bat, neque instituere litium actiones malebat quam controversias tollere. Ergo hoc statuae monumento non eget: habet alia majora. Haec enim statua mortis honestae testis erit, illa memoria vitae gloriosae, ut hoc magis monumentum grati senatus quam clari viri futurum sit. Multum etiam valuisse ad patris honorem pietas filii videbitur, qui quamquam afflictus luctu non adest, tamen sic animati esse debetis ut si ille adesset. Est autem ita affectus ut nemo umquam unici filii mortem magis doluerit quam ille maeret patris. Et quidem etiam ad famam Ser. Sulpicii filii arbitror pertinere ut videatur honorem debitum patri praestitisse. Quamquam nullum monumentum clarius Ser. Sulpicius relinquere potuit quam effigiem morum suorum, virtutis, constantiae, pietatis, ingenii, filium, cujus luctus aut hoc honore vestro aut nullo solatio levari potest.

VI. Mihi autem recordanti Ser. Sulpicii multos in nostra familiaritate sermones gratior illi videtur, si qui est sensus in morte, aenea statua futura et ea pedestris quam inaurata equestris, qualis L. Sullae primum statuta est. Mirifice enim Ser. Sulpicius majorum continentiam diligebat, hujus saeculi insolentiam vituperabat. Ut igitur si ipsum consulam quid velit, sic pedestrem ex aere statuam tamquam ex ejus auctoritate et voluntate decerno; quae quidem magnum civium dolorem et desiderium honore monumenti minuet et leniet. Atque hanc meam sententiam, patres conscripti, P. Servilii sententia comprobari necesse est, qui sepulcrum publice decernendum Ser. Sulpicio censuit, statuam non censuit. Nam si mors legati sine caede atque ferro nullum honorem desiderat, cur decernit honorem sepulturae, qui maximus haberi potest mortuo? Sin id tribuit Ser. Sulpicio quod non est datum Cn. Octavio, cur, quod illi datum est, huic dandum esse non censet? Majores quidem nostri statuas multis decreverunt, sepulcra paucis. Sed statuae intereunt tempestate, vi, vetustate; sepulcrorum autem sanctitas in ipso solo

of the rule of law or of the Lex. This was a method which had for its principle the reduction of the law to a readiness and easiness of application (facilitas), a sure method of avoiding disputes about it; for the result of referring to the principles of plain, simple, and honest interpretation was that difficulties were removed instead of being made, and consequently suits avoided instead of being caused.

illa memoria] 'Illa' refers to 'alia majora.' Those greater things which he has done are the record of a glorious life.

6. si qui est sensus in morte] This is a doubt which he sometimes expresses. His opinions on the immortality of the

soul, or at least what he wrote near the end of his life, are in the last chapters of the De Senectute.-' statuta est:' this is Graevius' emendation. V has 'primum statua,' and D ' prima statua.'

insolentiam] This word is opposed to 'continentiam,' and must mean extravagant expenditure.

sepulcrorum sanctitas in ipso solo] "Religiosum vero nostra voluntate facimus mortuum inferentes in locum nostrum, si modo ejus mortui funus ad nos pertinet" (Gaius, ii. 6). See Justin. Instit. ii. 1. 9, and Schrader's notes; and Dig. 47. 12, De sepulcro violato.'

est, quod nulla vi moveri neque deleri potest; atque ut cetera exstinguuntur, sic sepulcra fiunt sanctiora vetustate. Augeatur igitur isto honore etiam is vir cui nullus honor tribui non debitus potest. Grati simus in ejus morte decoranda, cui nullam jam aliam gratiam referre possumus. Notetur etiam M. Antonii nefarium bellum gerentis scelerata audacia. His enim honoribus habitis Ser. Sulpicio, repudiatae rejectaeque legationis ab Antonio manebit testificatio sempiterna.

VII. Quas ob res ita censeo: Quum Ser. Sulpicius Q. F. Lemonia Rufus difficillimo rei publicae tempore, gravi periculosoque morbo affectus, auctoritatem senatus, salutem rei publicae vitae suae praeposuerit, contraque vim gravitatemque morbi contenderit ut in castra M. Antonii quo senatus eum miserat perveniret, isque, quum jam prope castra venisset, vi morbi oppressus vitam amiserit [in] maximo rei publicae tempore, ejusque mors consentanea vitae fuerit sanctissime honestissimeque actae, in qua saepe magno usui rei publicae Ser. Sulpicius et privatus et in magistratibus fuerit, quum talis vir ob rem publicam in legatione mortem obierit, senatui placere Ser. Sulpicio statuam pedestrem aeneam in rostris ex hujus ordinis sententia statui circumque eam statuam locum ludis gladiatoribusque liberos posterosque ejus quoquo versus pedes quinque habere, quod is ob rem publicam mortem obierit, eamque caussam in basi inscribi, utique C. Pansa A. Hirtius consules, alter ambove, si eis videatur, quaestoribus urbis imperent ut eam basim statuamque faciendam et in rostris statuendam locent, quantique locaverint tantam pecuniam redemptori attribuendam solvendamque curent, quumque antea senatus auctoritatem suam in virorum fortium funeribus ornamentisque ostenderit, placere eum quam amplissime supremo suo die efferri: et quum Ser. Sulpicius Q. F. Lemonia Rufus ita de re publica meritus sit ut iis ornamentis decorari debeat, senatum censere atque e re publica existimare aediles curules edictum, quod de funeribus habeant, Ser. Sulpicii Q. F. Lemonia

7. Lemonia] The name of Servius' tribe. The word is in the ablative case. See Verr. Act i. c. 8, and the note; and Pro P. Quintio, c. 6, Vol. ii.

in basi] The Romans borrowed this Greek word to express the pedestal of a

statue.

faciendam...locent] The Quaestores were to make the contract for the making of the statue and the pedestal, and for placing them on the Rostra, and they were to pay the man who undertook the work (the

Redemptor) the sum on which they should agree. The cost is not named, but we may assume that it was well known what the cost of such a statue and pedestal must be. Nothing is said of the artist. The quaestors are ordered to make the contract for the statue, in the same terms as if they were ordered to make a contract for building a wall. It was assumed that they would find a fit man for the work.

edictum... de funeribus] An Edictum for regulating funerals and limiting expense.

Rufi funeri remittere, utique locum sepulcro in campo Esquilino C. Pansa consul, seu quo in loco videbitur, pedes xxx quoquo versus assignet, quo Ser. Sulpicius inferatur, quod sepulcrum ipsius, liberorum posterorumque ejus esset, uti quod optimo jure publice sepulcrum datum esset.

quadrati,' and without the mention of 'frons' or 'ager,' front or depth, as

P. Q. XII.

(Fabretti, Inscriptiones Antiquae, p. 177, 179, Romae, 1699.)

inferatur] This is the usual word. "Ossaque tumulo Octaviorum inlata per decretum Senatus" (Tacit. Ann. iv. c. 44).

ET. SI. CORPVS. INFERRE. VOLIT. SIVE.
OSSA. LICEAT.

(Fabretti, Inscript. p. 18.)- ejus esset:
ejus sit' D.-optimo jure:' see Index,
Vol. ii. Jure optimo.'-' datum esset:'
datum sit' D.

INTRODUCTION TO THE TENTH PHILIPPIC.

THIS oration was delivered on the occasion of despatches from M. Brutus, who was in Macedonia and had been getting troops together without any authority. Cicero in this oration recommends that the senate should confirm what M. Brutus had done, as they had confirmed what D. Brutus and Caesar had done without authority. Appian says (iii. c. 63) that the senate gave Brutus authority to administer Macedonia and Illyris, and to command the forces in each country until public affairs should be settled.

ORATIONUM PHILIPPICARUM

LIBER DECIMUS.

I. MAXIMAS tibi, Pansa, gratias omnes et habere et agere debemus, qui quum hodierno die senatum te habiturum non arbitraremur, ut M. Bruti praestantissimi civis litteras accepisti, ne minimam quidem moram interposuisti quin quam primum maximo gaudio et gratulatione frueremur. Quum factum tuum gratum omnibus debet esse, tum vero oratio, qua recitatis litteris usus es. Declarasti enim verum esse id, quod ego semper sensi, neminem alterius, qui suae confideret, virtuti invidere. Itaque mihi, qui plurimis officiis sum cum Bruto et maxima familiaritate conjunctus, minus multa de illo dicenda sunt. Quas enim ipse mihi partes sumpseram, eas praecepit oratio tua. Sed mihi, patres conscripti, necessitatem attulit paullo plura dicendi sententia ejus qui rogatus est ante me, a quo ita saepe dissentio ut jam verear ne, id quod fieri minime debet, minuere amicitiam nostram videatur perpetua dissensio.

Quae est enim ista tua ratio, Calene, quae mens, ut numquam post Kalendas Januarias idem senseris quod is qui te sententiam primum rogat? numquam tam frequens senatus fuerit quum unus aliquis sententiam tuam secutus sit? Cur semper tui dissimiles defendis? cur, quum te et vita et fortuna tua ad otium [et] ad dignitatem invitet, ea probas, ea decernis, ea sentis, quae sint inimica et otio communi et dignitati tuae? II. Nam, ut superiora