FRAGMENTA IVRIS ROMANI SINAITICA.

Ex foliis papyraceis, quae conglutinata inter se manuscripto cuidam monasterii Sinaitici libro pro integumento erant, vir Graece doctus Bernardakis, scholarcha Mytilenensis, praevia solutione, ea quae hic edimus fragmenta iuris Romani Graeca litterisque Graecis uncialibus, sed Latinis tam litteris quam totis verbis ac sententiis passim praepositis vel interiectis partimque, ut postea compertum, modo in fronte, in nonnullis etiam in dorso exarata, quatenus scriptura hic illic perquam male habita patiebatur, curiose et distinctis singulis versibus descripsit descriptaque Rudolpho Dareste Parisios misit, qui ea ordine eo, quo sibi transmissa erant, sane arbitrario a. 1880 in Bulletin de correspondance hellénique' Tom. IV p. 449-460 commentariolo singulis adsperso et brevi post multo emendatius in "Nouvelle revue de droit français et étranger' IV pag. 643 seq. sub litteris A-R in publicum edidit, quibus postea commodius numeri 1-20 totidem paginas vel fragmenta significantes substituti sunt. Nimirum deinde etiam nostrates in edendis his fragmentis iique admodum accuratius versati sunt, primum C. Zachariaeus de Lingenthal in relationibus menstruis acad. Berolin. a. 1881 p. 621 seq. et sequenti anno Paulus Krüger in Zeitschr. d. SavignyStiftung IV p. 1 seq., uterque rursus transmisso sibi apographo Bernardacino usus, quod ipsum tamen saepe mendosum, interdum obscurum est.

Scholia haec esse ante Iustinianum sed post Theodosianum codicem editum confecta, ex ipsis primo adspectu patet; spectare ea Ulpiani libros LI ad Sabinum, nec tamen ipsis illis libris praemissis, sed ex iis, qui in titulos titulique in capita distribuuntur, singulis locis, ad quos adnotationes (nagayoαpai) vel indices pertinent, per exscripta initialia plerumque verba indicatis, Zachariaeus maxime ex fr. 8 et 17 docuit. Quae enim praeterea in usum vocantur sive iureconsultorum scripta, sive imperatorum constitutiones, eorum allegantur tantum libri et tituli, interdum etiam minuti articuli numeris, ut Graecis mos erat, designati. Sunt autem praeter tres codices, Greg. Herm. et Theod. et sin

gulas aliquas constitutiones, Ulpiani (librorum sc. ad edictum) лoτα et responsa item Paulli ad Sabinum et responsorum libri, Marciani υποθηκαρίας μονόβιβλος, (librorum de tutelis auctoris, Darestius opinatur Gaii, nomen periit) Florentini institutiones, Modestíni regulae et differentiae. Ambitum totius operis, ex quo quae servata sunt scholia Ulpiani ad Sabinum lib. 36 et 37 spectant, ex numero quaternionis 2 a i. e. vigesimo primo fr. 8 ad calcem adscripto aestimare licet. Auctor vel auctores totius operis et singulorum scholiorum incerti. Siglam SAB. quibusdam praescriptam fortasse significare Sabatium, quem Nov. 35. anni 535. Triboniani in condenda legislatione laudat adiutorem, Zachariaei est suspicio. Tutius coniicias, hunc novissimum scholiastam et fortasse totius operis conditorem et editorem fuisse. Professorem iuris, sed etiam de iure interdum consultum (cf. fr. 2), non desunt, quae prodere eum videantur.

Omnia scholia ad ius matrimonii et quod etiam Ulpianus in Sabinianis libris post hoc tractavit, tutelae pertinent, ad illud fr. 1-13, ad hoc 14-20. Ceterum ordo, quo quaeque descripta pagina alteram in codice secuta sit, pro apographi, quo utimur, habitu, de quo vid. Zachar. p. 622 Krueg p. 2 seq., in plerisque quidem, sed non ubique certo definiri potest, et diverse editores rationibus partim ex argumento cuiusque paginae respectu ordinis Sabiniani ex Digestis nobis aliquatenus noti habito, partim aliis ex indiciis ductis eum constituerunt, quod et in quaque pagina significavi. Ipse licet in quibusdam ab iis dissentiam, tamen ob id rursus novum ordinem taedio lectoris periclitari nolui. Neque enim omnino tantopere haec res refert, cum tamen nusquam hanc vel illam paginam alteram nullo interiecto excipere ostendi possit. Itaque novissimum editorem, qui suas rationes p. 28 seq. exposuit, quia eius editio plerisque ad manus erit, in universum secutus, tantum in notis interdum, ubi opus videbatur, etiam de hac re ut de aliis monui. Hiatuum vel litterarum deficientium significationes (ubi uncini angulati tantum suppleta, curvi notas explicatas denotant), ut scrupulose accipi non debeant, apographi facit habitus.

Denique licet sperem, post priorum editorum labores, a quibus saepius discessi, etiam meas curas his miseris nec tamen contemnendis reliquiis sive rectius legendis vel emendandis et supplendis sive intellegendis non sine omni fructu impensas esse, multum tamen abest, ut iam omnia, id quod maxime ex nova papyrorum collatione pendebit, sarta, ut aiunt, et tecta ut oportet, haberi possint.

SAB.: Ex latere spon

Σαβ.: Ἐκ πλεύρου τῆς μνηστῆς παραιτουμένης) | τὸν γά- sae recusantis nuptias μον κέχρησο τῇ ἐν τῷ γ' βιβλίῳ) utere constitutione in 3. τοῦ Θεοδοσιανοῦ) | [κώδικος] libro Theodosiani codicis ; διατά(ξει). περὶ γὰρ αὐτῆς μό- de ea enim sola loquitur; νη[ς] διαλέγεται· [ εἰς δὲ τὸ in personam vero sponsi πρόσωπον τοῦ μνηστῆρος δια- constitutione in 5. libro κωλυομένου) τῇ ἐν τῷ ἐ βι- Gregoriani codicis 17., in (βλίῳ) τοῦ Γρεγ(οριανοῦ) κώ- qua dicitur, eum poenam

certum est.

8

1) Agitur de sponsalibus et nuptiis contrahendis etiam ab Ulp. ad Sab. lib. 35. 36. Cf. L. 4. 6. D. de spons. (23, 1). L. 6. D. de ritu nupt. (23, 2). 2) Haec in apographo ante aliquot versus litteris vacuos scripta an omnino ad haec scholia pertineant, in3) stipulat]ιονος recte Zach. suppl. Intellege poenalem frustrati matrimonii. 4) Additum hic P si est Latinum, potest significare P(aulum), qui hoc dicit L. 134 pr. D. de verb. obl. (45, 1), cf. infra fr. 2, 13. Sed Zach. verisimilius putat, esse siglam ab altera parte laesam verbi φησιν. Kr. omittit. 5) Nunc deperdita. Dar. 6) Perisse videtur τῶν ἀῤῥαβώνων ἐπερωτηθήσας. Cf. L. 5 (Leonis et Anthemii) C. de sponsal. (5, 1), qua multo anterior commentator haec videtur scripsisse. Zach. et Kr. καὶ vertunt et quidem nec curant, cuius rei duplum intellegendum sit. 7) Supplevit Dar. *) Sic vel scriptum esse vel emendandum non dubito. Apogr.: διαλευομεν Zach. (qui suspicatur δουλεύομεν vel τῷ | λεγομέ i. e. λεγομένῳ ἐν τῇ et in fine versus ί' τί διατ . φησὶ γὰρ) διακελευομεν (?) Kr. (sed exspectari χρώμεθα, et ita vertit) Apte sponsa duci detrectans dis

...

IVRISPR. ANTEI. REL. ED. V.

52

δικος) ις' διατάξει)', [ἐν ᾗ λέ- interrogatum ex eo, quod γεται], αὐτὸν ἐπερωτηθέντα 3 nuptiis impedimento fuπρόστιμον ἐκ ¦ τοῦ ἐμποδίσαι τῷ erit, non teneri efficaγάμῳ μὴ κατέχεσθαι] ἐνδυνάμως. citer; in fine vero ἐν δὲ τῷ τέλει του 4

2. (8 Dar. 2 Zach.)

quod ex facto incidit tali: habens quis sororem et indigens Stephani alicuius ad aliquam rem, qui sororem suam amabat,

πεβ (?) [ό]περ ἐν facto συνέβη τ[ο]ιῷδε· ἔχω[ν] [ τις ἀδελφὴν καὶ δεόμενος Στεφάνου τιν[ὸς] | ἐπί τινι πράγματι ἐρῶντος τῆς αὐ[του] ἀδελφῆς, ἐπηγγείλατο τῷ Στεφάνω, παρασκευάζειν τὴν promisit Stephano, efἀδελφὴν αὐτοῦ συναφθῆναι fecturum se, ut soror sua, αὐτῷ ἐπερω(τη)θεὶς, καὶ πρόσ- matrimonio ei copuletur, τιμον ι' νομισμάτων), εἰ ¦ μὴ stipulanti spondens, et τοῦτο ποιήσῃ· ὁ δὲ οὐκ ἠδυνήθη poenam 10 aureorum, si τὴν αὐτοῦ ἀδελφὴν πιέζειν, ἢ hoc non faceret. is vero καὶ οὐ θέλει αὐτὴν ἐκδοθῆναι. non poterat suam sororem κ(αὶ) ἐρωτηθεὶς εἶπον, ἀδύναμον | urgere, vel etiam non vult εἶνα[ι] τὴν ἐπερώτησιν) ὡς con- eam nuptum dari. et contra bonos mor(es) υπάρχου(σαν), sultus dixi, inutilem sti[ω]σπερ φησὶν ὁ Παῦλος) βι- pulationem ut contra bo(βλίῳ) ιε' r(espon)son αὐτοῦ | nos mores esse: sic ut ait * * * de stipulatio[n] ® δὲ Paulus libro 15. responτῆς μὲν πεύσεω[ς] sorum eius de stipulation quaestiu

6

5

nis

citur παραιτουμένη τὸν γάμον, sponsus, qui non vult ducere, διακωλυόμενος. 1) Alia videtur Alexandri L. 2. C. de inutil. stip. (8, 38). In apogr. videri excidisse tituli mentionem monet Zach. *) λέγει γὰρ Zach. * * * * τάτ Kr. ὅπου λέγεται Dar. 3) Zach. vertit: qui stipulatus est; errore. 4) In fine eadem Th. C. constitutio fortasse de arra sponsalitia aliud sponsam et 5) πείθειν Dar. et Kr. sponsum aequiperans sanxit. suadere. 6) Qui locus exstat L. 134. D. de verb. obl. (45, 1). Dar.

=

per

τὰ αὐτὰ

3. (8 Dar. bis. 5 Zach.)1

[ *2 ἐν τῷ eadem

in Her

ermog(eniano) x(wódixi) tí(tho) mogeniano codice titulo ξθ' ἡ οκ', ἧς ἡ [α]ρχή u - 69. (constitutio) 120., biut ne. 3 Σαβ.: κανόνα γὰρ cuius initium est ἔχε τοιοῦτον· . * * * * * Love 4 SAB. Regulam enim tene προσήκει κρατεῖν τὰ μ[ὴ] - hancce:

6

convenit

5 ἀλλὰ καθαρᾷ διαθέσει valere, quae non γινόμε[να]. | ὡς ἐν τῷ ermo- sed sincera voluntate g(eniano) x(adıxı) tí(tλæ) μa ǹ facta sunt, ut in Hermoιδ' κ(αι) κ* φησι Igeniano codice titulo 41. θέμα, ἐφ ̓ ᾧ τὸ εἰκονικὸν constitutio 14. et repu[dion] [ ἀντὶ ἀληθοῦς λαμ- dicit casus, in quo βάνεται. ὡς ὅτε ἡ e[man]|cipata θυγάτηρ τὴν ficto

simulatum repudium pro 18. -** vero accipitur, ut cum

η τὴν προίκα και [] δῷ ταύτην τῷ ἀνδρὶ πάλιν τε

λευτ

10

=

emancipata filia ficto [repudio]

viro rursus

dotem hanc

1) Spectare videtur paulo demum post tractatam rei uxoriae actionem, quando post divortium institui possit. *) [&]s suppl. Zach. sed fuerit h. 1., non postea, omissum diάtağıs. 3) [&]eχιμ . (ubi Zach. H9 legit) | ẞintv ⋆ ẽ Apogr. Zach., qui Latina edidit: cum . . . victus esset et suspicatur esse hanc L. 9. C. de pact. (2, 3). Sed haec ex Gregor. non Herm. C. sumta erat. Cf. Consult. 9, 11. 4) verisimilius supplet [tà ovμ❤]ovα Zach. quam ta repudia Kr. sed idem hic deinde recte fraudem spectari putat, quae plenius L. 12. C. de repud. (5, 17) castigatur. 5) Zach. supplet κατὰ | ἀπάτην in fraudem. Probo. 6) alius numerus, ut puto; sed deinde dictum fuerit, etiam excipi ibi casum, qui sequitur. 7) Nam sua non poterat soluto matrimonio de dote agere nisi communiter cum patre. 8) Post v. 10, qui incipit cipata, apogr. Kr. habet v. vacuum, quem ignorat apogr. Zach. Si hunc sequimur, possis tentare ficto repudio r(ei) u(xoriae) | χρωμένη (omissum ἀγωγήν ut saepe) τὴν προίκα και[νῶς καὶ) ὡς ἑαυτοῦ] ἐπιδῷ ficto repudio rei uxoriae (actione) utens, dotem denuo et ut suam conferat hanc viro. 9) Apogr. Zach. & Kr. 10) Secutum videtur: τελευτήσαντος τοῦ πατρὸς αὐτῷ σάφα συναφθεῖσα viro rursus defuncto patre ei palam conjuncta.

=