Page images
PDF
EPUB

260 Stat contra starique iubet: parere necesse est;
Nam quid agas, cum te furiosus cogat et idem
Fortior? Unde venis? exclamat; cuius aceto,
Cuius conche tumes? quis tecum sectile porrum
Sutor et elixi vervecis labra comedit?
265 Nil mihi respondes? aut dic aut accipe calcem ;
Ede ubi consistas; in qua te quaero proseucha?
Dicere si temptes aliquid tacitusve recedas,
Tantumdem est: feriunt pariter, vadimonia deinde
Irati faciunt; libertas pauperis haec est:
270 Pulsatus rogat et pugnis concisus adorat,
Ut liceat paucis cum dentibus inde reverti.
Nec tamen haec tantum metuas; nam qui spoliet te
Non deerit, clausis domibus postquam omnis ubique
Fixa catenatae siluit compago tabernae.

275 Interdum et ferro subitus grassator agit rem:
Armato quotiens tutae custode tenentur

Et Pomptina palus et Gallinaria pinus,

Sic inde huc omnes tamquam ad vivaria currunt.
Qua fornace graves, qua non incude catenae ?
280 Maximus in vinclis ferri modus, ut timeas, ne
Vomer deficiat, ne marrae et sarcula desint.
Felices proavorum atavos, felicia dicas

285

Saecula, quae quondam sub regibus atque tribunis
Viderunt uno contentam carcere Romam.

His alias poteram et plures subnectere causas:

262. wo hast du dir mit gemeiner Speise den Magen gefüllt ? 266. proseucha] eig. ein Gebetsort der Juden, cf. Act. Ap. 16, 16: hier nach der gew. Erklärung Aufenthaltsort geringer Leute und Standort von Bettlern. Aber es dürfte wohl einfach der Sinn sein: bist du am Ende gar ein Jude? Denn die Juden waren in Rom sehr gering geachtet, s. v. 14. 268. vadim. f.] hängen dir noch einen Proceß an, als wärest du der Schuldige. 274. catenatae] catenis firmatae; oder darauf zu beziehen, daß die Schenk- und Trinkgefässe in den Buden mit Ketten angebunden waren, um vor Entwendung sicher zu sein. 277. Gall. pinus] ein Fichtenwald bei Cumä. 280. Plurimum ferri in

vinclis faciundis consumitur.

-

Sed iumenta vocant et sol inclinat; eundum est.
Nam mihi commota iamdudum mulio virga

Annuit: ergo vale nostri memor et quotiens te Roma tuo refici properantem reddet Aquino, 290 Me quoque ad Helvinam Cererem vestramque Dianam Converte a Cumis: satirarum ego, ni pudet illas, Adiutor gelidos veniam caligatus in agros.

Sat. 4.

Cum iam semianimum laceraret Flavius orbem
Ultimus et calvo serviret Roma Neroni,

Incidit Adriaci spatium admirabile rhombi

Ante domum Veneris, quam Dorica sustinet Ancon,
5 Implevitque sinus; nec enim minor haeserat illis,
Quos operit glacies Maeotica ruptaque tandem
Solibus effundit torrentis ad ostia Ponti,
Desidia tardos et longo frigore pingues.
Destinat hoc monstrum cumbae linique magister
10 Pontifici summo. Quis enim proponere talem
Aut emere auderet, cum plena et litora multo
Delatore forent? dispersi protinus algae
Inquisitores agerent cum remigo nudo,
Non dubitaturi fugitivum dicere piscem
15 Depastumque diu vivaria Caesaris inde
Elapsum veterem ad dominum debere reverti.
Si quid Palfurio, si credimus Armillato,

289. tuo Aq.] Juvenal hatte ohne Zweifel ein Gut in der Nähe seiner Vaterstadt, wo er im Sommer sich aufhielt. Der Beiname Helvina sonst unbekannt. 292. calig.] in Stiefeln, wie man sie im Gebirg brauchte.

Sat. 4. Anekdote aus der Regierungszeit des Kaisers Domitian. 3. sp. adm. rh.] ein Butte von merkwürdiger Größe. Rh. waren gesuchte Fische, die besten wurden bei Ravenna und Ancona gefangen. 5. sinus] retium; ebenso lini v. 9. 10. Pontif. s.] daß Domitian hier so bezeichnet ist, hat wohl seinen Grund darin, daß die cenae pontificum wegen ihrer Üppigkeit berühmt waren. 17. Palf. und Arm.] Delatoren.

Quidquid conspicuum pulchrumque est aequore toto, Res fisci est, ubicumque natat: donabitur ergo, 20 Ne pereat. Iam letifero cedente pruinis

Autumno, iam quartanam sperantibus aegris Stridebat deformis hiems praedamque recentem Servabat: tamen hic properat, velut urgeat auster. Utque lacus suberant, ubi quamquam diruta servat 25 Ignem Troianum et Vestam colit Alba minorem, Obstitit intranti miratrix turba parumper;

Ut cessit, facili patuerunt cardine valvae;
Exclusi spectant admissa obsonia patres.
Itur ad Atriden; tum Picens: Accipe, dixit,
30 Privatis maiora focis; genialis agatur

Iste dies; propera stomachum laxare saginae
Et tua servatum consume in saecula rhombum ;
Ipse capi voluit. Quid apertius ? et tamen illi
Surgebant cristae; nihil est, quod credere de se
35 Non possit, cum laudatur, dis aequa potestas.
Sed deerat pisci patinae mensura. Vocantur
Ergo in consilium proceres, quos oderat ille,
In quorum facie miserae magnaeque sedebat
Pallor amicitiae. Primus, clamante Liburno:
40 Currite, iam sedit! rapta properabat abolla

Pegasus, attonitae positus modo vilicus urbi.
Anne aliud tunc praefecti ? quorum optimus atque
Interpres legum sanctissimus omnia quamquam

Temporibus diris tractanda putabat inermi

21. quart. sp. aegris] die Erklärung unsicher: zur Zeit, da die Kranken >>nur« eine q. hoffen, hat keinen Sinn, da das Wesen der Sommer-Krankheit gerade darin besteht, daß es quart. ist; die Verbindung von quart. mit aegris fieberkrank ist gezwungen. 24. Domit. hielt sich besonders gern auf seiner Villa Albana auf, wo auch ein Heiligtum der Vesta sich befand. 29. Atriden] dominum. 33. apert.] als daß 39. Liburno]

=

[ocr errors]

dies eine plumpe Schmeichelei war; illi = Domitiano.

der servus admissionis.

[ocr errors]

41. Pegasus] Rechtsgelehrter und praefectus

Urbi, als solcher mit vilicus bezeichnet, weil er selber doch nur ein Sklave des Kaisers war.

45 Iustitia. Venit et Crispi iucunda senectus,
Cuius erant mores, qualis facundia, mite
Ingenium; maria ac terras populosque regenti
Quis comes utilior, si clade et peste sub illa
Saevitiam damnare et honestum afferre liceret
50 Consilium? sed quid violentius aure tyranni,
Cum quo de pluviis aut aestibus aut nimboso
Vere locuturi fatum pendebat amici ?

Ille igitur numquam direxit bracchia contra
Torrentem, nec civis erat, qui libera posset
55 Verba animi proferre et vitam impendere vero.
Sic multas hiemes atque octogesima vidit
Solstitia, his armis illa quoque tutus in aula.
Proximus eiusdem properabat Acilius aevi

Cum iuvene indigno, quem mors tam saeva maneret
60 Et domini gladiis tam festinata; sed olim
Prodigio par est in nobilitate senectus :

Unde fit, ut malim fraterculus esse Gigantis !
Profuit ergo nihil misero, quod comminus ursos
Figebat Numidas Albana nudus arena

65 Venator; quis enim iam non intellegat artes
Patricias? quis priscum illud miratur acumen,
Brute, tuum? facile est barbato imponere regi.
Nec melior vultu, quamvis ignobilis, ibat

Rubrius, offensae veteris reus atque tacendae,

45. Vibius Crispus] als Redner iucundus et delectationi natus (Quint. 11, 119); inter claros magis quam inter bonos (Tac. hist. 2. 10). 48. clades, pestis] persönlich, Domitian. 58. M'. Acil. Glabrio, Vater und Sohn; der Sohn wurde a. 95 hingerichtet, nachdem ihn das wilde Tier, mit welchem er hatte kämpfen müssen, verschont hatte. - 60. olim] schon längst. Gigas wohl ein Gladiator: lieber ein wirklicher Gladiator! - 66. Artes patr.] die Verstellung, mit der vornehme Herren sich als politisch unfähig und ungefährlich darstellen, wie der alte M. Junius Brutus gegenüber dem Tarquinius Superbus; acumen fraudem acutam; imponere decipere, barbato] der alten Zeit. 69. Rubrius] R. Gallus, welcher ein unsittliches Verhältnis mit Julia, der Tochter des Kaisers Titus, gehabt hatte.

[ocr errors]

70 Et tamen improbiór satiram scribente cinaedo. Montani quoque venter adest abdomine tardus, Et matutino sudans Crispinus amomo,

Quantum vix redolent duo funera; saevior illo
Pompeius tenui iugulos aperire susurro,
75 Et qui vulturibus servabat viscera Dacis
Fuscus, marmorea meditatus proelia villa,
Et cum mortifero prudens Veiento Catullo,
Qui numquam visae flagrabat amore puellae,
Grande et conspicuum nostro quoque tempore monstrum;
80 Caecus adulator dirusque a ponte satelles,

Dignus Aricinos qui mendicaret ad axes
Blandaque devexae iactaret basia raedae.
Nemo magis rhombum stupuit: nam plurima dixit
In laevum conversus; at illi dextra iacebat
85 Belua. Sic pugnas Cilicis laudabat et ictus
Et pegma et pueros inde ad velaria raptos.
Non cedit Veiento, sed ut fanaticus oestro
Percussus, Bellona, tuo divinat et, Ingens
Omen habes, inquit, magni clarique triumphi :
90 Regem aliquem capies aut de temone Britanno
Excidet Arviragus: peregrina est belua; cernis
Erectas in terga sudes? Hoc defuit unum

Fabricio, patriam ut rhombi memoraret et annos.

[ocr errors]

72. Crisp.] stammte angeblich aus Ägypten, Befehlshaber bei den Prätorianern. 74. Pompeius] vielleicht der Tac. h. 2, 86 erwähnte Pomp. Silvanus, a. 69 Statthalter von Dalmatien. 76. Cornel. Fuscus] praef. praetorio, fiel im Krieg gegen die Dacier 86-87. 77. Fabricius Veiento] s. Tac. ann. 14, 50, unter Nero verbannt, später Freund des Domitian. Valerius Catullus Messalinus] ein berüchtigter Delator (cf. Plin. epist. 4, 22, qui luminibus orbatus ingenio saevo mala caecitatis addiderat). 80. a ponte] die Bettler hatten ihren Standort bei den Brücken (also = vom Bettelstab weg) oder an den Steigen, wo die Wagen langsamer fahren mußten; hier eine Steigung der appischen Straße hinter Aricia. 86. Cilix] ein Gladiator. 88. Bellona] eine altitalische Kriegsgöttin, mit welcher später eine asiatische B., welche einen fanatischen, blutigen Kultus hatte, identifiziert wurde. - 91. Arviragus] sonst wird dieser britannische Häuptling nicht genannt.

« PreviousContinue »