164 Observant ubi festa mero pede sabbata reges, In castris, et cum tota Carthagine migra. Parce, precor, Pæan, et tu, dea, pone sagittas, Nil pueri faciunt, ipsam configite matrem, Amphion clamat: sed Pæan contrahit arcum. Extulit ergo greges natorum ipsumque parentem, Dum sibi nobilior Latonæ gente videtur, 176 Atque eadem scrofa Niobe fecundior alba. [per Quæ tanti gravitas, quæ forma, ut se tibi semImputet? Hujus enim rari summique voluptas Nulla boni, quoties animo corrupta superbo 180 Plus aloes, quam mellis habet Quis deditus autem [effert, Usque adeo est, ut non illam, quam laudibus Horreat, inque die septenis oderit horis? [ritis. Quædam parva quidem, sed non toleranda maNam quid rancidius, quam quod se non putat ulla Formosam, nisi quæ de Tusca Græcula facta est, De Sulmonensi mera Cecropis? Omnia Græce, Cum sit turpe magis nostris nescire Latine. Hoc sermone pavent, hoc iram, gaudia, curas, Hoc cuncta effundunt animi secreta. Quid ultra? Concumbunt Græce. Dones tamen ista puellis ; Tune etiam, quam sextus et octogesimus annus Pulsat, adhuc Græce? Non est hic sermo pudicus In vetula. Quoties lascivum intervenit illud ZOH KAI YTXH? Modo sub lodice relictis 195 Uteris in turba. Quod enim non excitet inguen Vox blanda et nequam ? digitos habet. Ut ta men omnes Subsidant pennæ, dicas hæc mollius Hæmo Quanquam et Carpophoro; facies tua computat annos. 201 Si tibi legitimis pactam junctamque tabellis Non es amaturus, ducendi nulla videtur Causa; nec est, quare coenam et mustacea perdas, Labente officio, crudis donanda; nec illud, Quod prima pro nocte datur, cum lance beata Dacicus, et scripto radiat Germanicus auro. 205 Si tibi simplicitas uxoria, deditus uni Est animus; submitte caput cervice parata Ferre jugum : nullam invenies, quæ parcat amanti. Ardeat ipsa licet, tormentis gaudet amantis Et spoliis. Igitur longe minus utilis illi 210 Uxor, quisquis erit bonus optandusque maritus. Nil unquam invita donabis conjuge: vendes Hac obstante nihil: nihil, hæc si nolet, emetur. Hæc dabit affectus: ille excludetur amicus Jam senior, cujus barbam tua janua vidit. Testandi cum sit lenonibus atque lanistis Libertas, et juris idem contingat arenæ; Non unus tibi rivalis dictabitur hæres. Pone crucem servo. Meruit quo crimine servus Supplicium? quis testis adest? quis detulit? Audi, Nulla unquani de morte hominis cunctatio longa [esto: O demens, ita servus homo est? nil fecerit, Hoc volo, sic jubeo, sit pro ratione voluntas. est. 215 226 231 Imperat ergo viro; sed mox hæc regna relinquit, Permutatque domos, et flammea conterit: inde Avolat, et spreti repetit vestigia lecti. Ornatas paulo ante fores, pendentia linquit Vela domus, et adhuc virides in limine ramos. Sic crescit numerus; sic fiunt octo mariti Quinque per auctumnos: titulo res digna sepulcri. Desperanda tibi salva concordia socru. Illa docet spoliis nudi gaudere mariti : Illa docet, missis a corruptore tabellis, Nil rude nec simplex rescribere: decipit illa Custodes, aut ære domat: tunc corpore sano 235 Advocat Archigenen, onerosaque pallia jactat. Abditus interea latet et secretus adulter, Impatiensque moræ pavet, et præputia ducit. Scilicet exspectas, ut tradat mater honestos Atque alios mores, quam quos habet? utile porre Filiolam turpi vetulæ producere turpem. 241 250 Nulla fere causa est, in qua non foemina litem Moverit. Accusat Manilia, si rea non est. Componunt ipsæ per se formantque libellos, Principium atque locos Celso dictare paratæ. 245 Endromidas Tyrias et foemineum ceroma Quis nescit? vel quis non vidit vulnera pali? Quem cavat assiduis sudibus, scutoque lacessit, Atque omnes implet numeros, dignissima prorsus Florali matrona tuba; nisi si quid in illo Pectore plus agitat, veræque paratur arenæ. Quem præstare potest mulier galeata pudorem, Quæ fugit a sexu? vires amat. Hæc tamen ipsa Vir nollet fieri. Nam quantula nostra voluptas? Quale decus rerum, si conjugis auctio fiat, 255 Balteus, et manicæ, et crista, crurisque sinistri Dimidium tegimen; vel, si diversa movebit Prælia, tu felix, ocreas vendente puella. Hæ sunt,quæ tenui sudant in cyclade, quarum Delicias et panniculus bombycinus urit. 260 Adspice, quo fremitu monstratos perferat ictus, Et quanto galeæ curvetur pondere, quanta Poplitibus sedeat, quam denso fascia libro, Et ride, scaphium positis cum sumitur armis. Dicite vos neptes Lepidi, cæcive Metelli, Gurgitis aut Fabii, quæ ludia sumserit unquam Hos habitus? quando ad palum gemat uxor Asyli 265 Semper habet lites alternaque jurgia lectus, In quo nupta jacet: minimum dormitur in illo. Tunc gravis illa viro, tunc orba tigride pejor. 270 Cum simulat gemitus occulti conscia facti, Aut odit pueros, aut ficta pellice plorat, Uberibus semper lacrymis, semperque paratis In statione sua, atque exspectantibus illam, Quo jubeat manare modo; tu credis amorem, 275 Tu tibi tunc curruca places, fletumque labellis Exsorbes, quæ scripta et quot lecture tabellas, Si tibi zelotypæ retegantur scrinia mocha! Sed jacet in servi complexibus aut equitis. Dic, Dic aliquem, sodes, hic, Quintiliane, colorem: Hæremus. Dic ipsa. Olim convenerat, inquit, Ut faceres tu, quod velles, nec non ego possem Indulgere mihi: clames licet, et mare cœlo Confundas, homo sum. Nihil est audacius illis Deprensis: iram atque animos a crimine sumunt. Unde hæc monstra tamen, vel quo de fonte, requiris? Præstabat castas humilis fortuna Latinas Quondam, nec vitiis contingi parva sinebant Tecta labor, somnique breves, et vellere Tusco Vexatæ duræque manus, ac proximus Urbi 290 Hannibal, et stantes Collina turre mariti. Nunc patimur longæ pacis mala. Sævior armis Luxuria incubuit, victumque ulciscitur orbem. Nullum crimen abest, facinusque libidinis, ex quo Paupertas Romana perit. Hinc fluxit ad istos Et Sybaris colles, hinc et Rhodos, et Miletos, 296 Atque coronatum et petulans madidumque TarenPrima peregrinos obscæna Pecunia mores [tum. Intulit, et turpi fregerunt sæcula luxu 315 320 Divitiæ molles. Quid enim Venus ebria curat? 340 Simpuvium ridere Numæ, nigrumque catinum, Ut spectet ludos, conducit Ogulnia vestem, Conducit comites, sellam, cervical, amicas, Nutricem, et flavam, cui det mandata, puellam. Hæc tamen argenti superest quodcunque paterni Lævibus athletis, ac vasa novissima dobat. 356 Multis res angusta domi: sed nulla pudorem Paupertatis habet, nec se metitur ad illum, Quem dedit hæc posuitque, modum. Tamen utile quid sit Prospiciunt aliquando viri, frigusque famemque Et quod abortivo non est opus. Illa voluptas que $75 387 Solatur, gratoque indulget basia plectro. Sed cantet potius, quam totam pervolet urbem In populos, magnoque illic cuncta arva teneri Diluvio, nutare urbes, subsidere terras, [rat. Quocunque in trivio, cuicunque est obvia, nar Nec tamen id vitium magis intolerabile, quam Vicinos humiles rapere, et concidere loris [quod Exorata solet. Nam si latratibus alti Rumpuntur somni; fustes huc ocius, inquit, 416 Afferte, atque illis dominum jubet ante feriri, Deinde canem. Gravis occursu, teterrima vultu Balnea nocte subit; conchas et castra moveri Nocte jubet; magno gaudet sudare tumultu, 420 Cum lassata gravi ceciderunt brachia massa, Callidus et crista digitos impressit aliptes, Ac summum dominæ femur exclamare coegit. Convivæ miseri interea somnoque fameque [tum Urguentur. Tandem illa venit rubicundula, toEnophorum sitiens, plena quod tenditur urna 427 Admotum pedibus, de quo sextarius alter Ducitur ante cibum, rabidam facturus orexim. Dum redit et loto terram ferit intestino, Marmoribus rivi properant, aut lata Falernum Pelvis olet; nam sic, tanquam alta in dolia longus Deciderit serpens, bibit et vomit. Ergo maritus Nauseat, atque oculis bilem substringit opertis. Illa tamen gravior, quæ, cum discumbere cœpit, 434 Laudat Virgilium, perituræ ignoscit Elissæ, 455 Imponit finem sapiens et rebus honestis. Nam quæ docta nimis cupit et facunda videri, Crure tenus medio tunicas succingere debet, 446 Cædere Sylvano porcum, quadrante lavari. Non habeat matrona, tibi quæ juncta recumbit, Dicendi genus, aut curtum sermone rotato Torqueat enthymema, nec historias sciat omnes: Sed quædam ex libris et non intelligat. Odi 451 Hanc ego, quæ repetit volvitque Palæmonis arServata semper lege et ratione loquendi, [tem, Ignotosque mihi tenet antiquaria versus, Nec curanda viris opicæ castigat amicæ Verba. Solecismum liceat fecisse marito. Nil non permittit mulier sibi, turpe putat nil, Cum virides gemmas collo circumdedit, et cum Auribus extentis magnos commisit elenchos. Intolerabilius nihil est, quam fœmina dives. 460 Interea fœda aspectu ridendaque multo Pane tumet facies, aut pinguia Poppaana Spirat, et hinc miseri viscantur labra mariti. Ad mochum veniet lota cute. Quando videri Vult formosa domi? mochis foliata parantur. 465 His emitur, quicquid graciles huc mittitis Indi. Tandem aperit vultum, et tectoria prima reponit: Incipit agnosci, atque illo lacte fovetur, Propter quod secum comites educit asellas, Exsul Hyperboreum si dimittatur ad axem. 470 Sed quæ mutatis inducitur, atque fovetur Tot medicaminibus, coctæque siliginis offas Accipit et madida, facies dicetur, an ulcus ? 476 Est pretium curæ penitus cognoscere, toto Quid faciant agitentque die. Si nocte maritus Aversus jacuit; periit libraria, ponunt Cosmetæ tunicas, tarde venisse Liburnus Dicitur, et poenas alieni pendere somni Cogitur: hic frangit ferulas, rubet ille flagellis, Hic scutica: sunt, quæ tortoribus annua præstent. Verberat, atque obiter faciem linit; audit amicas, Aut latum pictæ vestis considerat aurum, Et cædit; longi relegit transversa diurni, Et cædit, donec lassis cædentibus Exi Intonet horrendum, jam cognitione peracta. 485 Præfectura domus Sicula non mitior aula. Nam si constituit, solitoque decentius optat Ormari, et properat, jamque exspectatur in hortis, Aut apud Isiacæ potius sacraria lenæ; Disponit crinem laceratis ipsa capillis Nuda humero Psecas infelix, nudisque mamillis Altior hic quare cincinnus? Taurea punit Continuo flexi crimen facinusque capilli. Quid Psecas admisit? quænam est hic culpa puel 490 [læ, Si tibi displicuit nasus tuus? Altera lævum 549 tum Edificat caput. Andromachen a fronte videbis: Post minor est: credas aliam. Cedo, si breve parvi 526 Sortita est lateris spatium, breviorque videtur 505 545 551 565 Nemo mathematicus genium indemnatus habebit; 580 Si mediocris erit; spatium lustrabit utrinque Metarum, et sortes ducet, frontemque manumque Præbebit vati crebrum poppysma roganti. Divitibus responsa dabunt Phryx augur, et Indus Conductus, dabit astrorum mundique peritus,586 Atque aliquis senior, qui publica fulgura condit. Plebeium in circo positum est et in aggere fatum. Quæ nullis longum ostendit cervicibus aurum, Consulit ante phalas, delphinorumque columnas, An saga vendenti nubat caupone relicto. 591 Hæ tamen et partus subeunt discrimen, et omnes Nutricis tolerant fortuna urguente labores: Sed jacet aurato vix ulla puerpera lecto. Tantum artes hujus, tantum medicamina possunt, Quæ steriles facit, atque homines in ventre necandos Conducit. Gaude, infelix, atque ipse bibendum Porrige, quicquid erit: nam si distendere vellet Et vexare uterum pueris salientibus, esses Ethiopis fortasse pater; mox decolor hæres 600 Impleret tabulas, nunquam tibi mane videndus. Transeo suppositos, et gaudia, votaque sæpe Ad spurcos decepta lacus, atque inde petitos Pontifices, Salios, Scaurorum nomina falso Corpore laturos. Stat Fortuna improba noctu, Arridens nudis infantibus. Hos fovet omnes 606 Involvitque sinu: domibus tunc porrigit altis, Secretumque sibi mimum parat. Hos amat, his se Ingerit, utque suos ridens producit alumnos. Hic magicos affert cantus, hic Thessala vendit Philtra, quibus valeat mentem vexare mariti, Et solea pulsare nates. Quod desipis, inde est; | Inde animi caligo, et magna oblivio rerum, [non Hæc lacerat mistos equitum cum sanguine pa- 611 Sana facit. Spectant subeuntem fata mariti 600 LIBER TERTIUS. SATIRA VII. Et spes et ratio studiorum in Cæsare tantum: Solus enim tristes hac tempestate Camœnas Respexit, cum jam celebres notique poetæ Balneolum Gabiis, Romæ conducere furnos Tentarent, nec foedum alii, nec turpe putarent 5 Præcones fieri, cum, desertis Aganippes Hoc satius, quam si dicas sub judice, Vidi, Sed defluit ætas 30 [cos 50 Accipe nunc artes, ne quid tibi conferat iste, Quem colis, et Musarum et Apollinis æde relicta. Ipse facit versus, atque uni cedit Homero Propter mille annos; aut, si dulcedine famæ Succensus recites, maculosas commodat ædes. 40 Hæc longe ferrata domus servire jubetur, In qua sollicitas imitatur janua portas. Seit dare libertos extrema in parte sedentes Ordinis, et magnas comitum disponere voces. Nemo dabit regum, quanti subsellia constent, 45 Et quæ conducto pendent anabathra tigillo, [dris. Quæque reportandis posita est orchestra catheNos tamen hoc agimus, tenuique in pulvere sulDucimus, et littus sterili versamus aratro. Nam si discedas, laqueo tenet ambitiosi Consuetudo mali; tenet insanabile multos Scribendi cacoethes, et ægro in corde senescit. Sed vatem egregium, cui non sit publica vena, Qui nihil expositum soleat deducere, nec qui Communi feriat carmen triviale moneta, Hunc, qualem nequeo monstrare et sentio tantum, Ansietate carens animus facit, omnis acerbi Impatiens, cupidus sylvarum, aptusque bibendis Fontibus Aonidum. Neque enim cantare sub antro Pierio, thyrsumve potest contingere sana Paupertas, atque æris inops, quo nocte dieque Corpus eget: satur est, cum dicit Horatius, Eve! 55 60 65 Quis locus ingenio, nisi cum se carmine solo Non minor antiquo Rubrenus Lappa cothurno, 80 Et Bareas, tu nobilium magna atria curas? Præfectos Pelopea facit, Philomela tribunos. Haud tamen invideas vati, quem pulpita pascunt. Quis tibi Mecænas? quis nunc erit aut Proculeius, [alter? Aut Fabius? quis Cotta iterum? quis Lentulus Tunc par ingenio pretium: tunc utile multis 96 Pallere, et vinum toto nescire Decembri. Vester porro labor fecundior, historiarum Scriptores: petit hic plus temporis, atque olei plus; Namque oblita modi millesima pagina surgit 100 Sic ingens rerum numerus jubet, atque operis lex. 15 Qui venit ad dubium grandi cum codice nomen. bulbi, Aut vinum Tiberi devectum quinque lagenæ. 130 Sic Pedo conturbat, Matho deficit: exitus hic est Quam Basilus. Rara in tenui facundia panno. 145 |