5

10

tio pudoris poena capitis uindicetur. 5. 6 Sollicitatores alienarum nuptiarum, 7 itemque matrimoniorum interpellatores, etsi effectu sceleris potiri non possunt, propter uoluntatem perniciosae libidinis extra ordinem puniuntur. 6. 9 Iniuriarum actio aut lege aut more aut mixto iure introducta est. Lege duodecim tabularum de famosis carminibus, membris ruptis et ossibus fractis. 7. Moribus, quoties factum pro qualitate sui arbitrio iudicis 'aestimatur aut congruentis poenae supplicio uindicatur. 8. Mixto iure iniuriarum actio ex lege Cornelia constituitur, quoties quis pulsatur '(uerberaturue) uel (ui)1 cuius domus introitur, '(non)2 ab his, qui uulgo derectarii appellantur, in quos extra ordinem animaduertitur, ita ut 'furis introeuntis 3 consilium pro modo commentae fraudis poena uindicetur exsilii aut metalli aut operis publici. 9. Iniuriarum ciuiliter damnatus eiusque aestimationem inferre iussus famosus efficitur. 10. 5 Atrox iniuria aestimatur aut loco aut tempore aut persona: loco, quoties in publico irrogatur; tempore, quoties interdiu; persona, quoties senatori uel equiti Romano, decurioni(ue) 6 uel alias spectatae auctoritatis uiro, et si(ue) plebeius uel humili loco natus senatori uel equiti Romano decurioniue (iniuriam faciat, siue) magistratui uel aedili uel iudici quilibet 'reorum, uel si his omnibus plebeius. 9 11. 20 Qui per calumniam iniuriae actionem instituit, extra ordinem punitur: omnes enim calu

7

6

Gai.

infertur. 5) i. e. vi illatum stuprum. 6) Est etiam L. 1 pr. D. de extraord. crim. (47, 11). 7) i. e. aliis desponsarum. 8) i. e. uxorum allectores. 9) Cf. Huschke Gaius' p. 146. 118. 3, 223. Collat. 2, 5. §. 5. 10) aestimatur plerique Cdd. aestimatum alii, edd. (fuerat aestimat' aut vel aestimatur à). Cf. cit. Gaius' p. 164. 1) Supplevi. Cf. L. 5 pr. §§. 1 seq. D. h. t. 2) Supplevi (improbante Sanione de iurispr. Rom. formul. in iure crim. spec. 1. p. 9). Potes etiam: ptq (praeterquam). 3) prius ingruentis Cdd. edd. Cf. cit. Gaius' p. 146. L. 7. D. de extrao. crim. (47, 11). L. 1. §. 2. D. de effract. (47, 18). L. 21. §. 7. D. de furt. (47, 2). 4) Cf. L. 1. 6. §. 3. D. de his qui not. (3, 2) et cit. 'Gaius' p. 143. 5) Cf. Gai. 3, 225. Collat. 2, 2. §. 9. I. h. t. (4, 4). 6) Supplevi. 7) Supplevi, quae ut exciderent, similitudo litterarum (dec-)urioni et recurrens ue effecisse videtur. 8) horum Cdd. edd. 9) sc. ex corona, dum illi munere suo funguntur. Cuiac, omnia inde a v. et si deleri iubebal. 20) Cf. 1, 5. SS. 1. 2. L. 43. D. h. t.

te 'de uendenda' rogaui, meo periculo erit; si tu 'me prouocasti, tuo periculo erit.

8

[L. 223 pr. D. de verb. signif. (50, 16).]9

TIT. V. DE PIGNORIBVS.

1. Creditor si simpliciter sibi pignus 'depositum 2 distrahere uelit, ter ante denuntiare debitori suo debet, ut pignus luat, ne a se distrahatur. 2. 3 Cum debitor gratuita pecunia utatur, potest creditor de fructibus rei sibi pigneratae ad modum legitimum 'usurarum1 retinere; (sed) fetus uel partus eius rei, quae pignori data est, pignoris 'iure non retinetur, 5 nisi hoc inter contrahentes conuenerit. 3. 6 Compensatio debiti 'paris speciei et ex causa dispari admittitur:7 uelut, si pecuniam tibi debeam et tu mihi pecuniam debeas, aut frumentum aut cetera huiusmodi, licet ex diuerso contractu,

Haec verba in Cdd. et edd. transposita post si tu huc revocavi. de uendenda (sed plerique Cdd.: defendenda) promisisti Cdd. edd. Apparet, verba de uendenda scripta deuendenda et inde mutata in defendenda, cum locum mutassent, et ut promisisti scriberetur, et ut me eiiceretur, effecisse. 9) A. ed. h. l. retulit ad 2, 12 (§. 6a).

Tit. V. 1) Cf. L. 4. D. de pign. act. (13, 7); infra 2, 13. §. 5. L. 73. D. de furt. (47, 2). 2) Malim positum; nam dicitur apud aliquem deponi pignus. Cf. L. 36. D. de cond. ind. (12, 6). 3) Est L. 8. D. in quib. caus, pign. tac. (20, 2), quam cum hac §. 2. interposito tantum voc. sed primitus cohaesisse (sed sequentem, cum nunc potius praecessisse videatur) suspicatus sum Studien d. R. R. p. 371. Plerumque locatur post 2, 13. §. 1. 4) usuras' (pro usurar.') Dig. Cdd. et edd. 5) Scripsi in Studien d. R. R. 1. c. eo sensu, quo Interpretatio h. l. cepit (nam ita cepisse, nullo iure negat Puchta Pand. §. 203. not. f) et suadente nexu huius Si cum sequenti. Denique sic vitatur antinomia L. 29. §. 1. L. 26. §. 2. D. de pign. (20, 1). L. 3. C. in quib. c. pign. (8, 15). L. 1. C. de partu pign. (8, 25), nec plane refragantur Cdd. Nam iure retinetur sex · Cdd. iure continentur Cd. 4. iure non tenetur (vel tenentur) ceteri, edd. Vide tamen, ne haec ipsa scripturae discrepantia frequentissimo errore inde nata sit, quod initio fuerit: pignoris iure (tenetur, dominii iure non re)tinetur. De aliorum sententiis vid. L. Wittgenstein quaten. rei pign. fr. cred. ten. Berol. 1858. p. 43 seq. 6) Cf. Gai. 4, 64 seq. S. 30. 1. de act. (4, 6). L. 4. D. de compens. (16, 2). 7) ex pari specie et causa dispari admittitur (ad legem mittitur Cd. 6.) Cdd. edd., ubi ex transpositum; fortasse etiam pro et legendum licet, quod in legem potest abiisse.

compensare 'uel deducere debes; si totum petas, plus pe

TIT. VII. AD LEGEM RHODIAM.

1. 1(Lege Rhodia cauetur, ut si)2 leuandae nauis gratia 'iactus mercium3 factus est, '(damnum)1 omnium intributione sarciatur, quod pro omnibus datum est. 2. 5 Iactu nauis leuata si perierit, extractis aliorum per urinatores mercibus, eius quoque rationem haberi placuit, qui merces salua naue iactauit. 3. Naue uel arbore ui tempestatis amissa uectores ad contributionem non tenentur, nisi ipsis arborem salutis causa eruentibus nauis salua sit. 4. Leuandae nauis gratia merces in scapham transiectas atque ideo amissas intributione earum, quae in naui saluae 'fuerunt,8 refici conuenit; haue autem perdita conseruatae cum mercibus scaphae ratio non habetur. 5. Collatio intributionis ob iactum salua naue fieri debet.

TIT. VIII. DE INSTITORIBVS.

1. Sicut commoda sentimus ex actu praepositi institoris, ita et incommoda sentire debemus. et ideo qui seruum 'uel ancillam2 siue filium filiamue familias praeposuit negotiis uel mercibus exercendis, eorum nomine in solidum conuenitur. 2. 3 Si quis pecuniae foenerandae, 'agroue colendo, 'conden

) Rescriptum D. Marci petitori ad evitandam doli exceptionem optionem dedisse videtur vel in intentione cum compensatione vel in condemnatione cum deductione agendi. De aliorum sent. cf. Dernburg Compens. p. 247-257. 9) Aut ipso iure aut per doli exceptionem. Til. VI. 1) Cf. L. 1. §§. 19-23. D. de exerc. act. (14, 1). L. 1. §. 8. D. nautae caup. (4, 9).

Tit. VII. 1) Est L. 1. D. de lege Rhod. (14, 2). 2) Ex Dig. si etiam habet Cd. 21. 3) iactus commercium (vel cum mercium) Cdd., unde cum iactus mercium edd. A. Haen. 4) Supplevi; excidit ob v. sequens. 5) Cf. L. 4. §. 1. D. h. t. (14, 2). 6) Cf. L. 2. S. 1. L. 3. D. eod. 7) Cf. L. 4 pr. D. eod. 6) erunt Cdd. ed. A.

Tit. VIII. 1) Cf. L. 1. D. de instit. act. (14, 3). 2) Haec verba (siue ancillam alii Cdd.) in Cdd. edd. post familias posita, huc revocavi. 3) Cf. L. 5. SS. 1. 2. D. h. t. (14, 3). 4) agroque Cdd.

dis(ue) uendendisque frugibus praepositus est, ex eo nomine, quod cum illo contractum est, in solidum '(pecuniae uel)6 fundi dominus obligatur; nec interest, seruus an liber sit. 3. Quod cum discipulis eorum, qui officinis uel tabernis praesunt, contractum est, in magistros uel institores tabernae in solidum actio 'datur.'

TIT. IX. DE IN REM VERSO.

2

1. Seruus uel filius familias si acceptam pecuniam in rem patris uel domini uerterit, hoc modo, agrum puta colendo, domum fulciendo, mancipia uestiendo, mercando, uel creditori soluendo, uel quid tale faciendo, de in rem uerso in solidum uel patrem uel dominum obligat: si tamen ob hanc causam pecunia data sit.3

[L. 17. D. de SC. Maced. (14, 6).]1

TIT. X. DE SENATVSCONSVLTO MACEDONIANO.

1. Qui filiofamilias contra interdictum amplissimi ordinis pecuniam mutuam crediderit, post mortem patris ex eo, quod uiuo patre credidit, cum eo agere non potest.

1

TIT. XI. AD SENATVSCONSVLTVM VELLEIANVM. 1. In omni genere negotiorum et obligationum tam pro uiris quam pro feminis intercedere mulieres prohibentur. 2. Mulier, quae pro '(se)3 tutoribus filiorum suorum in

edd. 5) Geminando addidi. Cf. Interpr. 6) Supplevi; excidit pu ob sequentes litteras fu. 7) Plerique Cdd. dabitur alii Cdd. edd.

Tit. IX. 1) Cf. S. 4. I. quod cum eo q. in alien. (4, 7). 2) Excidisse videtur frumentum. Cf. L. 3. SS. 1. 7. D. h. t. 3) i. e. si filiusfam. eo animo, ut patris negotia gereret, pecuniam in eius rem verterit. Cf. Unterholzner Schuldverh. S. 200. m. 4) Plerique h. l. ad sequentem tit. retulerunt.

Tit. X. 1) Cf. L. 1 pr. D. de SC. Maced. (14, 6).

Tit. XI. 1) Proprie Vellaeanum, a. 27. Cf. Borghes. in Annal. dell' Inst. arch. 1849. p. 45. 2) Recisum esse puta SCto Velleiano'. 3) Supplevi. Intellige: ut ipsa administrationem rerum filiorum suorum acciperet, pro hac administratione. L. 6 pr. C. ad SC. Vellei. (4, 29). L. 2. C. si mater indemnit. (5, 16). Vocula se cum excidisset, Interpres Visig. locum accepit de matre filiis pro tutore a se petito fideiussione obligata, quam non aliter teneri constat, nisi si hoc specialiter decreto comprehensum sit. L. 1. 3.

demnitatem promisit, ad beneficium senatusconsulti pertinet.

[L. 30 pr. §. 1. D. ad SC. Vellei. (16, 1).]4

TIT. XII. DE DEPOSITO.

[1-4. Collat. 10, 7. §§. 1-4.]

non

5. 1 Si sacculum uel argentum signatum deposuero, et is, penes quem depositum fuit, me inuito contrectauerit, et depositi et furti actio mihi in eum competit.

[L. 29. §. 1. D. depositi (16, 3). 2

6. Collat. 10, 7. §. 6.]

7. In iudicio depositi ex mora et fructus ueniunt et usurae rei depositae 'praestantur.

[8-11. Collat. 10, 7. §§. 8-11.]

12. In causa depositi compensationi locus non est, sed res ipsa reddenda est.

5

TIT. XIII. [DE LEGE COMMISSORIA.]1

1. Debitor distractis fiduciis a creditore de superfluo aduersus eum 'habet2 actionem.

3 [L. 7. D. de pignor. act. (13, 7).] 3

2. 4Quicquid creditor per fiduciarium seruum quaesiuit, sortem debiti minuit. 3. 5 Debitor creditori 'uendere fiduciam non potest: sed aliis si uelit uendere potest, ita ut ex pretio eiusdem pecuniam offerat creditori, atque ita remancipatam sibi rem emptori praestet. 4. Si per suppositam personam creditor pignus suum inuito debitore comparauerit,

C. eod. L. 6. SS. 1. 2. C. ad SC. Vell. (4, 29). 4) In fine lege: 'ne alia actio intercedal' i. e. ne actio mandati contra mulierem competat. Cf. L. 19. §. 5. D. eod.

Tit. XII. 1) Extat etiam in Collat. 10, 7. §. 5. et L. 29 pr. D. h. t. (16, 3). 2) Pro 'ex permissu' malim 'impermissu'. 3) Extat etiam in Collat. 10, 7. §. 7. 4) Ex Collat. postulantur Cdd. edd. 5) Cf. L. 18. §. 4. D. commod. (13, 6).

Tit. XIII. 1) Haec rubrica in Cdd. et ed. Haen. legitur post 2) habebit Cdd. mulli, ed. Haen.

S. 8. ibi quoque inepta.

3) De L. 8. D. in quib. caus. p. tac. (20, 2) vid. 2, 5. §. 2. 4) Cf. L. 1-3. C. de pign. act. (4, 24). 5) Cf. L. 12 pr. D. de distr. pign. (20, 5). L. 20. S. ult. D. de pign. act. (13, 7). 6) Plerique Cad. fiduciam uendere ed. A. 7) Cf. L. 10. C. de distr. pign. (8, 28).