tribuni populum fubmoverunt, fitellaque adlata eft, ut fortirentur, ubi Latini fuffragium ferrent. Deinde hoc jus fuffragiorum erat veluti precarium. Quotiefcumque enim liberet, edicere poterant confules, ut Latini urbe exirent. Fecit id fane Virginius Conful, Caffii collega, apud Dionyf. Halic. VIII. p.540.Fecit & C.Fannius, qui Latinos, fuffragii caufla in urbem accitos, ex SC. excedere juffit. Cic. Brut. Cap. XXVI. Nec plura exempla tamen fuccurrunt. Unde Cicero pro P. Sextio XIII.Nihil acerbius fo cii Latini ferre foliti funt, quam id, quod perraro accidit, a confulibus juberi ex urbe exire. XCIII. honores. XCIII. Gaudebant etiam jure aliquo HONORUM, fed non optimo, quali cives Roma- Item jus ni. In eo provincialibus erant feliciores, quod petendi, non Romanis prætoribus, proconfulibufque parerent, fed finis magiftratibus. Unde de Nemaufo jure Latii donata, Strabo Geogr. IV. p.87. fcribit, ea de cauffa populus ille Romanis pratoribus non paruit. Minor quoque in eo erat illorum conditio, quam Italorum, quod magiftratribus in patria geftis, jus civitatis Romanæ confequerentur, qua de re fupra diximus num.VII. Aft honores in urbe petere haud poterant ante civitatem lege Julia datam. Hinc quum bello Punico II. Sp. Carvilius fuafiffet, ut ex fingulis populis Latinorum binis fenatoribus, fi patres cenfuiffent, civitas, adeoque etiam jus magiftratuum daretur; ejus rei, ut aliena, mentio fuppreffa eft. Liv.XXIII, 22. Nec felicius proceffere Latinorum confilia, quum alterum confulem ex fua gente creandum urgerent. Liv. VIII, 4. Unde de magiftratibus pa◄ XCIV. Et rum. triis, non urbanis, intelligendus eft Afconius Pædianus, quando de Gallis Tranfpadanis, Latii jure donatis a Q. Pompejo Strabone, ait: habuiffe eos jus, quod cetera Latina colonia, id eft ut PETENDI MAGISTRATUS GRATIA, `civitatem Romanam_adipijcerentur. Afcon. procm. in Pifonian. p. 2063. Dicere enim proculdubio voluit, ur gefti magiftratus gratia civitatem Romanam adipifcerentur. Illud enim jus Latinis fuiffe fupra num. VII. demonftratum eft. XCIV. Denique quod ad jus SACRORUM jus facro- attinet, civibus Romanis & publica facra & propria fuerunt. At communia quoque nonnulla erant civibus cum Latinis, & talia erant Sacra Dianæ, quæ exemplo civitatum Afiæ, auctore Serv. Tullio Romæ in fano, communibus fumtibus exftructo, faciebant cum Romanis Latini, Liv. I, 15. Tales quoque feriæ Latina, quas inftituerat Tarquinius Superbus. Singulis enim annis conveniebant quadraginta feptem Latii populi in monte alto, Albæ imminente, facra facientes Jovi Latiali, epulifque & ludis vacantes. Conftitutum quoque erat, quid quifque populus præberet : hic agnos, ille cafeos, ifte lactis modum, & quam portionem recipere deberet. Communis victima tantum erat, de quo cuilibet populo portio fua fuerat conftituta, & huic facrificio præerant Romani. Dionyf. Halic. Antiq. Rom. I. p. 250. Initio quidem ex inftituto Tarquinii unico die hæc facra peragebantur: aft, pulfis regibus additus a populo fecundus: acceffit dein tertius poft foedus cum Latinis a Sp. Caffio ictum : ictum quartus ob plebis, quæ fecefferat, re: ditum adjectus: accefferunt quoque facrificia & ludi, quibus Senatus ædiles præfecerat, Dionyf. Ant. Rom. VI. p. 415. Immo & vifcerationes, de quibus in actis diurnis apud Reinef. IV, 5. PRID. KAL. APRIL. FERIÆ LATINE CELEBRATE ET SACRIFICATUM IN MONTE ALBANO, ET DATA VISCERATIO. Vifcerationes autem erant diftributiones carnis, panis, olei, vini, crustuli, mulfi & fimilium, viritim factæ, de quibus Reinef. in Comm. ad Infcr. p. 146. Tanti vero hæ feriæ erant Romanis, ut confules in provincias paludati proficifci non poffent, nifi indictis prius hifce feriis. Liv. XXI. ult. XXII, 1. Inftaurandæ quoque erant a Pontificibus, fi vel ulla cæremonia neglecta, aut quidquam præter jus factum effet, cujus rei exempla funt apud Liv. XXXII, 1. XXXVII, 3. XL, 45. XLI, 16. Interea dum magiftratus Romani feriis illis intereffent. Præfecti feriarum Latinarum (2) ufque ad eorum reditum imperium in urbe tenebant. Jul. Capitolin. Antonin. IV. Tac. Annal. IV, 11. Ex quibus locis. etiam patet, ferias iftas Latinas post civitatem quoque Latinis datam, immo adhuc fub Impe rato (*) Sunt qui hos non præfectos feriarum Latinarum fed præfectos urbi feriarum Latinarum cauffa, dictos putant, veluti Cafaub. ad Jul. Capitol. Marc. Anton. Anton. IV. Ampl. Bynkersh. in prætermiff. ad L.2.D.de orig.jur.p. 54. Sed exftant tamen marmora apud Smetium p. XLI, 5. p. LXIX. 1. Grut.p.cccxIII. 9.& CCCLVI,I. in quibus vocantur PRÆF. FER, LATIN. XCV. La cenfum terant a tibus, n& ratoribus fuiffe celebratas Cum Lanuvinis XCV. Ceterum an principia illa juris putini, ti blici, quæ §. LXXII. explicavimus apud Lafurtim in tinos quoque habuerint locum, merito duirrepfif bites. Sane enim , quum Romani duarum fent re- civitatum cives effe non poffent ; licebat peti potamen iis, relicta civitate Romana, in aliam magiftra- fe recipere, aliufque jus civitatis adfumere. Sic, fi noluiffet T. Pomponius Atticus civis Romanus manere, liberum ipfi omnino fuiffet, civitatis Athenienfis jura adfciffere. Aft Latini, fi furtim irrepferant in tabulas cenfuales Romanorum, vindicari a magiftratibus fuis poterant & revocari, non secus, ac fi effent glebæ adfcripti. Sic M. Craffus judicio repetitus eft a Mamertinis, procul dubio tum adhuc Latina conditionis. Cicero pro Balbo XXIII. M. Perpetua a Sabellis. Val. Max. III, 4. 5. Vide Comment. noftr. ad L. Jul. & Pap. Popp. I. 1. 2. Et hæc fufficiant de Latii jure. Dicendum jam porro de jure Italico. САР, C A P. III. De Jure Italico. Italia XCVI. Italia Romanis dicebatur, quidquid XCVI. præter Latium inter utrumque mare ad Rubiconem ufque fluvium procurrit. Reliquum qua late enim terræ tractum ufque ad Alpes Galli, patuerit?Ligures, Veneti, Carni occupaverant. Ceterum Italiam inter fe diviferant populi quamplurimi, & maxime Hetrufci, Lucani, Brutii, Epizephyrii, Locri, Calabri, Meffepii Salentini, Apuli, Hirpini, Frentani, Picen tes, Senones, Umbri, Sabini, Marfi, Veftini, Marrucini, Peligni, & Samnites, qui diverfis bellis perdomiti, foedere non uno in focietatem a populo Romano accepti funt Bella cum tot populis gefta accurate recenfet Car. Sigonius de antiquo jure Ital. I, 8. feq. Sed quibus annis fingula ifta fint foedera, quibus conditionibus finguli populi in focietatem recepti fint, in tanto veterum filentio obfcu$ rum eft. Illud certum, & a V. C. Christ. Gottl. Schvvarzio in Diff. de jure Ital. recte obfervatum eft, diftinguendas effe varias juris Italici periodos. Poft prima enim illa & antiquiffima foedera plures Italici populi ad Hannibalem defecerant, quorum alii ultro ad officium redierunt, alii armis recepti. Hinc anno U. C. IǝL. P. Sulpicius Galba Dictator Italiam E peragravit, & cognitis fingularum civitatum cauffis, aliis & in his nominatim Brutiis, Picentinis & Lucanis durius jugum impofuit, aliis pristina jura reftituit. Gell. Nolt. Att, X,3• Hein. Ant. Rom. T. L Q Poft |