Page images
PDF
EPUB

Eam vero poteftatem non uterque patentum habebat, fed folus pater, ideo familia princeps vocatus ab Ulpiano Fragm. IV, 1. quo defuncto demum liberi fui juris effe coeperunt.

V, Denique jura ipfa, quæ illa patria maje- v. Com ftas complectebatur, plane erant fingularia. Et Pleaebatur jus vi. I. quidem huc pertinet jus vita & necis. Lice- tz & nebat enim patri filium', tanquam rem fuam, non cis. folum exponere (b), in carcerem detrude

[ocr errors]

(b) De partus expofitione & nece apud veteres eruditiffimus exftat commentarius Gerardi Noodii, quem Julium Paullum ipfe infcripfit. Nos inde hujus immanis confuetudinis hiftoriam quafi per indicem, dabimus. Ex Romuli lege non licebat exponere mafculos, nec ex fequiore fexu filias primigenias, nifi ex quinque vicinorum fententia monftruofi, debiles, aut infignes ob deformitatem effent judicati. Dionyf. Halic. Ant. Rom. II. p. 88. Quæ Romuli lex etiam in XII. tabulas cum aliis migravit. Cicer. de legib. III, 8. At utraque lex adeo fenfim exòlevit, ut etiam fub Imperatoribus nihil effet ea expofitione frequentius. Suet. Octav. LXV. Calig. V.Tacit. Hiftor. V, 5. Tertull. ad nation. L. 15. Idque nec SC. Planciano, nec altero, quod fub Hadriano prodiit, mutatum fuifse, docet Ger. Noodt.Jul. Paull. III. p. 350, qui etiam cap. IV. V. VI. obfervat, fub Diocletiano adhuc & Maximiano immo & fub Conftantino licuifse infantes exponere: primofque eam truculentiam inhibuifse Valentinum, Valentem & Gratianum, L. 2. C. de Infant. expofit. Sed huic fententiæ interceffit ampliffimus Bynkersh. in libello de jure occid. liberos, ubi citius hoc cacoethes legibus vetitum ftatuit, quumque multo poft fententiam fuam tueretur laudatus Noodius fingulari Epift. ea de re

[ocr errors]

VI. Jus ter venu

te, flagris cædere, vinctum ablegare ad operasrufticas, fed & quovis fupplicio, fi meruif fet, necare. Dion. Hal. 11, p. 96. 97. Simplic. Comment. ad Epillet. Enchir. XXXVII. L. 11. D. de liberis & poftum. hered. Unde mirum eft, Libanium Decl. XXI. hunc veteris juris rigorem benigniore interpretatione emollire, patribufque tantum concedere ἢ ἀπειλίων τεθνη neva, comminationem mortis. Aliud enim docent tot exempla, ex quibus patet, patres domi, adhibitis in confilium neceffariis, virifque principibus, liberorum cauffas cognoviffe, () iifque pro rei gravitate poenas & fupplicia inflixiffe. Val. Max. v, 8. Sen. de Clem. I, 15.Hunc in modum a patribus necati dicuntur Caffius, Val. Max. l. c. (quamvis id argumentis folidis in dubium vocet Dionyf. Halic. Ant. Rom. Lib. VIII.) Fabii Eburni filius apud Quinctil. declamat. III. Scaurus apud Val. Maxim. ibid. Fulvius, apud Salluft. de bello Catil. XXXIX. Titus vero Actius eodem jure filium exfilio damnavit, apud Sen. 1. c.

VI. Eadem patria poteftas complectebatur dandi li- II. jus ter venumdandi filios. Si enim prima vice venditus in fervitutem filius, manumiffione libertatem recuperaffet; iterum vendi po

beros.

terat

nuper edita fequutæ funt viri ampliffimi Bynkershoekii Cura fecunda, id eft, notæ & ftri&uræ ad illam amicam Noodtii Refponfionem. Rem conficere videtur locus Tertull. ad Nation. I, 15.

(c) Hinc pater adpellator judex domefticus apud Senec. Controv. I1,3. domefticus magiftratus apud Senec. de benef. III, 11. cenfor filii apud Suet.

Cland. XVI.

terat a patre. Iterum manumifsus, denuo in pateftatem patris recidebat, vendique adeo poterat tertium. Sed impetrata tertium libertate, e patria demum poteftate exibat. Dionyf. Halic. II, p. 97. Simplic. comment. ad Epillet. Enchirid. XXXVII. Et quamvis Jac. Rævard. ad XII. Tab. III. Aleander ad Caji Inft. 1, 7. 3. p. m. 96. & Jac. Gothofr. ad LL. XII. Tab. IV. p. 202. erroris arguant Dionyfium eamque Romuli legem de imaginaria illa trina venditioSne , quæ in manumiffione obfervabatur y intelligendam arbitrentur: hos ipfos tamen in eo fugit ratio. Ritus enim ille imaginariæ venditionis fuit legis actio. Legis vero actiones demum e XII. Tabulis natæ funt. Ipfis quoque Aleandri & Gothofredi argumentis abunde fatisfactum a Theod. Marcil. Interpart 1XII. Tab. XXV. Ant. Schulting. ad Ulp. Fragm. X. 1.p.592. Bynkersh. de jure occ. lib. VI. p. 177.& Cel. Thomafio Diff. de ufu pralt. Tit. Inft. de patr. pot. I. Ceterum ea lex Romuli primum a Numa paululum reftricta eft, negatumque patribus jus vendendi filios illos, quibus uxo res ducere permififsent. Dionyf. Halic. II. P. 98. Poftea ea in ipfas XII. tabulas migravit, ubi his fere verbis legebatur: ENDO LIBERIS JUSTIS JUS VITÆ NECIS VENUMDANDIQUE POTESTAS EI ESTO. SI PATER FILIUM TER VENUMDUIT, FILIUS A PATRE LIBER ESTO: Ulpian. Frag. X, 1. Jac. Gothofr. in quat. font. jur. civ. de LL. XII. Tab. IV. VII. Denique & III. jus adquirendi per li- adquiréberos patria poteftate continebatur. Sext. Ein- di per li

VII. Jus

beros.

VIII. Jus

pir. Pyrrk, hyp. 111,24. Legum Romanarum autares liberos in manuparentum ad inftar fervorum effe voluerunt, neque fuorum bonorum ipfos effe dominos, fed parentes, donec manumittantur eo modo, quo mancipia folent. Sed de hoc jure infra ad Lib. II. Tit. IX. dicemus.

VIII. In his omnibus vero fenfim nonnulla vitæ & mutata funt cultioribus reipubl. temporibus necis qui- maxime quum ifta domeftica majeftas ftatui dibus ob- monarchico fub Imperatoribus parum confenfoleverit? tanea videretur. Et primo quidem quod ad jus

bus gra

vitæ & necis attinet, ea mutátio non facta ante exactos reges, ut vifum 'Rævardo ad XII. Tab.cap. III. nec tempore Augufti, ceu creditum Franc. Balduino ad Leg. Rom. XVII. p. 24. nec denique fub Diocletiani tempora, uti exiftimarunt Theod. Marcil. interpretam. leg. XII. Tab. XXIV. vel fub Conftantini, ut credidit Giphan. ad L. ult. C. de patr. poteft. multo minus fub Valentiniani, Valentis & Gratiani imperio, quæ Lipfii Epift. ad Belg. I, 85. fententia eft: fed a temporibus Trajani, qui filium male contra pietatem a parente adfectum emancipavit, nec eo defuncto patri bonorum pofseffionem conceffit, L. ult. D. fi a parente quis manum.fit. Ejus exemplum deinde fequutus Hadrianus patrem, qui filium ob adulterii fufpicionem in venatione occiderat, in infulam deportari juffit. L. 5. de L. Pompej. de parric. Hinc ab Alexandri Severi temporibus invaluit fenfim mos, filios gravius delinquentes offerendi magiftratibus, quibus tamen ipfi parentes præfcribebant fententiam, in filiis exequendam, L. 13. §. ult. D. de re milit. L. 3. C. de pa

tria por. L. 2. D. ad L. Corn. de ficar. L.1 1. fin.D. de lib. poft. hered.inft. Denique ne id quidem relictum parentibus, ut filios immorigeros abdicarent L. 6. C. de parr. por. Ergo totum illud jus vitæ & necis quod patribus olim competierat, paullatim reftri&tum, a Conftantino M. fanctione poenali fublatum L. un. C. de his qui par vel lib. ac in magiftratum denique translatum eft per conftitutionem Valentiniani, L. un. C. de emend. propinqu. Conf. Thomafii Diss. de ufu pralt. Tit.Inft. de patr. pot. I, 22. feq. p.9.feq.

trina li

IX. Multo minus trinam liberorum venditio- IX. Ut & nem falvam effe paffi funt imperatores. Hi enim, berorum (non, ut Balduinus putat, libera rep.) id jus venditio parentibus ademerunt. Primus, non Hadrianus, fed ut videtur, Diocletianus liberos ullo titulo alienari vetuit, L. 1. C. de patrib. qui fil. fuos diftrax. Deinde Conftantinus parentibus, cum extrema inopia conflictantibus,liberos fanguinolentos (a) tantum vendere permifit, ea tamen lege, ut liceret & patri vendenti, & filio vendito aut cuicunque alii, pretio aut mancipio reddito, ad ingenuitatem provocare. L. 1. C.

[ocr errors]

de

(d) Filii fanguinolenti funt recens nati, & adhuc ab utero rubentes. Eos enim vendi permiserat Conftantinus ob periculum expofitionis. Fufius hoc demonftrat Huber. Digreff. II, 5. Solebant enim partus fanguinolenti vel ad necem in folitarium locum abjici, vel ad loca quædam populi Romani publica deferri, & talis fuit Lactaria columna, de qua Feftus p. 303. Lactaria columna in foro olitoris dicta, quod ibi infantes lacte alendo's deferebant, Conf. Rævard. Conjeft, 1, 17. P. 33.

« PreviousContinue »