MON DE NOVISSIMA HAC EDITIONE. ONENDUS es, Amice Lector, nos hallucinationes quasdam manifestiores, quæ in notis occurrebant, ne studiosæ juventuti (cui aliorum Commentarios intuendi copia forsan non detur) amplius fraudi essent, levi interdum verborum immutatione è medio sustulisse; alias fortasse minoris momenti sublaturos, nisi verendum esset, ne in opere alieno nimium curiosi aut invidi fortè videremur. Variantium etiam Lectionum Specimen è Commentariis Cl. Grævii prolixioribus, et Editione Victorianâ Roberti Stephani, ut et editione Caroli Stephani (quæ plurimas Hieronymi Ferrarii è Cod. Colotiano emendationes in se recepit) adjunximus; ut, ubi à vulgatis libris discessimus, ratio nostra constaret; et ut etiam provectioribus paulò adolescentulis, judicium suum in hac rei Criticæ parte experiendi, locum daremus. Hoc autem, quantum fieri potuit, brevissimè perfecimus; ne vel iis, qui hujusmodi spernunt, tædio essemus; vel iis, qui eas pluris æstimant, ulteriùs quærendi, et ad ipsos fontes pergendi, moram injice remus Breviarium Vita Ciceronis, ex Aurelio Victore, sive ex ejus additamento, desumptum. M ARCUS Tullius Cicero, genere Arpinas, Patre Equite Romano natus, genus à Tito Tatio rege duxit. Adolescens Rosciano judicio Eloquentiam et Libertatem suam adversùs Syllanos ostendit : ex quo veritus invidiam, Athenas studiorum gratiâ petivit: ubi Antiochum Academicum Philosophum studiosè audivit. Inde Eloquentiæ gratiâ Asiam, pòst Rhodum petivit : ubi Molonem Græcum Rhetorem tum disertissimum Magistrum habuit; qui flêsse dicitur quòd per hunc Græcia eloquentiæ laude privaretur. Quæstor Siciliam habuit: Edilis C. Verrem repetundarum damnavit: Prætor Ciliciam latrociniis liberavit: Consul conjuratos Capite punivit. Mox invidiâ Publii Clodii, instinctuque Cæsaris et Pompeii, quos dominationis suspectos, eâdem, quâ quondam Syllanos, libertate perstrinxerat, sollicitatis Pisone et Gabinio. Consulibus, qui Macedoniam Syriamque provincias in stipendium operæ hujus acceperant, in exilium actus; mox, ipso referente Pompeio, rediit eumque civili bello secutus est. Quo victo, veniam à Cæsare ultro accepit; quo interfecto, Augustum fovit, Antonium hostem judicavit. Et cùm III. Viros se fecissent Cæsar, Lepidus, Antoniusque, Concordia non aliter visa est inter eos jungi posse, nisi Tullius necaretur: qui, immissis ab Antonio percussoribus, cùm fortè Formiis quiesceret, imminens exitium corvi auspicio didicit: et fugiens occisus estCaput ad Antonium relatum. : VITA PER ANNOS CONSULARES DIGESTA, PARTIM EX PLUTARCHO, PARTIM EX FABRICIO, PIGHIO, ALIISQUE SCRIPTORIBUS COLLECTA. C ANNUS URBIS CONDITÆ 647. COSS. Q. SERVILIO CÆPIONE, C. ATTILIO SERRANO, ICERO, Romanæ eloquentiæ princeps, hoc anno Arpini, tertio quem ex regio Volscorum sanguine originem traxisse scribunt Plutarchus, et Silius Italicus lib. 8. et genus illius ad Tullium Atticum Volscorum regem referunt. At id ne cogitavisse quidem Cicero videtur, nedum credidisse. Non enim ita laudum suarum abstinens fuit, ut id de se præterierit. Ex nomine avi, qui M. Tullius Cicero nuncupabatur, vocatus est, quo vivo, se, lib. 2. de Legibus, natum ait. Pater ejus nullis dignitatum ornamentis domum suam illustravit; cùm enim infirmâ valetudine esset, vitam privatam domi in literis egit, ubi fulloniam exercuisse dicitur: his ipsis Coss. et se natum esse, et L. Crassum legem Serviliam suasisse, in Bruto dicit, quâ de communicandis cum Senatu et equitibus judiciis agebatur. Eodem anno, novem mensibus post Ciceronem, natus est Pompeius magnus, si D. Hieronymo apud Eusebium, et Velleio credamus. ANNUS U. C. 648. COSS. PUB. RUTILIO RUFO, CN. MALLIO, Hoc anno duplex bellum Romanis contigit, funestum utrumque, alterum in Lusitaniâ, ubi cæsus est eorum exercitus: alterum Cimbricum, quod nec Consules sustinere potuerunt. Hinc magna Romæ exorta trepidatio, et seditiones, tum propter imminens periculum, tum propter imperium Q. Servilio Cæpioni abrogatum rogatione Norbani tribuni plebis. ANNUS U. C. 649. COSS. C. MARIO II. C. FLAVIO FIMBRIA, Marius deportatis ex Africâ legionibus, ipsis Kal. Januariis Consulatum iniit, et magnificentissimè triumphavit: quo in triumpho vinctum Jugurtham exhibuit. Longinus tribunus plebis leges contrarias nobilitati tulit, hanc præsertim, ne esset in Senatu, qui damnatus esset à populo, aut cui imperium esset abrogatum. ANNUS U. C. 650. COSS. C. MARIO III. AURELIO ORESTE, Ante Christum 102. Ciceronis quartus. Hic annus consumptus est in belli apparatu, quod à Mario contra Cimbros susceptum est, et duce Athenione servile exortum fuit. ANNUS U. C. 651. COSS. C. MARIO IV. Q. LUTATIO CATULO, Ante Christum 101. Ciceronis quintus. Ad Aquas Sextias Marius contra Teutones pugnavit, quo in certamine hostium ducenta millia trucidâsse, ac nonaginta cepisse, dicitur. His Consulibus Archias poëta Romam venit, quem in Oratione pro eodem dicit Cicero à primâ pueritiâ principem et ad suscipiendam, et ad ingrediendam rationem suorum studiorum se habuisse. ANNUS U. C. 652. COSS. C. MARIO V. M. AQUILIO, Ante Christum 100. Ciceronis sextus. Clarus hic annus fuit C. Marii et Catuli triumpho, nam utrique simul decretus est, cùm ab eis centum quadraginta Cimbrorum millia aut in pugnâ, aut in fugâ cæsa essent, et sexaginta capta millia: eodem anno M. Aquilius bellum servile confecit. ANNUS U. C. 653. COSS. C. MARIO VI. L. VALERIO FLACCO, Apuleius Saturninus iterùm tribunus plebis legem Agrariam per vim tulit, et Q. Metello Numidico, qui in eam jurare noluit, diem dixit. At ille maluit urbe cedere, quàm de sententiâ dimoveri: cùm idem Saturninus Memmium candidatum Consulatûs occidisset, efficeretque ut C. Servilius Glaucia Consul fieret, Senatus-consultum factum est, ut viderent Consules, nè quid detrimenti caperet Respub. Statim Saturninus et Glaucia interfecti sunt. Saturnini caput Rabirius Senator per convivia circumtulit. Verùm posteà, Cicerone Consule, Rabirius perduellionis accusatus fuit à Labieno, cujus patruus Q. Labienus cum Saturnino occisus fuerat. Hoc eodem anno natus est Julius Cæsar, mense Julio, die duodecimâ. ANNUS U. C. 654. COSS. M. ANTONIO, A. POSTHUMIO ALBINO, Summâ totius populi consensione perhonorificè Metellus Numidicus revocatus est; et Furius, qui pertinaciter hujus reditui obsistebat, nè exspectato quidem judicio, in quod à Canuleio tribuno plebis vocatus erat, à furente multitudine discerptus est: his Consulibus à Dolabellâ Lusitani subacti sunt. ANNUS U. C. 655. COSS. Q. CECILIO METELLO NEPOTE, T. DIDIO, Ante Christum 97. Ciceronis nonus. Ab his Consulibus lata lex Cæcilia Didia, et ab his sic nuncupata, quâ sancitum est, nè diversis rebus lex ferretur, ut leges trinundino promulgarentur. Hic porrò Metellus pater illius Metelli fuit, qui cum Cicerone inimicitias habuit, et qui Consul cum eo rediit in gratiam, ANNUS U. C. 656. COSS. CN. CORNELIO LENTULO, P. LICINIO CRASSO, Ante Christum 96. Ciceronis decimus. Hoc anno Antonius Censor imperatoriis manubiis rostra ornavit, ut scribit Cicero lib. 3. de Oratore; et superstitiosæ illæ religiones S. C. sublatæ sunt, cum sacrificiis, in quibus homines immolabantur. ANNUS U. C. 657. COSS. CN. DOMITIO ENOBARBO, CASSIO LONGINO, Cicero pro Domo ait Cn. Domitium Consulem, Censorem, et Pontificem maximum se puerum vidisse: his Coss. Ptolemæus Cyrenarum rex, cognomento Apio, moriens populum Romanum hæredem reliquit. ANNUS U. C. 658. COSS. L. LICINIO CRASSO, Q. MUTIO SCEVOLA, Duo illi Consules legem Mutiam Liciniam tulerunt de redigendis in suas civitates sociis, qui se passim pro civibus Romanis gerebant quæ lex fomes fuit illius incendii civilis, quod post triennium exortum est. Gallia provincia Crasso obtigit, Asia Scævolæ, quam tantâ abstinentiâ rexit, ut à Senatu in exemplum deinceps cæteris magistratibus proponeretur. At, quia publicanis regere Asiam non permiserat, eorum conspiratione in judicium vocatus est, et ab equitibus, qui tum judicabant, condemnatus. ANNUS U. C. 659. COSS. CELIO CALDO, L. DOMITIO ÆNOBARBO, Hoe anno nihil memorabile apud Romanos gestum est. Huic Consuli Caldi seu Calidi cognomen à ferventiori indole datum fuisse, ait Cicero, lib. 2. de Inventione. ANNUS U. C. 660. COSS. C. VALERIO FLACCO, M. HERENNIO, Hic M. Herennius Philippum summâ virum eloquentiâ et nobilitate in petitione Consulatûs superavit. T. Didius de Celtiberis, P. Licinius Crassus de Lusitanis triumphavit. P. Rutilius vir summæ innocentiæ, qui à publicanorum insidiis Asiam liberaverat, invisus equestri ordini, repetundarum damnatus est, et in exilium ejectus. ANNUS U. C. 661. COSS. C. CLAUDIO PULCHRO, M. PERPENNA, His Coss. nobilissima M. Curii, et M. Coponii causa apud centumviros à duobus Consularibus atque æqualibus L. Crasso, et Q. Scævolâ defensa est. ANNUS U. C. 662. COSS. L. MARTIO PHILIPPO, SEXTO JULIO CÆSARE, Hoc anno ætatis decimo-sexto Cicero excessit è pueritiâ, in quâ mirâ animi felicitate iis omnibus artibus instructus est, quibus per illam ætatem pueri ad humanitatem informari solent: incredibile est quantum ejus ingenium eluxerit, quantâque esset apud æquales in veneratione. Nam eum euntem ad ludum, et redeuntem, honoris gratiâ, medium de ducebant. Delectabatur in primis poësi. Plutarchus scribit, Pontium Glaucum tetrametris composuisse, atque eum suâ ætate adhuc extitisse. Juxta antiquum morem sumptâ virili togâ à parentibus in forum deductus est, ut esset auditor, et sectator judiciorum. ANNUS U. C. 663. COSS. L. JULIO CESARE, P. RUTILIO LUPO, Hoc anno acriter bellum Italicum gestum est, in quo plures clades accepêre, quàm intulêre Romani: cùm itaque tota tumultibus repleta esset Italia, Senatûs decreto judicia intermissa sunt. Quo tempore totum se eloquentiæ studio dedit. Nam quotidie et scribebat, et legebat, et commentabatur quæ legerat aliis verbis, et quæ fuerat commentatus pronunciabat. Græcas summorum oratorum orationes Latinè reddebat. Arati carmina de cœlo, stellisque lib. 2. de Nat. Deor. refert se convertisse, et lib. 1. de Leg. et 1. de Divin. Marium scripsisse. Quoniam verò sumptâ virili togâ adolescentes ad aliquem virum præstantem à parentibus deducebantur, à patre Q. Mutio Scævolæ Auguri traditus est, cujus à latere nunquam se discessisse in Lælio asseverat. Huic igitur Mutio operam dedit, à quo tantum juris civilis accepisse se in Bruto ait, quantum satis esset oratori. ANNUS U. C. 664. COSS. CN. POMPEIO STRABONE, L. PORCIO CATONE, L. Cæsar, occisis octo millibus hostium ad Asculum, morbo periit. Hoc in bello Marsico Cicero aliquandiu sub Syllâ militavit, apud quem se legatum fuisse lib. 1. de Divinat. scribit, cùm ante oppidum Nolam, Samnitum castra diripuit. ANNUS U. C. 665. COSS. L. CORNELIO SYLLA, Q. POMPEIO RUFO, Confectum est bellum Italicum seu Marsicum; cùmque Sylla rebus proximè in Italiâ, nuper in Asiâ, et jamdudum in Galliâ, Africâque gestis clareret, omnium suffragiis Consulatum obtinuit, eique bellum Mithridaticum cum Asiâ provinciâ sorte obtigit. Verùm ei à Sulpicio tribuno plebis abrogatum est in gratiam Marii, quod cùm Sylla intellexisset, cum sex legionibus ad urbem venit, quam initâ cum Marianis pugnâ victor occupavit, ac Marium profugere in oras Africa extremas coëgit, Sulpicio occiso, cujus caput pro rostris expositum est, veluti fatale quoddam futuræ proscriptionis omen. Dum hæc in Italiâ geruntur, Mithridates rex Ponti Asiam intravit, ubi unâ die in urbibus uno nuncio et unâ significatione literarum cives Rom. omnes necandos imperavit. Cùm autem princeps Academiæ Philo cum Atheniensium optimatibus propter bellum Mithridaticum Romam profugisset, tum ei se Cicero tradidit, admirabili quodam ad Philosophiam studio incitatus. ANNUS U. C. 666. COSS. CN. OCTAVIO, L. CORNELIO CINNA, Cùm Cinna perniciosas leges per vim ferret, urbe à Cn. Octavio collegâ pulsus, corrupit exercitum Appii Claudii, quem 'n suam potestatem redegit. Redux statim ex Africâ ei Marius se adjunxit cum sex Hetruscorum millibus: atque ita isto agmine urbem obsident, et invadunt: |