Page images
PDF
EPUB

C.

.

eiusdem fundi pignus occupavit, tempore potiores estis. Nam cum de pignore utraque pars contendat, praevalet iure, qui praevenit tempore. Ant. 1. 2 C. eod. 8, 17. (18). 3. Si idem bis, i. e. ante secundum et post eum crediderit, in priore pecunia potior est secundo, in posteriore tertius Marcian. l. 12 § 3 D. eod.

est.

4. Interdum posterior potior est priore, utputa si in rem istam conservandam impensum est quod sequens credidit, veluti si navis fuit obligata et ad armandam eam vel reficiendam ego credidero: huius enim pecunia salvam

fecit totius pignoris causam. Ulp. 1. 5. 6. pr. eod.

5. Licet.. priores habeantur potiores, tamen eum, cuius pecunia praedium comparatum probatur; quod ei pignori esse specialiter statim convenit, omnibus anteferri iuris auctoritate declaratur. Diocl. 1. 7 C. eod.

1. Cum secundus creditor oblata priori pecunia in locum eius successerit, venditionem ob pecuniam solutam et creditam recte facit. Marcian. 1. 5 pr. D. de distr. pign.

2. Qui pignus secundo loco accepit, ita ius suum confirmare potest, si priori creditori debitam pecuniam solverit aut, cum obtulisset isque accipere noluisset, eam obsignavit et deposuit. Sever. 1. 1 C. qui potior.

3. Si paratus est posterior creditor priori creditori solvere quod ei debetur, . . nolente priore creditore pecuniam accipere,. dicimus priori creditori inutilem esse actionem, cum per eum fiat, ne ei pecunia solvatur. 1. 11 § 4

D. eod.

III. Der Pfandgläubiger hat gegen jeden Besizer der verpfändeten Sache die in factum concipirte actio hypothecaria s. quasi Serviana (vindicatio pignoris), deren Formel etwa lautete: Si paret eam rem q. d. a. ab eo, cuius in bonis tum fuit, ob pecuniam debitam (v. gr. centum aureos) A: A pignori hypothecaeve nomine obligatam, eamque pecuniam neque solutam neque eo nomine satisfactum esse, neque per Am Am stare, quominus solvatur, nisi arbitratu tuo NS NS A: A restituat, quanti ea res erit Nm Nm A: A condemna, s. n. p. absolve. a. Die Klage sezt voraus Verpfändung der Sache seitens desjenigen, welcher sie in seinem Vermögen hatte (Eigentümer, publicianischer Besizer), an den Kläger für eine gültige Forderung, Fälligkeit derselben — abgesehen von Faustpfand- und Nichtbefriedigung des lezteren (II. c. 3.). b. Jhr Ziel ist Restitution der Sache, eventuell Condemnation des Beklagten auf die litis aestimatio; doch kann Beklagter durch Abfindung des Klägers der Restitution sich entziehen und erhält dann, als rechtmäßiger Besizer - wie insbesondere Eigentümer dessen Forderung und Pfand-R. c. Hat der Beklagte ein besseres oder ein gleiches Pfand-R. an der Sache, so steht ihm gegen die actio hypothecaria eine exceptio zu (II. a. 1.), wie

andererseits der vorangehende Pfandgläubiger gegen den besigenden nachfolgenden stets mit der Klage durchdringt.

a. 1. Serviana actio declarat evidenter, iure pignoris teneri non posse, nisi quae obligantis in bonis fuerint; et per alium rem alienam invito domino pignori obligari non posse, certissimum est. Diocl. 1. 6 C. si al. res. 8. 15. (16).

2. Quod dicitur creditorem probare debere, cum conveniebat, rem in bonis debitoris fuisse, ad eam conventionem pertinet, quae specialiter facta est, non ad illam, . . ut ceterea etiam bona teneantur debitoris quae nunc habet et quae postea adquisierit. Gaj. 1. 15 § 1 D. de pign.

3. Si ab eo, qui Publiciana uti potuit, quia dominium non habuit, pignori accepi, sic tuetur me per Servianam praetor, quemadmodum debitorem per Publicianam. Paul. 1. 18 eod.

4. Si paciscatur creditor, ne intra annum pecuniam petat, intelligitur de hypotheca quoque idem pactus esse. Marcian. 1. 5 § 1 D. qu. m. pign. 20, 6.

b. 1. In vindicatione pignoris quaeritur, an rem de qua actum est possideat is cum quo actum est: nam si non possideat nec dolo fecerit, quominus possideat, absolvi debet; si vero possideat, et aut pecuniam solvat aut rem restituat, aeque absolvendus est; si vero neutrum horum faciat, condemnatio sequetur. Id. 1. 16 § 3 de pign.

2. Si res pignerata non restituatur, lis adversus possessorem erit aestimanda, sed utique aliter adversus ipsum debitorem, aliter adversus quemvis possessorem: nam adversus debitorem non pluris, quam quanti debet, quia non pluris interest; adversus ceteros possessores etiam pluris, et quod amplius debito consecutus creditor fuerit, restituere debet debitori pigneraticia actione. Ulp. l. 21 § 3 eod.

c. Creditor, qui prior hypothecam accepit, sive possideat eam et alius vindicet hypothecaria actione, exceptio priori utilis est: 'si non mihi ante pignori hypothecaeve nomine sit res obligata,' sive alio possidente prior creditor vindicet hypothecaria actione et ille excipiat: 'si non convenit ut sibi res sit obligata,' hic in modum supra relatum replicabit; sed si cum alio possessore creditor secundus agat, recte aget et adiudicari ei poterit hypotheca, ut tamen prior cum eo agendo auferat ei rem, 1. 12 pr. D. qui potior.

Marcian.

§ 103. (§ 93.) D. Beendigung des Pfandrechtes.

[Müll. § 148. B. II. § 20. P. § 251. Schi. § 223. 224. Ku. § 572. 573.]

Das Pfand-R. erlischt:

I. Durch Untergang des verpfändeten Gegenstandes.

a. Sicut re corporali extincta, ita et usufructu extincto pignus hypothecave perit. Marcian. 1. 8 pr. D. h. t. (qb. mod. pign. 20, 6.)

b. Si quis caverit, ut silva sibi pignori esset, navem ex ea materia factam non esse pignori Cassius ait, quia aliud sit materia aliud navis. Paul. 1. 18 § 3 D. de pign. act. 13, 7. c. Domus pignori data exusta est eamque aream emit L. Titius et exstruxit: quaesitum est de iure pignoris. Paulus respondit, pignoris persecutionem perseverare et ideo ius şoli superficiem secutam videri i. e. cum iure pignoris: sed bona fide possessores non aliter cogendos creditoribus aedificium restituere, quam (si) sumptus in exstructione erogatos, quatenus pretiosior res facta est, reciperent. Id. 1. 29 § 2 D. de pign. 20, 1.

II. Durch confusio, d. H. Zusammentreffen des Pfand-R. an der Sache mit dem Eigentum in derselben Person; jedoch kann unter Umständen der Eigentümer die Verpfändung klag- und einredeweise geltend machen, wo ihn das Pfand-R. hinsichtlich der Sache mehr sichert, als das Eigentums R., wie z. B. anderen Pfandgläubigern gegenüber, -in welchem Falle auch ein Pfand-R. ohne Forderung möglich ist. (Vgl. § 102. II. c. III. b.)

a. Si rem alienam bona fide emeris et mihi pignori dederis, . . deinde me dominus heredem instituerit, desinit pignus esse. Iul. 1. 29 D. de pign. act. 13, 7.

b. Si potiores creditores pecunia tua dimissi sunt, quibus obligata fuit possessio, quam emisse te (sc. a debitore) dicis, ita ut pretium perveniret ad eosdem priores creditores, in ius eorum successisti et contra eos, qui infirmiores illis fuerunt, iusta defensione te tueri potes. Alex. 1. 3 C. de his q. in pr. 8, 18.(19).

III. Durch vollständige Tilgung der Pfandschuld, sei es durch Leistung (solutio) oder sonstige Befriedigung des Gläubigers (satisfactio). Vgl. § 138. I. c.

a. Item liberatur pignus, sive solutum est debitum sive eo nomine satisfactum est. Ulp. 1. 6 pr. D. h. t.

b. Omnis pecunia exsoluta esse debet aut eo nomine satisfactum esse, ut nascatur pigneraticia actio. Satisfactum autem accipimus, quemadmodum voluit creditor, licet non sit solutum, . . sive reo dato, sive pretio aliquo vel nuda conventione. Id. 1. 9 § 3 D. de pign. act.

c. Qui pignori plures res accepit, non cogitur unam liberare, nisi accepto universo, quantum debetur. Id. 1. 19 D. de pign.

IV. Durch

pignoris).

auch stillschweigenden Erlaßvertrag (remissio

a. Si in venditione pignoris consenserit creditor, vel ut debitor hanc rem permutet vel donet vel in dotem det, dicendum

erit pignus liberari, nisi salva causa pignoris sui consensit
vel venditioni vel ceteris. Id. 1. 4 § 1 D. h. t.

b. Et generaliter dicendum est, quotiens recedere voluit cre-
ditor a pignore, videri ei satisfactum. cit. 1. 9 § 3.

V. Durch Verkauf seitens des berechtigten Pfandgläubigers. (§ 102. I. a.)

VI. Durch Verjährung: a. Wenn der Eigentümer oder Ufucapionsbesizer der verpfändeten Sache den Besitz der Sache 10 Jahre inter praesentes, 20 inter absentes, ohne von dem Pfand-R. zu wissen, fortgesezt hat, so ist dasselbe erloschen (usucapio libertatis). b. Die actio hypothecaria verjährt gegen den Schuldner und nachstehende Pfandgläubiger in 40, gegen andere Besizer des Pfandes in 30 Jahren; Verjährung der Pfandforderung läßt das gegen das Pfand-R. unberührt. (§ 114. II. b.?)

a. 1. Persecutio pignoris . . usucapione rei non perimitur. Pap. 1. 44 § 5 D. de usurp. 41, 3.

2. Diuturnum silentium longi temporis praescriptione corroboratum creditoribus pignus persequentibus inefficacem actionem constituit, praeterquam si debitores vel qui in iura eorum successerunt, obligatae rei possessioni incumbant. Gord. 1. 1 C. si adv. cred. 7, 36.

b. Intelligere debes vincula pignoris durare personali actione summota. Id. 1. 2 C. de luit. pign. 8, 30. (31).

[Müll. § 95.

Zweiter Abschnitt.
Obligationenrecht.

Erstes Kapitel. Natur der Obligationen.

§ 104. (§ 94.) I. Wesen der obligatio.
B. I. § 29. II. § 21. B. J. § 82. P. § 258.
Ku. I. § 442. 591-98. II. 452. .]

Schi. § 225.

I. Obligatio ist dasjenige R-verhältnis zwischen zwei Personen, kraft dessen die eine (debitor s. reus debendi, Schuldner) der anderen (creditor s. reus credendi, Gläubiger) zu einer bestimmten Leistung von Vermögenswert verbunden ist, lettere also ein R. auf eine Handlung (facere oder non facere) der ersteren, eine Forderung (actio, auch obligatio genannt) gegen dieselbe hat. (§ 6. I. b.) a. Obligationum substantia non in eo consistit, ut aliquod corpus nostrum aut servitutem nostram faciat, sed ut alium nobis obstringat ad dandum aliquid vel faciendum vel praestandum. Paul. 1. 3 pr. D. de O. et A. 44, 7.

1. Creditorum appellatione non hi tantum accipiuntur,

[ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors]

qui pecuniam crediderunt, sed omnes, quibus ex qualibet causa debetur: ut si cui ex empto vel ex locato vel ex alio ullo contractu debetur; sed et si ex delicto debeatur, mihi videtur posse creditoris loco accipi. Gaj. 1. 11. Ulp.

1. 12 pr. D de V. S. 50, 16.

2. Debitor intelligitur is, a quo invito exigi pecunia potest. Mod. 1. 108 eod.

c. Octavenus: . . ea in obligatione consistere, quae pecunia lui praestarique possunt. 1. 9 § 2 D. de statulib. 40, 7.

II. Was die in der Eingehung einer obligatio enthaltene Willenserklärung, ferner den Gegenstand der Leistung anbetrifft, so ist auf die allgemeinen R-säte, welche für die R-geschäfte überhaupt gelten, zu verweisen. (§ 18. 19.)

III. Jede obligatio ist an zwei bestimmte Subjekte geknüpft, von welchen sie, da der Gegenstand der obligatio eine individuell be= stimmte Handlung ist, nicht losgelöst werden kann. (§ 144.)

[blocks in formation]

[Müll. § 95. 100. B. J. § 83. 89.

P. § 259. Schi. § 225. 227. 228. K. § 105. Ku. § 443. 599.]

I. Die den Gegenstand der Obligation bildende Leistung kann entweder in einem dare, d. i. Übertragung von Eigentum oder Begründung einer Servitut, oder in einem facere, d. h. sonstigen Thun oder Unterlassen bestehen (obligationes dandi - faciendi); das daneben in den Quellen erwähnte seiner Bedeutung nach bestrittene, vielleicht bloß pleonastische praestare fällt unter die Kategorie des facere, und begreift sowohl das Einstehen für die Modifikationen, welche die ursprüngliche Leistung durch Handlungen des Schuldners oder äußere Einflüsse erfährt, also die Verpflichtung zur Leistung des Interesse, wie überhaupt die Ersazleistung auch bei den obligationes ex delicto.

[ocr errors]

a. 1. Stipulationum quaedam in dando, quaedam in faciendo consistunt. Paul. 1. 2 pr. D. de V. O. 45, 1.

2. Non solum res in stipulatum deduci possunt, sed etiam facta: ut si stipulemur fieri aliquid vel non fieri. § 7 I. eod. 3, 15.

b. 1. Haec stipulatio: fundum Tusculanum dari? ostendit se certi esse continetque, ut dominium omnimodo efficiatur stipulatoris quoque modo. Ulp. 1. 75 § 10 D. eod.

C.

2. Nemo rem suam utiliter stipulatur; . . sane rem meam mihi restitui recte stipulari videor. Id. 1. 82 pr. eod.

1. si quis faciendum aliqud stipulatus sit, utputa fundum tradi vel fossam fodiri vel insulam fabricari, vel operas, vel quid his simile. Id. 1. 72 pr. eod.

Salkowski, Institutionen. 4. Aufl.

17

« PreviousContinue »