Page images
PDF
EPUB

Maior habebatur donandi gloria: solum
Poscimus, ut cenes civiliter; hoc face et esto,
Esto, ut nunc multi, dives tibi, pauper amicis !
Anseris ante ipsum magni iecur, anseribus par
115 Altilis et flavi dignus ferro Meleagri

Fumat aper; post hunc tradentur tubera, si ver
Tunc erit et facient optata tonitrua cenas
Maiores. Tibi habe frumentum, Alledius inquit,
O Libye; disiunge boves, dum tubera mittas!
120 Structorem interea, ne qua indignatio desit,
Saltantem spectes et chironomunta volanti
Cultello, donec peragat dictata magistri
Omnia; nec minimo sane discrimine refert,
Quo gestu lepores et quo gallina secetur.
125 Duceris planta, velut ictus ab Hercule Cacus,
Et ponere foris, si quid temptaveris umquam
Hiscere, tamquam habeas tria nomina. Quando propinat
Virro tibi sumitve tuis contacta labellis

Pocula? quis vestrum temerarius usque adeo, quis
130 Perditus, ut dicat regi: bibe? Plurima sunt, quae
Non audent homines pertusa dicere laena.
Quadringenta tibi si quis deus aut similis dis
Et melior fatis donaret homuncio, quantus
Ex nihilo, quantus fieres Virronis amicus!
135 Da Trebio! pone ad Trebium! vis, frater, ab ipsis
Ilibus? O nummi, vobis hunc praestat honorem,
Vos estis fratres! dominus tamen et domini rex
Si vis tu fieri, nullus tibi parvulus aula
Luserit Aeneas nec filia dulcior illo;

140 Iucundum et carum sterilis facit uxor amicum.

[ocr errors]

118. Alledius

115. Ein aper so groß wie der Kalydonische Eber. Severus, Tac. ann. 12, 7, als servil bezeichnet gegen Claudius und Agrippina. 120. structor] der tranchierende Sklave, welcher sein Geschäft tanzend und mit gewissen taktmäßigen Gestikulationen (xepovoμõv) vollzieht. 127. hab. tr. n.] Zeichen des freigeborenen Römers. Verg. Aen. 4, 328.

[ocr errors]

138. s.

Vilibus ancipites fungi ponentur amicis,
Boletus domino; sed quales Claudius edit
Ante illum uxoris, post quem nil amplius edit.
Virro sibi et reliquis Virronibus illa iubebit
145 Poma dari, quorum solo pascaris odore,

Qualia perpetuus Phaeacum autumnus habebat,
Credere quae possis subrepta sororibus Afris.

Forsitan impensae Virronem parcere credas?
Hoc agit, ut doleas; nam quae comoedia, mimus
150 Quis melior plorante gula ? ergo omnia fiunt,
Si nescis, ut per lacrimas effundere bilem
Cogaris pressoque diu stridere molari.

Tu tibi liber homo et regis conviva videris:
Captum te nidore suae putat ille culinae,

155 Nec male coniectat; quis enim tam nudus, ut illum
Bis ferat, Etruscum puero si contigit aurum
Vel nodus tantum et signum de paupere loro?
Spes bene cenandi vos decipit: ecce dabit iam
Semesum leporem atque aliquid de clunibus apri,
160 Ad nos iam veniet minor altilis; inde parato
Intactoque omnes et stricto pane tacetis.
Ille sapit, qui te sic utitur: omnia ferre
Si potes, et debes: pulsandum vertice raso
Praebebis quandoque caput nec dura timebis
165 Flagra pati, his epulis et tali dignus amico!

[ocr errors]

141. ancip.] bedenklich, vielleicht giftig. 143. Ante] zu betonen, also ungefährliche. 147. s. Hom. Od. 7, 112 ff.; sor. Afr. = den Hesperiden. 156. Etr. aurum] die goldene bulla, Amuletkapsel, welche die freigeborenen Knaben vornehmerer Familien trugen, bei den ärmeren ersetzt durch einen zusammengeknoteten Riemen. 158. ecce altilis] Worte der auf etwas gutes wartenden Klienten. 161. stricto pane] Wortspiel mit stricto gladio: mit gezücktem Brot, gleichsam fertig zur EB-Schlacht. 163. Der Tölpel in der Komödie, stupidus, wurde capite raso dargestellt.

DE C. MAGNUS AUSONIUS

stammte aus Burdigala (Bordeaux), geb. um 310 n. Chr.: studierte Grammatik und Rhetorik und wurde Lehrer des nachmaligen Kaisers Gratianus; er wurde durch verschiedene politische Würden, 379 auch durch das Konsulat ausgezeichnet, machte 368 den Feldzug gegen die Alemannen mit (vgl. unten Id. 7) und lebte seit 383 in seiner Heimat; er starb um 390. Außer einigen unbedeutenden prosaischen Schriften verfaßte Ausonius Epigramme, Idyllen, Parentalien, eine Commemoratio professorum Burdigalensium u. a. in verschiedenen Metren; am bekanntesten ist die Mosella, die Schilderung der Mosel und ihrer Umgebungen in 483 Hexametern. A. besitzt große Formgewandtheit und seine Gedichte enthalten interessante Beiträge zur Kenntnis der Zeitverhältnisse; doch überwiegt die Rhetorik und die technische Virtuosität.

Mosella 349-388. 418-437.

349 Sed mihi qui tandem finis tua glauca fluenta Dicere dignandumque mari memorare Mosellam? Innumeri quod te diversa per ostia late

Incurrunt amnes, quamquam differre meatus Possent, sed celerant in te consumere nomen ; Namque et Pronaeae Nemesaeque adiuta meatu 355 Sura tuas properat non degener ire sub undas, Sura interceptis tibi gratificata fluentis,

Mosella 349-388. 350. dignandum]

[ocr errors]

dignum qui mari compa

reris. 355. Sura] j. Saur, mit ihren Nebenfl. Prüm und Nims, mündet bei Wasserbillig oberh. Trier.

Nobilius permixta tuo sub nomine, quam si
Ignoranda patri confunderet ostia ponto.

Te rapidus Gelbis, te marmore clarus Erubrus
360 Festinant famulis quam primum allambere lymphis:
Nobilibus Gelbis celebratus piscibus, ille
Praecipiti torquens cerealia saxa rotatu
Stridentesque trahens per levia marmora serras
Audit perpetuos ripa ex utraque tumultus.
365 Praeterea exilem Lesuram tenuemque Drahonum
Nec fastiditos Salmonae usurpo fluores.

Naviger undisona dudum me mole Saravus.
Tota veste vocat, longum qui distulit amnem,
Fessa sub Augustis ut solveret ostia muris.

370 Nec minor hoc, tacitum qui per sola pinguia labens
Stringit frugiferas felix Alisontia ripas.

Mille alii, prout quemque suus magis impetus urget,
Esse tui cupiunt: tantus properantibus undis

Ambitus aut moles. Quodsi tibi, dia Mosella, 375 Smyrna suum vatem vel Mantua clara dedisset, Cederet Iliacis Simois memoratus in oris

Nec praeferre suos auderet Tibris honores.

Da veniam mihi, Roma potens! pulsa, oro, facessat
Invidia! et, Latiae Nemesis non cognita linguae,

380 Imperii sedem Romaeque tuere parentes.

Salve, magne parens frugumve virumve, Mosella!

[ocr errors]

359. Gelbis j. Kyll, Erubrus j. Rouwer, münden, erstere links, letzterer rechts, unterh. Trier. 365. Lesura j. Lieser, links; Drahonus j. Dhron, r., Salmona j. Salm 1. 367. Saravus j. Saar, r. 368. Tota veste] cf. v. 419: Der Flußgott breitet sein Gewand aus, um ihn zu empfangen. 369. distulit] durch die zahlreichen Krümmungen. Die muri Augusti bezeichnen das Städtchen Conz, wo ein kaiserlicher Palast sich befand. 371. Alisontia] wahrscheinl. die Elz, welche von der linken Seite her bei Moselkern, einige Meilen oberh. Koblenz, mündet; sie ist allerdings viel kleiner als die Saar. 379. Nemesis] diesem griech. Wort entspricht kein lateinisches. 380. Imp. sedem] bezeichnet Trier, wo seit a. 375 die Kaiser Gratian und Valentinian II. ihren Sitz hatten, welche eben unter Romae parentes zu verstehen sind.

Te clari proceres, te bello exercita pubes,
Aemula te Latiae decorat facundia linguae.

Quin etiam mores et laetum fronte severa 385 Ingenium natura tuis concessit alumnis;

418

Nec sola antiquos ostentat Roma Catones
Aut unus tantum iusti spectator et aequi
Pollet Aristides, veteres qui illustrat Athenas.

Caeruleos nunc, Rhene, sinus hyaloque virentem
Pande peplum spatiumque novi metare fluenti,
420 Fraternis cumulandus aquis; nec praemia in undis
Sola, sed Augustae veniens quod moenibus urbis
Spectavit iunctos natique patrisque triumphos
Hostibus exactis Nicrum super et Lupodunum
Et fontem Latiis ignotum annalibus Istri.
425 Haec profligati venit modo laurea belli,

Mox alias aliasque feret. Vos pergite iuncti
Et mare purpureum gemino propellite tractu.
Nec vereare minor, pulcherrime Rhene, videri :
Invidiae nil hospes habet; potiere perenni
430 Nomine, tu fratrem famae securus adopta.
Dives aquis, dives Nymphis, largitor utrique
Alveus extendet geminis divortia ripis
Communesque vias diversa per ostia fundet;
Accedent vires, quas Francia quasque Chamaves

Mosella 418-437. Vereinigung der Mosel mit dem Rhein. 420. praemia] der Lohn für die freundliche Aufnahme der Mosel ist nicht nur deine Bereicherung durch die Gewässer derselben, sondern das, daß dir ein Fluß zuströmt, welcher von Trier kommt, wo Valentinian 1. und sein Sohn Gratian, die Sieger über die Alemannen, residieren. Diese Alemannenschlacht fand im J. 368 statt am oberen Neckar, daher wird Lupodunum nicht das unterh. Heidelberg gelegene Ladenburg, sondern Lupfen, Berg u. j. Ruine in der Nähe des Neckar- und Donau-Ursprungs, bezeichnen. 431. largitor] Raum gewährend. -432. extendet div.] das Bett wird die Teilung ausbreiten d. h. wird sich teilen und ausbreiten in Zwillings-Ufern den Ufern der geteilten Zwillingsströme, Waal und Rhein bez. Leck. 434. acced. vires] eben durch die Vereinigung mit

--

der Mosel.

« PreviousContinue »