Page images
PDF
EPUB

329

quam, idque declarat totidem quot dixit, ut aiunt, scripta verbis oratio. Ergo ille a Crasso consule et Scaevola usque ad Paulum et Marcellum consules floruit, nos in eodem cursu fuimus a Sulla dictatore ad eosdem fere consules: sic Q. Hortensi vox exstincta fato suo est, nostra publico.

Melius, quaeso, ominare, inquit Brutus. Sit sane ut vis, inquam, et id non tam mea causa quam tua; sed fortunatus illius exitus, quid ea non vidit cum fierent, quae providit futura. Saepe enim inter nos impendentes casus deflevimus, cum belli civilis causas in privatorum cupiditatibus inclusas, pacis spem a publico consilio esse exclusam videremus. Sed illum videtur felicitas ipsius, qua semper est usus, ab eis miseriis quae consecutae 330 sunt morte vindicasse. Nos autem, Brute, quoniam post Hortensi clarissumi oratoris, mortem orbae eloquentiae quasi tutores relicti sumus, domi teneamus eam septam liberali custodia et hos ignotos atque impudentes procos repudiemus, tueamurque ut adultam virginem caste et ab amatorum impetu, quantum possumus, prohibeamus. Equidem, etsi doleo, me in vitam paulo serius tamquam in viam ingressum, prius quam confectum iter sit, in hanc rei publicae noctem incidisse, tamen ea consolatione sustentor, quam tu mihi, Brute, adhibuisti tuis suavissumis litteris; quibus me forti animo esse oportere censebas, quod ea gessissem, quae de me etiam me tacente ipsa loquerentur mortuoque viverent; quae si recte esset, salute rei publicae, sin secus, interitu ipso testimonium meorum de republica consiliorum da

totid. Dies war keineswegs die Regel, meistens wurden die Reden beim Aufschreiben umgearbeitet, abgekürzt (160), auch wohl weiter ausgeführt.

Crasso cons. im J. 659 (95). Die Wortstellung ebenso p. Arch. 3, 5: Mario consule et Catulo. de rep. I, 9, 14: Tuditano consule et Aquilio. Paul. im J. 704 (50). dict. im J. 673 (81).

exst. Serenus Sammon. 261: sic est Hortensius olim Absumptus; causis etenim confectus agendis Obticuit, cum vox domino vivente periret Et nondum exstincti moreretur lingua deserti. Dieses wird sonst nirgends erzählt.

329. mel. omin. εὐφημεῖν.

fort. 4.

providit, 'mit Sorge voraussah'. 330. eloq. Cicero führt hier das Gleichniss zwischen der eloquentia und einer als Waise hinterlassenen Jungfrau durch. Diese wurde nach der Sitte der Alten im Frauengemach gehalten (παρθένος κατάxλειotos, virgo clausa) und verliess nur selten das Haus, nie allein, sondern unter der Obhut von Angehörigen und von Dienerinnen. Aengstliche und argwöhnische bestellten auch eigene custodes, φύλακες zur Bewachung der Frauen; doch war das keine liberalis custodia.

serius, weil er früher geboren diese Zeit wahrscheinlich nicht mehr erlebt haben würde.

litt. 11.

rent. Sed in te intuens, Brute, doleo, cuius in adulescentiam per 97 medias laudes quasi quadrigis vehentem transversa incurrit mi- 331 sera fortuna rei publicae. Hic me dolor tangit, haec me cura sollicitat, et hunc mecum, socium eiusdem et amoris et iudici. Tibi favemus, te tua frui virtute cupimus, tibi optamus eam rem publicam, in qua duorum generum amplissumorum renovare memoriam atque augere possis. Tuum enim forum, tuum erat illud curriculum, tu illuc veneras unus, qui non linguam modo acuisses exercitatione dicendi, sed et ipsam eloquentiam locupletavisses graviorum artium instrumento et eisdem artibus decus omne virtutis cum summa eloquentiae laude iunxisses. Ex 332 te duplex nos afficit sollicitudo, quod et ipse re publica careas et illa te. Tu tamen, etsi cursum ingeni tui, Brute, premit haec importuna clades civitatis, contine te in tuis perennibus studiis et effice id quod iam propemodum vel plane potius effeceras, ut te eripias ex ea, quam ego congessi in hunc sermonem, turba patronorum. Nec enim decet te ornatum uberrumis artibus, quas cum domo haurire non posses, arcessivisti ex urbe ea, quae domus est semper habita doctrinae, numerari in vulgo patronorum. Nam quid te exercuit Pammenes, vir longe eloquentissumus Graeciae? quid illa vetus academia atque eius heres Aristus,

331. dol. 21f.

per med.-veh. Cicero gebraucht das oft angewendete Gleichniss vom Wagenrennen, in das bei den Römern sich oft die Vorstellung von dem prächtigen Aufzug des Triumphators mischt. Das stattliche drückt quadrigis aus; vgl. Plaut. asin. II, 2, 13:

nám si occasióni huic tempus sése subterduxerit, númquam edepol quadrigis albis indipiscet postea. Brutus fährt per medias laudes auf der Strasse des Ruhms durch das ihm von allen Seiten zugerufene Lob hindurch, wie per medium populum. In ähnlicher Weise sagt luvenalis I, 72: per famam et populum nigros (vergiftet) efferre maritos.

vehens, statt des gebräuchlicheren vectus findet sich auch sonst. transversa, 'in den Weg tretend'. tangit, 'trifft, berührt mich'. Liv. III, 17, 3: si vos urbis, si vestri nulla

Brutus. 3. Aufl.

[blocks in formation]
[ocr errors]

hospes et familiaris meus, si quidem similes maioris partis ora333 torum futuri sumus? Nonne cernimus, vix singulis aetatibus binos oratores laudabilis constitisse? Galba fuit inter tot aequalis unus excellens, cui, quem ad modum accepimus, et Cato cedebat senior et qui temporibus illis aetate inferiores fuerunt, Lepidus postea, deinde Carbo nam Gracchi in contionibus usi sunt multo faciliore et liberiore genere dicendi, quorum tamen ipsorum ad aetatem laus eloquentiae perfecta nondum fuit -- Antonius Crassus, post Cotta Sulpicius Hortensius —. Nihil dico amplius: tantum dico, si mihi accidisset, ut numerarer in multis, si operosa est concursatio magis opportunorum,

Aristus. Plut. Brut. 2: qílov xai συμβιωτὴν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ (Αντιόχου, 315) πεποιημένος Αριστον, ἄνδρα τῇ μὲν ἐν λόγοις ἕξει πολλῶν φιλοσόφων λειπόμενον, εὐταξίᾳ δὲ καὶ πραότητι τοῖς πρώτοις ἐνάμιλλον.

333. bin. de orat. I, 2, 8: cum boni perdiu nulli, vix autem singulis aetatibus invenirentur.

***

nihil. Statt zu sagen, 'Hortensius und ich', fährt er fort nihil u. s. w.

si mihi acc., nämlich: 'So würde ich auf die Laufbahn als Redner Verzicht geleistet haben'.

Der Schluss fehlt und die letzten Worte sind in einer Weise verstümmelt, dass sich dieselben nicht herstellen lassen.

UEBERSICHT

DER

GEGEN DIE HANDSCHRIFTLICHE UEBERLIEFERUNG

VERÆNDERTEN STELLEN.

Die durch Vermuthung hergestellte Lesart ist mit Angabe des Urhebers (mitunter ist vg. gesetzt, wo die Berichtigung längst allgemein geltend ist) vorangestellt, dann die Lesart der Handschriften angegeben; eine Entwickelung der Gründe gehört nicht hierher. Auch ist Veränderung der Interpunction nicht angemerkt.

et

2. augebat vg., augebam | 4. exessit Bake, cessit | 6. aut Lambin, 7. errore vg., terrore 14. rerum nostrarum Jahn, rerum | 16. repressus est Bake, repressus | 17. exspectanda vg., et exspectanda se incommodo Lambin, incommodo 19. nostrarum vg., naturalium 21. plane Wetzel, sane | 23. mei. Dicere enim Kayser, et dicere enim 25. habeat Lambin, habeant | 26. est elaborata Meyer, est a Graecis elaborata. 28. Atticis Lambin, Attici | 30. exstiterunt. Leontinus Jahn, exstiterunt. Tum Leontinus | Eleus aliique Jahn, Eleus in honore fuit, aliique 31. solebat. Huius Haupt Philolog. II, p. 384, solebat verbis. Huius 32. orator, quamquam Bake, orator et perfectus magister, quamquam 35. esse Bake, esset | 39. vel Heusinger, ut tum Jahn, iam | 40. tam ornatus Piderit, tam idem ornatus | infra Lycurgum Ellendt, infra superiorem Lycurgum | 41. demum Bake, denique | Graeca Jahn Graecia 43. morbo mortuum Teuffel, mortuum | 46. controversia natam Jahn et controversi a natura descripte J. Schmitz, de scripto | 47. quem conscripsisse Bake, cum-conscripsisset | defenderet, locuples Piderit, defenderet se audiente, locuples | 48. artem dicendi Bake, artem esse dicendi quasi qui Jahn, quia quasi | 49. ortus Jahn, partus | 55. inclinantem Bake, inclinatum | M'. Curium Lambin, M. Curium | 57. tulit Wesenberg, tulerit | est Halm, sit | exstet eloquentem Jahn, exstet, et de quo sit memoriae proditum eloquentem ementitum Bake, mentitum 58. Marcu collegae Tuditano Piderit, Marcus studio collegam dictust Gronov zu Gell. XII, 2, 3, dictus | 59. Ennius, Schütz, Ennius, eius autem Cethegum medullam fuisse vult, ut | 61. M'. Manilio vg., M. Manilio | 62. M'. Tullio vg., M. Tullio | 67. ea Bake, et ne vg, non | 71. doctis dictis Bergk n. Jbb. f. Phil. LXXXIII p. 459, dicti 72. atqui Haupt Philolog. II, p. 383, atque | Livius primus Schütz, Livius qui primus 73. Iuventatis Victorius, Luentatis | 75. Naevi, illius Jahn, illius | 81. exposita Jahn, exposita est | 82. eis Jahn,

tu

180

UEBERSICHT DER VERÆNDERTEN STELLEN.

[ocr errors]

his 83. ea est fama, ut Baiter, ea est iam ut | 85. in silva Sila Turne-
bus advv. XI, 1, in stiva sita | 86. ardentior Corradus, adhortior | 89.
Rutili vg., Rutilia | est diebus Orelli, est an diebus | 90. igitur, nibil
recusans Corradus nach Valer. Max. VIII, 1, 2, igitur recusans | populi
Campe, et populi | 91. appareat Lambin, apparet | 96. et iam Orelli, etiam |
97. Sex. Pompei Madvig, opp. I, p. 138, sed Pompei | 99. contra C. Gracchum
Jahn, contra Gracchum | 100. ei Ernesti, et | quia ab eo Orelli, quia | 104. Ti.
Gracchus Jahn, Gracchus | ei Lambin, et | 105. cui Frotscher, quo | 108.
M'. Manilius vg., M. Manilius | 109. fregit Victor Pisanus, fecit | facete
Böcking, facile | Lepido L. Baiter, Lepido et L. | 110. etsi Schneider, et |
112. lectu Geel zu Dio Chrys. Olymp. p. 255, acta | 113. erat uterque
Jahn, et uterque | 115. et Q. Mucius Bake, sed Q. Mucius | 117. C. Grac-
cho Jahn, Graccho | 120. eorum philosophorum Lambin, eorum id est ex
vetere academia philosophorum | 121. sic aiunt Schütz, sic ut aiunt |
videatur Ernesti, videtur | 123. numera Ernesti, enumera | 124. ei Jahn,
et 127. C. Galba Servi illius vg., P. Galba Servilius | 128. a bonis
Müller coniect. Tull. p. 18, bonis | invidiosa illa quaestione Piderit, (invi-
diosa quaestione Kayser), invidiosa lege Mamilia quaestione C. Gracchi
Jahn, Gracchi | 129. lutulentus asper Jahn, luculentus patronus asper
130. Brutus, magnum Jahn, Brutus in quo magnum | dedecus Aldus, genus
131. damni iniuria Hotoman, de iustitia | plane Vogel, paene | 134. quos-
dam una Kayser, quosdam | 135. Albino fuit Kayser, Albino bene loquendi
fuit 138. quam tamen Bake zu Cic. de orat. p. 184, cum tamen | 140.
propria Lambin, proprie | 141. oratorem, quae Jahn, oratorem eaque |
motus; vox Schütz, incessus omnisque motus cum verbis sententiisque con-
gruens; vox | 144. M'. Curi vg., M. Curi | 151. postea Jahn, postea una |
doctior orator Campe, doctior et | 152. ambigua vg., ambiguam 155. no-
lebat vg., solebat 156. ut ea Schütz, ut in ea | 166. Claudius vg., Clo-
dius 167. prudentiam Campe, potentiam | 168. interfectus, is qui Jahn,
interfectus qui 169. Rusticelius Ursinus, Rusticellus | et illa Bake, illa
171. ibi Koch, tu | 172. redeamus Lambin, redeamus, id est ad nostros
revertamur | 174. quamvis Jeep Philol. IV, p. 307, quam ut | 175. ver-
satus Bake, versaretur scientiam *** et Jahn, scientiam ita minuire
et | 178. Ofella Victor Pisanus, Afilia | multarum Jahn, multum | 181. quid
enim est, quod Kayser, quid enim est superioris aetatis, quod | sciri Alanus
obss. p. 61, scribi praetermittemus Bake zu Cic. de orat. p. 393, prae-
termittimus audivimus Ruhnken Mnemos. II, p. 411, vidimus | 184. id
laboras si Manutius, id laborasse quod quis Jahn, quod is | 188. mitiga-
tur Schütz, miratur | 191. instar est milium Schütz, instar est omnium
milium movere Corradus, moveri | 195. M. g., M. | 196. esset Ernesti,
esse | 197. item Haupt, tum ita | ille Ellendt, in illo oder illa | constituto
Bake, consecutus | qui fieri Jahn, qui aut exspectaret aut fieri | 200. quo
Jahn, cum | 201. maxume meo iudicio et omnium (omnium Piderit) ex illius
aetatis oratoribus dixissem Jahn, maxume iudicio illorum hominum et illius.
aetatis dixissem | 204. atque, inquam, in Lachmann, atque in | 206. Metello
* F. Jahn, Metello F. | 207. Caesarem ** Cotta Jahn, Caesarem Cotta |
211. tam in gremio g., tam gremio | Laeliae C. F. vg., Laeliae F. | 212.
illi filii Jahn, filii | dominatu Ti. Gracchi vg., dominatu Gracchi | 213. in-
natam Schütz, illuminatam | 215. praeparari Ernesti, praeparare | 216. cum
eo Campe, cum ex eo | 218. facit omnisque Schütz, facit cum senatum Cae-
sar consul habuisset omnisque | ducitur Schütz, ductus e | Curio, cum
Kayser, Curio, disputatioque esset inter eos, ut est consuetudo dialogorum

« PreviousContinue »