. Em. Merill. Obferv. 1, 8. & fingulari ac pererudita oratione V. C. Everardus Otto.

III.

(a) Diffentit Schilter. Manud. phil. ad jurifpr. I,
6. p. 7. Sed Trebatius initio ftoicus poftea
Epicureus factus videtur. Cic. Epift. VII, 12.
(b) Fallitur ergo Paganin. Gaudent. de ortu &
progr. philof. ap. Rom. cap. XLIII. p. 166. qui
plerofque Jureconfultos cum Ariftotele potius
& Platone fenfifle putat. Conf. obf, Hal. VII.
8.252.

de multa

jure

III. Hinc frequentiffime in jure noftro I. III. Un derivationes nominum fatis contorte, quales in ftoicis erant follemnes e. g. teftamentum quafi Stoica. teftatio mentis; mutuum, quafi quod ex meo fir tuum. Vid. Cuj. Obser. XI, 37. Em. Merill. Obfer. 1, 8. feq. Frequentiffimæ II. definitiones mere ftoicæ, qualis eft etiam in hoc titulo definitio juris naturæ. Frequentiffimæ III. divifrones ftoica, qualem effe illam rerum corpotalium & incorporalium, ex Sexti Empirici VII. adv. Mathem. & Senec. Epift. LVIII. obfervavit Oifelius ad Caji ad Inft.II, 1, 1. p.m. 73. Frequentiffime denique IV. decifiones ex interioribus philofophiæ ftoicæ principiis derivatæ, quales collegerunt Vinc. Gravina I. c. Schilterus . c. & V. C. Everardus Otto de philof. Stoica jurec.

& philo

IV. Quamvis vero philofophiæ amantiffini IV.Emueffent Romani Jure confulti, fempertamen in- tio inter eos reliquofque philofophos apánтes in- er jureprimis Epicureos, quædam interceffiffe vide- confultos tur æmulatio. Eoque pertinere arbitramur fophos. verbofam illam Ulpiani declamationem de vera non fucatajureconfultorum philofophia. L. 1. S. 1. de juftit. &jure, necnon quæ Horatius Lib. I. Epift. I. canit: Nunc agilis fio, & merfor CIVILIBUS UNDIS, Virtutis vera cuftos rigidufque facerdos. Conf. Cic. Epift. III, 9. 10. ubi Epicuri philofophia pantos ASTUTA vocatur Locum præclare explicari jurecon memini in Gundlingianis.

V. Cur

fultimulta philo

fopho: ú

V. Et ifta quidem æmulatione factum eft, ut jureconfulti ea, quæ philofophorum erant propria propria, ad fe raperent, e. g. ut definitionem juri apphi- plicarint.

B 6

fic diata

philofophiæ juri fuo adplicarent: §. 1. Inft. h. t. ut loco juridica definitionis juftitiæ darent mere moralem & philofophicam; & denique ipfa illa juris præcepta §. 3. Inft. h. t. ex philofophia morali ftoicorum in jus transferrent. Conf. Schilter. 4. c. Chrift. Thomas. Annot. ad Inft. h. t. Germ. Noodt. Jul. Paul. X. p. 365. & quæ nos obfervavimus in Elem. Juris civ. h. t. ̧

A

T IT. II.

De Jure Nat. Gent. & Civili.

Gitur hoc titulo de diverfis fpeciebus juris. Quum vero jam fuperiore titulo, cur hunc potiffimum de jure naturæ & gentium fibi conceptum formarint, abunde explicatum fit; jam ex antiquitate varia juris civilis genera funt explicanda, docendumque quid Tex fuerit, quid plebifcitum, quidpratores & adiles; quid item jureconfulti ad locupletandui jus Romanum contulerint, quid deni que Imperatores in legibus Romanis, earumque ferendarum ratione immutarint.

I. Leges I. Lex Romanis, libera adhuc republica, proprie vocabatur, quam populus Romanus, Superiore a quitus magiftratu rogante, conftituebat. (a) §. 4. Inst. Late? h. t. Ejufmodi magiftratus fuperiores quibus cum populo agendi jus effet, præter Reges,

Inter

(a) In libera ergo republica ad legislationem omnes concurrebant, & hinc patet ratio, cur lex communis reipublicæ fponfio vocetur Ulpiano L. 1. D. de legib.

« PreviousContinue »