PROLEGOMENA.

CAPITULUM I.

Sacra Scriptura pro verbo Dei habenda est, non carnali aut mechanica quadam ratione, sed quia concentu quodam suo divinae voluntatis significationem inclusam continet.

Sacros Judaeorum Christianorumque libros divino quodam afflatu animari nemo negaverit, qui vel aliquem habeat sincerae relligionis sensum, vel in veritate investiganda candide atque aperte versetur. Quam equidem sententiam tametsi libentissime ac verissimo animi affectu profiteor, non tamen idcirco in eorum verba jurarem, qui de Sacra Scriptura ita loquuntur tanquam si omnes clausulae, omnia vocabula, omnes syllabae, quin etiam omnes apices et accentus ab ipso Dei Spiritu emanassent. Nam quod dixit Gustavus Adolphus Schumann (Genesis p. LXXI), »exspiravit inspirationis absurdae doctrina, quae sanae et legitimae librorum divinorum interpretationi summum damnum intulit,«< id utinam affirmare possem. Vivunt etiamdum vigentque, praesertim inter nostrates, relligiosi fortasse et pii1) homines, sed

1) Quantopere differant homines relligiosi et pii optime admonuit Godofredus Hermann (Opusc. V, p. 119).

non satis instructi bonis litteris, qui illa Osiandri aliorumque commenta caeca veneratione retinent, qui de Christianismo actum iri exclamant, si quis propter recentiorem scientiam Pentateuchi auctoritatem in rebus geologicis imminuerit, qui plane cerebrum sibi excuti putant, si quis nova interpretatione veterum commentatorum luminibus offecerit. Quod si hos homines praeterimus - neque enim seria argumentatione digni sunt, sed potius referendi ad puerilem illam disciplinam cui nimis mature se subduxerunt si igitur hos omittimus, omnes relligiosos et sanae mentis Christianos in eo consentientes reperiemus, quod Sacram Scripturam pro Dei verbo habendam autument, non carnali aut mechanica ratione, quasi voces aut litteras caelitus oriundas exhiberet, sed quia, respectu habito ad librorum argumentum, concentu quodam suo inclusam contineat divinae voluntatis significationem; quia revelationem, a Deo ipso consignatam, potentialiter, ut scholastici aiunt, implicet atque involvat. Ipsa illa locutio JεónVEVOTOS yoag nullum sensum habere potest, nisi ad argumentum scripturae potius quam ad modum scriptionis referatur. Liceret utique de scriptoribus 9ɛonveror015 dicere, sicut legimus (II Pet. II, 21), »spiritu sancto impulsos loqui sanctos Dei homines. Scriptio autem quaepiam nullo pacto dɛóлνɛvGros appellari potest, nisi si respexerimus ad illud Dei effatum quod scriptio ista declarat et continet. Nihil aliud credendum censet Ecclesia nostra Anglicana, quae quum ne verbo quidem tenus de inspiratione') aliqua sententiam protulerit, praecise

1) Ecclesia Anglicana non aliter adhibet vocabulum inspirationem«, quam ad illam illuminationem significandam qua Sanctus Spiritus singulorum Christianorum mentes informat. Nec ista vox aliam significationem habet in Anglica versione Jobi XXXII, 8. Occurrit tamen eadem vox in versione 2 Tim. III, 16., ubi fallitur interpres noster. Nam dɛónvEVOTOS ibi est epitheton, quos autem praedicatum sententiae. Neque enim rough per se Sacram Scripturam denotat, nec nãoa yọagǹ i. e. qualiscunque scriptio, est Jεónvεvotos. Praeterea jam antea dixerat (v. 15) rừ

tamen affirmavit »Sacram Scripturam omnia continere quae ad Salutem sint necessaria "; scilicet, non unumquodque Scripturae verbum et syllabam auctoritatem divinam sibi impressam habere, sed revelatam Dei voluntatem ita his libris contineri, »ut quidquid in ea nec legatur neque inde probari possit, non sit a quoquam exigendum, ut tanquam articulus fidei credatur aut ad salutis necessitatem requiri putetur.« In eandem sententiam concessit Joannes Augustus Ernesti, vir celeberrimus, qui ad theologiae laudem politioris humanitatis decus adjecit; ait enim: >>> testimonium autem illud Spiritus Sancti, non intelligimus quod sit in verbis, sed in rebus, non dicentis libros hos esse divinae originis et auctoritatis, sed agentis in hominum animis, per eos libros lectos vel auditos, et eos sensus motusque cientis, qui divinitatem eorum, quae legerint vel audierint, ita manifeste arguant, ut dubitationis nihil relinquatur, sitque manifestum eam vim esse humana majorem et Deo ipsi tribuendam« (Opusc. Theol. p. 610). Ipsum Sacrae Scripturae canonem in eo consistere quod relligiosum diversorum librorum argumentum unum sit et singulare, quod per totum Scripturae corpus concentus quidam et harmonia ubique appareat, id jampridem testatus est Patrum longe doctissimus, Clemens Alexandrinus. Nam postquam injecisset (Strom. VI, p. 803 Potter.) scripturarum stylum parabolicum esse, et divinam in his libris veritatem translationum quasi involucris tegi, addit ille: » sed omnia, inquit Scriptura, recta sunt coram iis qui intelligunt (Prov. VIII, 9), hoc est, omnibus qui ab ipso [Domino] declaratam Scripturarum expositionem ex ecclesiastica regula accipientes conservant. Regula autem ecclesiastica est concentus et consensio legisque et pro

ἱερὰ γράμματα τὰ δυνάμενα σε σοφίσαι, quod istam praedicationem ὠφέλιμος ngos didαoxaliar praeoccupat. Ad positionem xai ante praedicatum quod attinet, satis est citare Aristot. Eth. Nic. I, 10 §. 10: τovτwv d'avτăv ai tiμιώταται καὶ μονιμώταται.