His rebus ephori cognitis satius putarunt in urbe eum comprehendi. Quo cum essent profecti et Pausanias placato Argilio, ut putabat, Lacedaemonem reverteretur, in itinere, cum iam in eo esset ut comprehenderetur, ex vultu 5 cuiusdam ephori, qui eum admoneri cupiebat, insidias sibi fieri intellexit. Itaque paucis ante gradibus, quam qui eum sequebantur, in aedem Minervae, quae Chalcioicos vocatur, confugit. Hinc ne exire posset, statim ephori valvas eius aedis obstruxerunt tectumque sunt demoliti, quo celerius 10 sub divo interiret. Dicitur eo tempore matrem Pausaniae vixisse eamque iam magno natu, postquam de scelere filii comperit, in primis ad filium claudendum lapidem ad introitum aedis attulisse. Sic Pausanias magnam belli gloriam turpi morte maculavit. Hic cum semianimis de 15 templo elatus esset, confestim animam efflavit. Cuius mortui corpus cum eodem nonnulli dicerent inferri oportere,

1. ephorus, -i: one of the five ephori, magistrates elected annually at Sparta. — satius, easier, or better.

2. quo adv. referring to what (already mentioned)?

3. placare, to reconcile. Cf. Engl. word placate. Lacedaemon, Sparta, capital city of Laconia.

4. cum iam comprehenderetur, when he was on the point of being arrested.

6. ante... quam: how translate, when ante is separated from quam in the text? - paucis . gradibus: abl. degree of differ

ence.

7. Chalcioicos, -i: an epithet of Minerva, from her temple of brass (xaλkós, brass).

8. valvae, -arum, folding-door, i.e., making an imposing entrance to public buildings.

9. demoliri: infer meaning from analysis (notice the force of the preposition) and from English. – quo = ut eo.

10. sub divo, i.e., sub Iove: rather than in the roofed temple, which would be polluted by his death. interiret: i.e., by starvation.

11. magno natu, of great age. Cf. grandis natu.

13. introitus, -us: intro + ire. 14. semianimis, -e: infer meaning from semi + anima.

16. cum, notwithstanding that. - eodem ... · quo (1, p. 103): used adverbially. inferri : i.e., for burial; depends on oportere.

quo ii, qui ad supplicium essent dati, displicuit pluribus, et procul ab eo loco infoderunt, quo erat mortuus.

80. How Zopyrus recaptured Babylon for Dareus. Interiecto deinde tempore cum Assyrii descivissent et Babyloniam occupassent, difficilisque urbis expugnatio esset, aestuante rege unus de interfectoribus magorum, Zopyrus, 5 domi se verberibus lacerari toto corpore iubet, nasum, aures et labia sibi praecidi, atque ita regi inopinanti se offert. Attonitum et quaerentem Dareum causas auctoremque tam foedae lacerationis tacitus, quo proposito fecerit, edocet, formatoque in futura consilio transfugae titulo Babyloniam 10 proficiscitur. Ibi ostendit populo laniatum corpus, queritur crudelitatem regis, a quo in regni petitione non virtute, sed auspicio, non iudicio hominum, sed hinnitu equi superatus sit; iubet illos ex amicis exemplum capere, quid hostibus cavendum sit; hortatur, non moenibus magis quam armis 15 confidant, patianturque se commune bellum recentiore ira gerere.

Nota nobilitas viri pariter et virtus omnibus erat,

nec de fide timebant, cuius, veluti pignora, vulnera corporis et iniuriae notas habebant. Constituitur ergo dux omnium suffragio, et accepta parva manu semel atque iterum cedentibus consulto Persis secunda proelia facit. Ac postremo 5 universum sibi creditum exercitum Dareo prodit urbemque ipsam in potestatem eius redigit.

81. A Roman Oath.

L. Manlius Imperiosus was dictator in B.C. 363. He was prosecuted the next year by M. Pomponius, because he had sought to extend his tenure of office beyond the legal period of six months.

L. Manlio, A. f., cum dictator fuisset, M. Pomponius, tribunus plebis, diem dixit, quod is paucos sibi dies ad dictaturam gerendam addidisset; criminabatur etiam, quod 10 T: filium, qui postea est Torquatus appellatus, ab hominibus relegasset, et ruri habitare iussisset. Quod cum audivisset adulescens filius negotium exhiberi patri, accurrisse Romam, et cum prima luce Pomponii domum venisse dicitur. Cui cum esset nuntiatum, qui illum iratum adlaturum ad se 15 aliquid contra patrem arbitraretur, surrexit e lectulo, remotisque arbitris, ad se adulescentem iussit venire. At ille, ut ingressus est, confestim gladium destrinxit, iuravitque illum statim interfecturum, nisi ius iurandum sibi dedisset

se patrem missum esse facturum. Iuravit hoc terrore coactus Pomponius; rem ad populum detulit; docuit cur sibi causa desistere necesse esset; Manlium missum fecit. Tantum temporibus illis ius iurandum valebat.

82. The Blind Timoleon.

Timoleon, one of the noblest of Greeks, was a Corinthian by birth. His greatest work was the overthrow of the despots of the Greek cities of Sicily, especially of Syracuse, whither he was sent by the unanimous vote of the Corinthian assembly when Syracuse (B.C. 344) asked Corinth for aid. When his work was accomplished he retired to private life, and to his memory the Syracusans erected a splendid

monument.

Hic cum aetate iam provectus esset, sine ullo morbo 5 lumina oculorum amisit. Quam calamitatem ita moderate tulit, ut neque eum querentem quisquam audierit, neque eo minus privatis publicisque rebus interfuerit. Veniebat autem in theatrum, cum ibi concilium populi haberetur, propter valetudinem vectus iumentis iunctis, atque ita de 10 vehiculo quae videbantur dicebat. Neque hoc illi quisquam tribuebat superbiae: nihil enim umquam neque insolens neque gloriosum ex ore eius exiit. Qui quidem, cum suas laudes audiret praedicari, numquam aliud dixit quam se in ea re maxime diis agere gratias atque habere, quod, cum 15

5

Siciliam recreare constituissent, tum se potissimum ducem esse voluissent nihil enim rerum humanarum sine deorum numine geri putabat. Itaque suae domi sacellum Automatias constituerat idque sanctissime colebat.

83. A Brave and Patriotic Soldier.

Chabrias was a well-known Athenian general who achieved many successes. He finally, owing to charges brought against him and the consequent unpopularity, entered the military service of the king of Egypt. He, however, fought on the side of his native city in the Social War, where he commanded the fleet. Nepos is wrong in saying that he served in a private capacity (privatus). He met his end at the siege of Chios in B.C. 357.

Chabrias autem periit bello sociali tali modo. Oppugnabant Athenienses Chium. Erat in classe Chabrias privatus, sed omnes, qui in magistratu erant, auctoritate anteibat, eumque magis milites quam qui praeerant aspiciebant. Quae res ei maturavit mortem. Nam dum primus 10 studet portum intrare gubernatoremque iubet eo derigere navem, ipse sibi perniciei fuit: cum enim eo penetrasset, ceterae non sunt secutae. Quo facto circumfusus hostium concursu cum fortissime pugnaret, navis rostro percussa coepit sidere. Hinc refugere cum posset, si se in mare 15 deiecisset, quod suberat classis Atheniensium, quae exciperet natantes, perire maluit quam, armis abiectis, navem relinquere, in qua fuerat vectus. Id ceteri facere noluerunt,