Page images
PDF
EPUB

Aut etiam nona reddebant lampade vitam.
Quorum siquis vix vitarat funera leti,
Ulceribus taetris et nigra proluvie alvi

Posterius tamen hunc tabes letumque manebat,
65 Aut etiam multus capitis cum saepe dolore
Corruptus sanguis expletis naribus ibat:
Huc hominis totae vires corpusque fluebat.
Profluvium porro qui taetri sanguinis acre
Exierat, tamen in nervos huic morbus et artus
70 Ibat et in partis genitalis corporis ipsas.

Et manibus sine nonnulli pedibusque manebant In vita tamen et perdebant lumina partim: Usque adeo mortis metus his incesserat acer. Atque etiam quosdam cepere oblivia rerum 75 Cunctarum, neque se possent cognoscere ut ipsi. Multaque humi cum inhumata iacerent corpora supra Corporibus, tamen alituum genus atque ferarum Aut procul absiliebat, ut acrem exiret odorem, Aut, ubi gustarat, languebat morte propinqua. 80 Nec tamen omnino temere illis solibus ulla Comparebat avis nec tristia saecla ferarum Exibant silvis: languebant pleraque morbo Et moriebantur. Cum primis fida canum vis Strata viis animam ponebat in omnibus aegre: 85 Extorquebat enim vitam vis morbida membris. Nec ratio remedi communis certa dabatur: Nam quod ali dederat vitalis aëris auras Volvere in ore licere et caeli templa tueri, Hoc aliis erat exitio letumque parabat.

90 Illud in his rebus miserandum magnopere unum

61. lampade] luce, die. Kräfte des Körpers.

v. 78.

=

67. vires corpusque als Hendiadyoin: die 69. exire cum accus. poetisch evadere; s. auch 75. neque st. ne quidem. 77. alituum Zerdehnung aus alitum, häufig bei Dichtern. 81. saeculum, saeclum bei Lucr. öfters = genus; tristia gefährlich, wild. 87. dederat licere fecerat ut liceret. 90. unum zur Verstärkung wie sonst beim Superlativ.

Aerumnabile erat, quod ubi se quisque videbat
Implicitum morbo, morti damnatus ut esset,
Deficiens animo maesto cum corde iacebat,
Funera respectans animam amittebat ibidem.
95 Quippe etenim nullo cessabant tempore apisci
Ex aliis alios avidi contagia morbi,

Lanigeras tamquam pecudes et bucera saecla.
Idque vel in primis cumulabat funere funus.
Nam quicumque suos fugitabant visere ad aegros,
100 Vitai nimium cupidos mortisque timentis
Poenibat paulo post turpi morte malaque,
Desertos, opis expertis, incuria mactans.
Qui fuerant autem praesto, contagibus ibant
Atque labore, pudor quem tum cogebat obire
105 Blandaque lassorum vox mixta voce querellae.
Optimus hoc leti genus ergo quisque subibat.
Incomitata rapi cernebant funera vasta
Inque aliis alium populum sepelire suorum
Certantes: lacrimis lassi luctuque redibant:

110 Inde bonam partem in lectum maerore dabantur.
Nec poterat quisquam reperiri, quem neque morbus
Nec mors nec luctus temptaret tempore talei.

92. morti damnatus] damnare c. dat. wie sonst mit in oder ad: dem Tod verfallen. 102. incuria m.] sie starben in Folge der Teilnahmlosigkeit, welche sie nun ihrerseits heimsuchte und strafte. 103. ibant

interibant. inque aliis etc.] wird erklärt: und wie auf den einen ein andrer die Masse der Seinigen begrub wetteifernd, certantes plur. ad sensum, nach Thuc.' Angabe 2, 52, 4, daß manche ihre Toten auf fremde Scheiterhaufen gelegt haben. Die Stelle ist wohl corrupt.

C. VALERIUS CATULLUS,

geboren zu Verona 87 v. Chr., kam um 67 nach Rom, wo er sich im Kreis von Dichtern und Rednern wie Q. Hortensius, Helvius Cinna, Licinius Calvus bewegte, begann um 60 ein Liebesverhältnis mit Clodia, der Gattin des Q. Metellus und Schwester des P. Clodius, welche er unter dem Namen Lesbia besang, aber nach etwa zwei Jahren aufgab, reiste 57 im Gefolge des Prätors C. Memmius nach Bithynien, von wo er 56 zurückkehrte, und starb ohne Zweifel 54. Seine frühesten Gedichte sind meist Nachahmungen der Alexandriner wie des Kallimachus; am vorzüglichsten gelangen ihm seine kleineren, besonders erotischen und polemischen Gedichte, in welchen er seine innersten Gefühle leidenschaftlich und rückhaltlos aussprach.

Carmen I.

1. Cui dono lepidum novum libellum
Arida modo pumice expolitum ?
Corneli, tibi: namque tu solebas
Meas esse aliquid putare nugas

5 Iam tum, cum ausus es unus Italorum
Omne aevum tribus explicare chartis
Doctis, Iuppiter, et laboriosis.
Quare habe tibi quidquid hoc libelli,
Qualecumque, quod, o patrona virgo,
10 Plus uno maneat perenne saeclo.

1. 2. expolitum] nämlich an den Rändern der Buchrollen. neli] der Geschichtschreiber Corn. Nepos.

[blocks in formation]

6. Nep. schrieb Chronica

=

in 3 Büchern, wohl auch Nichtrömisches enthaltend. 9. Virgo Minerva oder Musa. Das Metrum: versus Phalaecius oder Hendecasyllabus, Schema:

[ocr errors]

Trochaeus, Spondeus, auch Iambus.

Der erste Fuss ist

C. II.

2. Passer, deliciae meae puellae,

Quicum ludere, quem in sinu tenere,
Cui primum digitum dare adpetenti
Et acris solet incitare morsus,

5 Cum desiderio meo nitenti

Carum nescio quid libet iocari
Vt solaciolum sui doloris,

Credo, ut tum gravis acquiescat ardor:
Tecum ludere sicut ipsa possem

10 Et tristis animi levare curas!

C. III.

3. Lugete, o Veneres Cupidinesque,
Et quantumst hominum venustiorum.
Passer mortuus est meae puellae,
Passer, deliciae meae puellae,

5 Quem plus illa oculis suis amabat;
Nam mellitus erat suamque norat
Ipsam tam bene, quam puella matrem
Nec sese a gremio illius movebat,
Sed circumsiliens modo huc modo illuc
10 Ad solam dominam usque pipiabat.
Qui nunc it per iter tenebricosum
Illuc, unde negant redire quemquam.
At vobis male sit, malae tenebrae
Orci, quae omnia bella devoratis :
15 Tam bellum mihi passerem abstulistis.
O factum male! io miselle passer!
Tua nunc opera meae puellae
Flendo turgiduli rubent ocelli.

1. 5. desiderio] puellae, cuius desiderio teneor.

2. 1. Veneres, pl. Assimilation an Cup. : Liebesgötter und -Göttinnen, wie v. 18 turgiduli assimiliert dem Demin. ocelli; solche Dem. von Adj. mehr der Umgangssprache angehörig. 7. ipsam die Herrin.

C. VIII.

4. Miser Catulle, desinas ineptire

Et quod vides perisse, perditum ducas.
Fulsere quondam candidi tibi soles,
Cum ventitabas, quo puella ducebat
5 Amata nobis, quantum amabitur nulla.
Ibi illa multa tum iocosa fiebant,

Quae tu volebas nec puella nolebat.

Fulsere vere candidi tibi soles.

Nunc iam illa non vult: tu quoque impotens noli,

10 Nec quae fugit sectare, nec miser vive,

Sed obstinata mente perfer, obdura.
Vale, puella; iam Catullus obdurat
Nec te requiret nec rogabit invitam:
At tu dolebis, cum rogaberis nulla.
15 Scelesta, vae te! quae tibi manet vita!
Quis nunc te adibit? cui videberis bella?
Quem nunc amabis ? cuius esse diceris ?
Quem basiabis? cui labella mordebis ?
At tu, Catulle, destinatus obdura.

C. LXV.

5. Etsi me adsiduo confectum cura dolore
Sevocat a doctis, Ortale, virginibus,

Nec potis est dulces Musarum expromere fetus
Mens animi, (tantis fluctuat ipsa malis:

5 Namque mei nuper Lethaeo gurgite fratris
Pallidulum manans adluit unda pedem,

4. Lesbia, die ungetreue, verdient von Catull aufgegeben zu werden. Versus Choliam bicus s. Hipponacteus, dessen Schema:

~/_/~1/_/~/\~. Der letzte Fuss schwerlich, wie einige wollen, als Jambus zu lesen.

[ocr errors]

9. impotens leidenschaftlich.

st. non, aus der Umgangssprache.

14. nulla

5. C. übersendet dem berühmten Redner Q Hortensius Ortalus eine Übersetzung eines Gedichts des Kallimachos, des Sohnes des Battos (v. 10) und meldet zugleich den Tod seines Bruders. 2. d. virg. = Musis. 6. pallid. proleptisch.

« PreviousContinue »