NUMANTINOS Scipio Africanus the younger, who forced Numantia to surrender B. c. 133 App. τι 98 καλοῦσι γοῦν αὐτὸν οἱ Ρωμαῖοι μέχρι νῦν ἀπὸ τῶν συμφορῶν, ὡς ἐπέθηκε ταῖς πόλεσι, ̓Αφρικανόν τε καὶ Νομαντίνον. Prop. v=Iv 11 29-30 si cui fama fuit per avita tropaea decori, | Afra Numantinos regna loquuntur avos. Apul. apol. 66 fin. hoc ego Aemiliano, non huic Afro, sed illi Africano et Numantino et praeterea censorio, vix credidissem. Ov. f. 1 596. Sulpic. 45. Plin. ep. VIII 6 § 2 speaking of the senate's fulsome flattery of Pallas conferant se misceantque, non dico illi veteres, Africani, Achaici, Numantini, sed hi proximi, Marii, Sullae, Pompeii. . . . infra Pallantis laudes iacebunt. DORMIRE etc. Sen.

....

cp. 122 § 9 seq. lucet: somni tempus est: quies est: nunc exerceamur, nunc gestemur, nunc prandeamus ... dies publicus relinquatur: proprium nobis ac peculiare mane fiat.. cum hos versus recitasset [Montanus Iulius] incipit ardentes Phoebus producere flammas,...' Varus exclamavit incipit Buta dormire.' deinde cum subinde recitassetiam sua pastores stabulis armenta locarunt, | iam dare sopitis nox nigra silentia terris | incipit,' idem Varus inquit "quid dicis? iam nox est? ibo ct Butam salutabo" is erat ex hac turba lucifugarum etc. Cic. fin. II § 23 Dav. [asotos], qui solem, ut aiunt, nec occidentem umquam viderint nec orientem. id. in Pis. § 67 ubi galli cantum audivit, avum suum revixisse putat: mensam tolli iubet. id. p. Sest. § 20. Hor. s. 1 3 17. Plin. XIV § 142 interea, ut optime cedat, solem orientem non vident et minus diu vivunt. Sil. x1 42—3 ortu convivia solis deprensa. Mart. vII 10 5. Gal. ad Hippocr. progn. II XVIII 2 p. 129 ἀλλ' ἐπὶ τῶν Ἱπποκράτους χρόνων οὐκ ἄλλο μὲν ἦν τὸ κατὰ φύσιν, ἄλλο δὲ τὰ ἔθη, νυνὶ δ ̓ ἔμπαλιν οἱ πλούσιοι δρῶσιν ἐν ἄλλοις τέ τισι καὶ κατὰ τοὺς ὕπνους, τῆς μὲν ἡμέρας κοιμώμενοι, νύκτωρ δὲ EYρηYoрÓTεs. Lamprid. Elag. 28 traiecit et dierum actus noctibus et nocturnos diebus, aestimans hoc inter instrumenta luxuriae, ita ut sero de somno surgerct et salutari inciperet, mane autem dormire inceptaret. Tac. XVI 18. Sen. Thyest. 466. anthol. Meyer 1138 1 fit de nocte dies, tenebrae de luce serena. Suid. Tiuários. Plaut. Menaechm. 175. Hor. c. III 21 23. Mart. 1 28. Claud. in Eutr. 11 84. 12 quo etc. at whose rising your

...

ancestors at the head of their troops broke up their camp. 13 ALLOBROGICIS Liv. epit. LXI Q. Fabius Maximus consul [B. C. 121] Pauli nepos adversus Allobrogas et Bituitum Arvernorum regem feliciter pugnavit. Allobroges in deditionem accepti. Vell. 11 10 § 2 Fabio... ex victoria cognomen Allobrogico inditum. cf. Plin. h. n. VII § 166. Strab. Iv p. 185. Claudius in his speech on the ius honorum of the Gauls in Nipperdey Tac. 11 p. 225 tot ecce insignes iuvenes, quot intueor, non magis sunt paenitendi senatores, quam paenitet Persicum... inter imagines maiorum suorum Allobrogici nomen legere. The Allobroges occupied the tract between the Rhone and the Isère (Dauphiné and Savoy). Their chief city was Vienne.

MAGNA ARA the ara maxima Herculis, built, as was believed, by Hercules himself, or in honour of Hercules by Evander: it stood between the Tiber and the circus maximus (Serv. Aen. và 271 ingens enim est ara Herculis, sicut videmus hodieque post ianuas circi maximi) and the cattle-market DH. 1 40. Ov. f. 1 581-2 constituitque sibi, quae maxima dicitur, aram | hic, ubi pars urbis de bove nomen habet. In the great fire in Nero's time Tac. xv 41 magna ara fanumque, quae praesenti Herculi Arcas Evander sacraverat,....

ex

usta. cf. Liv. 1 7 §§ 10-11. Prop. V=IV 9 67 seq. Plut. qu. Rom. 60. Macrob. Sat. III 6 §§ 10-17. Sil. vII 48 when the Fabii marched out to Cremera maximaque Herculei mugivit numinis ara. Becker I 469. 476. Schwegler 1 353 3. Metzger in Pauly III 1176-7. Burn

On

Rome and the Campagna 32. 40. 194. 14 HERCULEO Fabius, a degenerate descendant of Hercules, the model of rigid virtue x 361 n. Ovid (to Fabius) Pont. III 3 98-9 conveniens animo genus est tibi: nobile namque pectus et Herculeae simplicitatis habes. Kleomed meteor. I 1 § 92 οὐκ οἶσθα, ὅτι ἡ φιλοσοφία Ηρακλέα καὶ ἄνδρας Ηρακλείους καλεῖ, ἀλλ' οὐχί, μὰ Δία, κιναίδους. the descent of the Fabii from Hercules and Vinduna daughter of Evander cf. Plut. Fab. Max. 1. Ov. f. 11 237 seq. Sil. 11 3. esp. vI 627 seq. VII 34. 44. VIII 217. On the greatness of the Fabii Liv. 11 42 § 8. 49. Drumann 1 59. Haakh in Pauly III 366. Such a Fabius (cos. 34 A. D.) is described by Seneca de ben. Iv 30 § 2 quid nuper Fabium Persicum, cuius osculum etiam impediret viri vota boni, sacerdotem non in uno collegio fecit, nisi Verrucosi et Allobrogici? cf. ib. II 21 S$ 4-5. Iuv. 191 n. 15 EUGANEA Liv. 1 1 § 3 Euganeisque qui inter mare Alpesque incolebant pulsis, Henetos Troianosque eas tenuisse terras. Their name is derived by Pliny from evyevels (h. n. 1 § 134 praestantesque genere Euganeos, inde tracto nomine; caput eorum Stoenos) and still remains in that of the Euganean hills, nine miles south-west of Padua, in the delegation of Verona. Their chief towns were Verona (Plin. III § 130), Patavium (Sidon. speaking of Livy's works paneg. Anthem. 189 vel quidquid in aevum mittunt Euganeis Patavina volumina chartis. Luc. vII 193), and Altinum Mart. Iv 25 1-4. id. XIV 155 velleribus primis Apulia, Parma secundis | nobilis : Altinum tertia laudat ovis. Colum. VII 2 § 3 nunc Gallicae [oves] pretiosiores habentur, earumque praecipue Altinates.

MOLLIOR AGNA Mart. v 37 1-2 puella... agna Galaesi mollior Phalantini. ib. 41 2. Wetst. on 1 Cor. 6 9. 16 schol. Catina oppi

dum Siciliae usque ad probra dissolutum notatur, ut et Bibaculus Osce senex Catinaeque puer, Cumana meretrix.' Catina was founded (about 728 B. C.) by Chalkidians from Naxos Thuc. vI 3. The volcanic pumice-stone abounded there, as it lay at the foot of Aetna to the south-east Sil. XIV 196 Catane nimium ardenti vicina Typhoeo. Serv. Aen. Ix 584 urbe Catinensi. There are considerable remains at Catania. PUMICE 114-5 n. i 12.

Ix 14. 95. xi 157 n. Plin. xxxvi § 154 ii pumices, qui sunt in usu corporum levandorum feminis, iam quidem et viris,... laudatissimi sunt in Melo Nisyro et Aeoliis insulis. Mart. XIV 205 1 sit nobis aetate puer, non pumice levis. ib. v 41 6. Ov. a. a. 1 506 nec tua mordaci pumice crura teras. Cic. in Clod. 5 p. 105 Beier qui effeminare vultum, attenuare vocem, levare corpus potes. Phaedr. Iv 5 22 glabros. Sen. brev. vit. 12 § 5. Pers. IV 35 seq. Plin. ep. 11 11 § 23 Cort. Auson. epigr. 131. Pitch was also used as a depilatory Philostr. Apoll. Iv 27 § 1 Ap. seeing the men at Sparta λelovs тà σkéλn, persuaded the ephors to issue an edict τήν τε πίτταν τῶν βαλανείων ἐξαιροῦντας καὶ Tas TapaTiλrplas égeλaúvovras. id. soph. 1 25 § 12 describes the sophist Skopelianus ὡς ἐκδεδωκότα ἑαυτὸν πίττῃ καὶ παρατιλτρίαις. Jacobs addit. ad Athen. 109 seq. and on Ael. n. a. xIII 28. Meineke on Menand. p. 376. Marquardt v 1 152.

17 SQUALENTIS XVI 31 n.

TRADUCIT

exposes to ridicule, disgraces II 159. x 31. Sen. de prov. 5 nullo modo magis potest deus concupita traducere, quam si illa ad turpissimos defert, ab optimis abigit. id. q. n. vII 31 § 5 quotidie comminiscimur, per quae virilitati fiat iniuria aut traducatur, quia non potest exui. id. de ben. 11 17 § 5 malignis lusoribus propositum est collusorem traducere. ib. IV 32 § 3 hic corpore deformis est, aspectu foedus et ornamenta sua traducturus.

VENENI 1 70-2 n. add Plin. xxIX § 20 of the medical profession quid enim venenorum fertilius aut unde plures testamentorum insidiae? with 1 72 cf. Ov. m. 1 444 effuso per vulnera nigra veneno. ib. II 198 nigri... veneni. Quintil. v 9 § 1 among inartificialia signa reckons livor. vII 2 § 13 cum quaerimus de ambiguis signis cruditatis et veneni. Apul. m. 11 27-30 a husband poisoned by a wife.

FRANGENDA IMAGINE the statues and other memorials of great criminals were destroyed by public authority x 58 seq. n.

19 CERAE 1 n. vr 163. Ov. f. 1 591 dispositas generosa per atria ceras. id. amor. I 8 65 veteres.. cerae. Marquardt v 1 246. 20 ATRIA 8 n. Mart. IV 40 1 atria Pisonum Suet. Galb. cited 5 n. VM. v 8 § 3 videbat

stabant cum stemmate toto. enim se in eo atrio consedisse, in quo Imperiosi illius Torquati severitate conspicua imago posita erat, prudentissimoque viro succurrebat effigies maiorum cum titulis suis idcirco in prima aedium parte poni solere, ut eorum virtutes posteri non solum legerent sed etiam imitarentur. Sen. ad Polyb. 33 § 3. O. Müller Etr. 1 254 seq. Marquardt Iv 33.

I NOBILITAS UNICA VIRTUS

Stob. fl. LXXXVI 17 ¿yw dè μíav evyéveιav åpeтny oîda. Eurip. ib. 1 ὁ μὲν γὰρ ἐσθλὸς εὐγενὴς ἔμοιγ' ἀνήρ | ὁ δ ̓ οὐ δίκαιος, κἂν ἀμείνονος πατρὸς | Ζηνὸς πεφύκῃ, δυσγενὴς εἶναι δοκεῖ. Epich. or Menand. ib. 6 ὃς ἂν εὖ γεγονώς ῇ τῇ φύσει πρὸς ταγαθά, | κἂν Αἰθίοψ ᾖ, μήτερ, ἐστὶν εὐγενής. | Σκύθης τις ὄλεθρος, ὁ δ ̓ ̓Ανάχαρσις οὐ Σκύθης. Sen. ep. 44 e.g. § 4 quis ergo generosus? ad virtutem bene a natura compositus. Cic. in Non. vetustiscere cum enim nobilitas nihil aliud sit, nisi cognita virtus. Tullus Hostilius in DH. mr 11 οὐ γὰρ ἐν ἄλλῳ τινὶ τὴν ἀνθρωπίνην εὐγένειαν ὑπάρχειν νομίζομεν, ἀλλ' ἐν ἀρετῇ. ind. Philo virtus.

21 PAULUS such as the conqueror of Perseus at Pydna, B. C. 168 II 146. On the Aemilii see 9. 192. vII 124. Sil. VIII 293-7 genus admotum superis summumque per altos | attingebat avos caelum etc.

COSSUS III 184. Such as Ser. Cornelius Cossus, who won the spolia opima from Lar Tolumnius king of Veii B. c. 437.

DRUSUS 40. such as the stepson of Augustus Hor. c. iv 4.

22 HOS i. c. mores.

'Rank

MORIBUS XIV 52. virtue above high birth, and let it take precedence even of the fasces when you are consul.' Plin. ep. v 17 § 6 mireque cupio ne nobiles nostri nihil in domibus suis pulchrum nisi imagines habeant, quae nunc mihi hos adulescentes tacite laudare adhortari et, quod amborum gloriae satis magnum est, agnoscere videntur. 23 VIRGAS 136.

24 DEBES my first demand upon you is etc.

ANIMI BONA VM. VII 5 § 3 nobilitatis splendore et animi bonis. Burm. on Petron. 75 p. 486. SANCTUS 127. On the constr. 26 PROCEREM

cf. 111 400 n. Ramshorn 855 n. Charisius (1 p. 93 16) and Servius (on Aen. 1 740. 1x 309) observe that this noun has no nom. or voc. sing. other grammarians reckon it among pluralia tantum. Capitolinus however uses procer, and Paulinus of Nola

proceris Gesner. Neue Formenlehre 548. cf. infra 47 n. GAETULICE Cossus Cornelius Lentulus cos. B. C. 1: afterwards Flor. II 31-IV 12 § 40 Gaetulos accolas Syrtium Cosso duce compescuit [Augustus]: unde illi Gaetulici nomen. Vell. II 116 § 2 quem honorem [triumphalia]. . . . Passienus et Cossus, viri quibusdam diversis virtutibus celebres, in Africa meruerant. sed Cossus victoriae testimonium etiam in cognomen filii contulit, adulescentis in omnium virtutum exempla geniti. Tac. an. Iv 44. 27 SILANUS

supply es. Silanus was a cognomen of the Iunia gens. Tac. an. III 24 illustrium domuum adversa... solacio affecit. D. Silanus Iuniae familiae redditus. ib. xvi 7 fin.

28 CONTINGIS Said of good fortune, accidere being used to denote misfortunes M. Sen. contr. 31 § 4 p. 306.5 solebas semper optare, ut contingeret tibi filium habere meliorem. Sen. ep. 110 § 3 scis plura mala contingere nobis quam accidere. quotiens enim felicitatis causa et initium fuit, quod calamitas vocabatur! id. ad Polyb. 29 § 5. Flor. cited 250 n. Ov. met. x1 268. Phaedr. Iv 24 9. Mart. 1 99 16-7 optamus tibi miliens, Calene. | hoc si contigerit, fame peribis. XII 6 1. Plin. pan. 24 § 3 ambulas inter nos, non quasi contingas i. e. you do not expect us to regard your familiar presence among us as a special blessing, vouchsafed by the gods. 29 EXCLAMARE LIBET

τα

Sen. q. n. III pr. § 3 libet igitur mihi exclamare illum poetae incliti versum. Stat. s. IV 6 39 tamen exclamare libebit.. Mart. II 75 9 exclamare libet crudelis, perfide, praedo' etc. Boeth. cons. I pros. 4 ad fin. itaque libet exclamare o stelliferi conditor orbis etc. OSIRI VI 534. schol. h. 1. why should I speak' asks Athenagoras 19 'of Osiris, οὗ σφαγέντος ὑπὸ Τυφῶνος τοῦ ἀδελφοῦ, . . ἡ ἴσις ζητοῦσα τὰ μέλη καὶ εὑροῦσα ἤσκησεν εἰς ταφήν· ἢ ταφὴ ἕως νῦν Οσιριακὴ καλεῖται, γὰρ στοιχεῖα καὶ τὰ μόρια αὐτῶν θεοποιοῦσιν, ἄλλοτε ἄλλα ὀνόματα αὐτοῖς τι θέμενοι. τὴν μὲν τοῦ σίτου σπορὰν Οσιριν [supply καλοῦντες], ὅθεν, φασί, μυστικῶς ἐπὶ τῇ ἀνευρέσει τῶν μελῶν ἢ τῶν καρπῶν ἐπιλεχθῆναι τῇ Ἴσιδι, εὑρήκαμεν, συγχαίρομεν. So when Claudius arrived in Tartarus Sen. lud. de morte Cl. 13 § 4 cum plausu procedunt cantantes evρýκαμev, ovɣxaípoμev. Minuc. Fel. 22 Isis perditum filium [i.e. Osirim] cum Cynocephalo [Anubi] suo et calvis sacerdotibus luget plangit inquirit, et Isiaci miseri caedunt pectora et dolorem infelicissimae matris imitantur: mox invento parvulo gaudet Isis, exultant sacerdotes, Cynocephalus inventor gloriatur, nec desinunt annis. omnibus vel perdere quod inveniunt, vel invenire quod perdunt. nonne ridiculum est vel lugere quod colas vel colere quod lugeas? haec tamen Aegyptia quondam nunc et sacra Romana. sunt. Lact. I 21. Aug. civ. D. VI 10 § 2 cum in sacris Aegyptiis Osirim lugeri perditum, mox autem inventum magno esse gaudio derisisset [Seneca], cum perditio eius inventioque fingatur, dolor tamen ille atque laetitia ab eis, qui nihil perdiderunt invenerunt, veraciter exprimatur, huic tamen' inquit furori certum tempus est. tolerabile est, semel in anno insanire'. Plut. Is. et Os. 39 T δ ̓ ἐνάτῃ ἐπὶ δέκα νυκτὸς ἐπὶ θάλασσαν κάτεισι. καὶ τὴν ἱερὰν κίστην οἱ στο λισταὶ καὶ οἱ ἱερεῖς ἐκφέρουσι χρυσοῦν ἐντὸς ἔχουσαν κιβώτιον, εἰς ὃ ποτίμου λαβόντες ὕδατος ἐγχέουσι, καὶ γίνεται κραυγὴ τῶν παρόντων, ὡς εὑρημένου τοῦ Οσίριδος. Tert. adv. Marc. 1 13 sic et Osiris quod semper sepelitur et... quaeritur et cum gaudio invenitur, reciprocarum frugum et vividorum elementorum et recidivi anni fidem argumentantur. Iul. Firmic. Matern. 2 Typhon, husband. of Isis, learning that

she lived in incest with her brother Osiris, slew him, and threw his limbs piecemeal on the banks of the Nile. Isis took with her a hunter Anubis, who is represented with a dog's head, because he tracked the remains by the help of hounds. sic inventum Osirim Isis tradidit sepulturae. in adytis habent idolum Osiridis sepultum : hoc annuis luctibus plangunt, radunt capita, ut miserandum casum regis sui turpitudine dehonestati defleant capitis, tundunt pectus, lacerant lacertos, veterum vulnerum resecant cicatrices, ut annuis luctibus in animis eorum funestae ac miserandae necis exitium renascatur. et cum haec certis diebus fecerint, tunc fingunt se lacerati corporis reliquias quaerere et, cum invenerint, quasi sopitis luctibus gaudent. The rationalistic interpretation was Osiris is seed [Plut. Is. et Os. 33. Eus. praep. II 1. III 12. Suid. dóyua], Isis earth, Typhon heat, the death of Osiris the sowing of the seed, his discovery the new growth of spring. o miser homo! invenisse te nescio quid gaudes, cum animam tuam ex istis sacris per annos singulos perdas. nihil illic invenis, nisi simulacrum, quod ipse posuisti, nisi quod iterum aut quaeras aut lugeas. quaere potius spem salutis. et, cum veram viam salutis inveneris, gaude et tunc erecta sermonis libertate proclama evρnκaμev, σvyxaipoμev. Herod. III 27. Namatian. 1 373—6. cf. the finding of Adonis and Attis and Horus.

30 GENEROSUM etc. Marius in Sall. Iug. 85 §§ 14-16 contemnunt novitatem meam, ego illorum ignaviam; mihi fortuna, illis probra obiectantur. quamquam ego naturam unam et communem omnium existumo, sed fortissimum quemque generosissimum. ac si iam ex patribus Albini

aut Bestiae quaeri posset, mene an illos ex se gigni maluerint, quid responsuros creditis, nisi sese liberos quam optimos voluisse ?

QUI etc. obs. the omission of est in a relative sentence. Hor. ep. II 9 139 cui sic extorta voluptas.

32 NANUM I 35 n. vávvov. the older Latin word was pumilio Gell. xIx 13.. ib. xvi 7 § 10 nanus is classed among the innovations of Laberius. Dwarfs often formed part of the household of the rich Suet. Tib. 61 annalibus suis vir consularis inseruit frequenti quodam convivio, cui et ipse affuerit, interrogatum eum a quodam nano astante mensae inter copreas. id. Aug. 83 Cas. id. Domit. 4 per omne gladiatorum spectaculum ante pedes ei stabat puerulus coccinatus parvo portentosoque capite, cum quo plurimum fabulabatur, nonnumquam serio. auditus est certe, dum ex eo quaerit, 'ecquid sciret, cur sibi visum esset ordinatione proxima Aegypto praeficere Maecium Rufum.' Prop. v=Iv 8 37-42 at a wanton feast Lygdamus ad cyathos .... Nilotes tibicen erat, crotalistria Phidis, |...nanus et ipse suos breviter concretus in artus | iactabat truncas ad cava buxa manus. Hor. s. 1 3 45-7 adpellat.. pater.. pullum, male parvus | si cui filius est, ut abortivus fuit olim | Sisyphus, where schol. Cruq. M. Antonio triumviro pumilio fuisse dicitur intra bipedalem staturam, quem ipse Sisyphum appellabat ob ingenii calliditatem. Mart. XIV 212 pumilus. Philodem. Tepi oqueiwv col. 2 3 in Gompertz Hercul. stud. 14 among other rarities ὁ γενόμενος ημίπηχυς ἄνθρωπος ἐν ̓Αλεξανδρείᾳ, κεφαλὴν δὲ κολοσσικὴν ἔχων, ἐφ ̓ ἧς ἐσφυροκόπουν, ὃν ἐπεδείκνυον οἱ ταριXeural. also pygmies in Akoris (on the Nile) like those brought by Antonius from Syria. Suet. Aug. 43 until it was forbidden by a decree of the senate Augustus sometimes exhibited Roman knights as stageplayers and gladiators. postea nihil sane praeterquam adulescentulum L. Icium honeste natum exhibuit, tantum ut ostenderet, quod erat bipedali minor, librarum septemdecim ac vocis immensae. Dwarfs with tam