TITULORUM CONSPECTUS.

LIBER PRIMUS.

Tit. I De iustitia et iure.

II De iure naturali, gentium et civili.

III De iure personarum.

IV De ingenuis.

V De libertinis.

VI Qui quibus ex causis manumittere non possunt.
VII De lege Furia Caninia sublata.

VIII De his, qui sui vel alieni iuris sunt.

IX De patria potestate.

X De nuptiis.

XI De adoptionibus.

XII Quibus modis ius potestatis solvitur.
XIII De tutelis.

XIV Qui dari tutores testamento possunt.

XV De legitima adgnatorum tutela.

XVI De capitis minutione.

XVII De legitima patronorum tutela.
XVIII De legitima parentum tutela.

XIX De fiduciaria tutela.

XX De Atiliano tutore vel eo, qui ex lege Iulia et Titia

dabatur.

XXI De auctoritate tutorum.

XXII Quibus modis tutela finitur.

XXIII De curatoribus.

XXIV De satisdatione tutorum vel curatorum.

XXV De excusationibus tutorum vel curatorum.
XXVI De suspectis tutoribus et curatoribus.

LIBER SECUNDUS.

I De rerum divisione.

II De rebus incorporalibus.
III De servitutibus.

IV De usufructu.

V De usu et habitatione.

IVSTINIANI INSTITVTIONES.

b

Tit. VI De usucapionibus et longi temporis possessionibus. VII De donationibus.

VIII Quibus alienare licet vel non.

IX Per quas personas nobis adquiritur.

X De testamentis ordinandis.

XI De militari testamento.

XII Quibus non est permissum testamenta facere.
XIII De exheredatione liberorum.

XIV De heredibus instituendis.

XV De vulgari substitutione.

XVI De pupillari substitutione.

XVII Quibus modis testamenta infirmantur.
XVIII De inofficioso testamento.

XIX De heredum qualitate et differentia.
XX De legatis.

XXI De ademptione legatorum.

XXII De lege Falcidia.

XXIII De fideicommissariis hereditatibus.

XXIV De singulis rebus per fideicommissum relictis.
XXV De codicillis.

LIBER TERTIUS.

I De hereditatibus, quae ab intestato deferuntur.
II De legitima adgnatorum successione.

III De senatusconsulto Tertulliano.
IV De senatusconsulto Orphitiano.
V De successione cognatorum.
VI De gradibus cognationis.
VII De successione libertorum.
VIII De adsignatione libertorum.
IX De bonorum possessionibus.

X De adquisitione per adrogationem.

XI De eo, cui libertatis causa bona addicuntur.

XII De successionibus sublatis, quae fiebant per bonorum venditionem et ex senatusconsulto Claudiano.

XIII De obligationibus.

XIV Quibus modis re contrahitur obligatio.

XV De verborum obligatione.

XVI De duobus reis stipulandi et promittendi.

XVII De stipulatione servorum.

XVIII De divisione stipulationum.
XIX De inutilibus stipulationibus.
XX De fideiussoribus.

XXI De litterarum obligatione.
XXII De consensu obligatione.
XXIII De emptione et venditione.
XXIV De locatione et conductione.

Tit. XXV De societate.

XXVI De mandato.

XXVII De obligationibus quasi ex contractu.

XXVIII Per quas personas nobis obligatio adquiritur.
XXIX Quibus modis obligatio tollitur.

LIBER QUARTUS.

I De obligationibus, quae ex delicto nascuntur.
II Vi bonorum raptorum.

III De lege Aquilia.

IV De iniuriis.

V De obligationibus, quae quasi ex delicto nascuntur.
VI De actionibus.

VII Quod cum eo, qui in aliena potestate est, negotium
gestum esse dicitur.

VIII De noxalibus actionibus.

IX Si quadrupes pauperiem fecisse dicitur.

X De his, per quos agere possumus.

XI De satisdationibus.

XII De perpetuis et temporalibus actionibus et quae ad heredes vel in heredes transeunt.

XIII De exceptionibus.

XIV De replicationibus.
XV De interdictis.

XVI De poena temere litigantium.

XVII De officio iudicis.

XVIII De publicis iudiciis.

IN NOMINE DOMINI NOSTRI IESU

CHRISTI

IMPERATOR CAESAR FLAVIUS IUSTINIANUS ALAMANNICUS
GOTHICUS FRANCICUS GERMANICUS ANTICUS ALANICUS
VANDALICUS AFRICANUS PIUS FELIX INCLYTUS VICTOR AC
TRIUMPHATOR SEMPER AUGUSTUS

CUPIDAE LEGUM IUVENTUTI.

Imperatoriam maiestatem non solum armis decoratam, sed Pr. etiam legibus oportet esse armatam, ut utrumque tempus et bellorum et pacis recte possit gubernari et princeps Romanus victor existat non solum in hostilibus proeliis, sed etiam per legitimos tramites calumniantium iniquitates expellens, et fiat tam iuris religiosissimus quam victis hostibus triumphator.

Quoi um utramque viam cum summis vigiliis et summa pro- 1 videntia adnuente Deo perfecimus. et bellicos quidem sudores nostros barbaricae gentes sub iuga nostra deductae cognoscunt et tam Africa quam aliae innumerosae provinciae post tanta temporum spatia nostris victoriis a caelesti numine praestitis iterum dicioni Romanae nostroque additae imperio protestantur. omnes vero populi legibus iam a nobis vel promulgatis vel compositis reguntur. Et cum sacratissimas constitutiones 2 antea confusas in luculentam ereximus consonantiam, tunc nostram extendimus curam et ad immensa prudentiae veteris volumina et opus desperatum, quasi per medium profundum euntes, caelesti favore iam adimplevimus. Cumque hoc Deo 3 propitio peractum est, Triboniano, viro magnifico, magistro et ex quaestore sacri palatii nostri, nec non Theophilo et Dorotheo, viris illustribus, antecessoribus, quorum omnium sollertiam et legum scientiam et circa nostras iussiones fidem iam ex multis rerum argumentis accepimus, convocatis specialiter mandavimus, ut nostra auctoritate nostrisque suasionibus componant institutiones: ut liceat vobis prima legum cunabula non ab antiquis fabulis discere, sed ab imperiali splendore appetere, et tam aures quam animae vestrae nihil inutile nihilque perperam positum, sed quod in ipsis rerum optinet argumentis, accipiant

IVSTINIANI INSTITVTIONES.

1