Rapturus; in gratiam imperatorum, et sui quoque commodi caussa : nam delatores in partem prædæ veniebant.

Nor. 34. Massa Bebius, vel Bæbius, delator, notissimus ex Tac. Hist. lib. IV, cap. 50, et vita Agric. cap. 45; Plin. in Epistolis, lib. III, 4 ; VI, 29; VII, 33. Carus, Metius, seu Mettius Carus, eorumdem temporum delator, de quo vide Plinium Epistol. lib. I, 5; VII, 19 et 27; Tacit. vit. Agric. cap. 45; Martial. lib. XII, epigr. 25, v. 5. Quem munere palpat, delinire conatur, cui blanditur muneribus missis; locutio desumta ab equis, qui palpari, plaudi et mulceri manibus amant. Vid. Drak. et nos ad Sil. IV, 264. Hinc et Horat. Serm. II, 1, 20, dixit; Cui (Augusto) male si palpere, recalcitret undique tutus.

Confer ad lib. VI, 584.

VAR. 36. Ut pro et legendum, recte, opinor, censet Heinr. v. Comm. NoT. 36. Submissa, missa, velut alii putant, ad coitum ; velut alii, ut muneribus eum placaret, vel facundia, vel blanditiis.

— Latinus, mimus, gratissimus Domitiano, et Thymele, spectatissima mima et saltatrix ; de quibus vide VI, 66, VIII, 197. Sueton. Domit. 15; et Martial. I, 5; IX, 29. Mulieri nomen ab arte scenica inditum putant: nam Juμian dicitur pulpitum s. ara theatri, vel hujus pars ad scenam, ubi forte cani et saltari solebat, unde thymelicum id. quod scenicum, de quo vide Sidon. Ep. IX, 13, 2, et Vitruv. V, 8.

Ex docta autem Heinrichii commentatione excerpimus ea, quibus et hic et alii poetæ loci ad mimos scenamque spectantes illustrantur : « Peracuta est Turnebi Advers. XX, 8, observatio. [Thymele mima, quæ cum Latino sæpe gestum agebat. Mimi igitur argumentum egit cum ea Latinus, in quo cum ea, ut aliena uxore, machus pæne deprehendebatur, vel marito de adulterio aliquorum delatione suspectus erat; sed dolosam et astutam mœcham ad maritum allegavit, quæ ei os sublineret et periculo Latinum et crimine eximeret. Id igitur facete Juvenalis ad extremum jacit ex argumento notissimi illa tempestate mimi: quemadmodum Latinus deprecatrice mocha est usus, sic pro se quosdam ad delatorem placandum deprecatores mittere. ] Hæc ille optima cum ratione nec sine elegantia. Sed, quod ejus aciem effugit et necessarium est ad perfectionem sententiæ, h. 1. legendum : ut a trepido Thymele submissa Latino. Dicit delatorem potentem ac sævum, qui ab aliis delatoribus timetur, quemque ipsum muneribus palpat alius, peræque humiliter et abjecte, quam facit in mimo notissimo adultera, missa ab adultero, fortasse ad maritum zelotypum. Hunc ipsum vero appellare et adeo enuntiare, ad quem submitteretur mima, non opus erat apud auditores, vel lectores, quibus vix verbo commonefactis in re nemini non obvia et præsente nihil ultra dicendum erat. Zelotypum suppono maritum ex re ipsoque mimo, et ex variis satirarum locis. Scilicet lascivia mimorum, quasi legitimo more, in exprimendis adulterorum flagitiis versabatur inprimis. Prodibat ab altera parte cultus adulter

cum callida nupta, ab altera stultus vir, qui ludibrio esset adulteræ uxori, et quavis ejus astutia deceptus, populo cachinnos moveret; v. loc. class. Ovid. Trist. II, 497, seq. Personam mochi Latinus sustinuit imperatore Domitiano, v. Suet. Dom. c. 15, et Martial. I, 5. Quo pertinet altera mentio Latini apud Nostrum, Sat. VI, 41—44 :

nem,

Constat, in his item ad mimum alludi. Addo, ad mimicam eamdem actiotum maxime conspicuam, quando Latinum, partes adulteri agentem, Thymele sub persona uxoris, marito zelotypo superveniente, in arca inclusum abscondebat. At cista Latini perituri, etsi ad sensum apte explicari scio, sic tamen minus grammatice dictum videri debet. Lego itaque :

Quem toties texit perjuri cista Latini.

Scilicet poeta, pro eo more, quo satiras Virgilianis verbis ac dictionibus, parodiæ instar inversis, sæpe condire solet, Maronianam versus clausulam Æneid. II, 195, et V, 811, perjurique arte Sinonis et perjuræ mœnia Troja, suam fecit. Confer infra ad v. 169. Jam igitur ut mœchum perjurum egit Latinus, sic aliquando Roscius improbissimum et perjurissimum lenonem repræsentaverat in scena, teste Cicer.pro Rosc. Com. c. 7. Quod genus hominum, turpitudinis vinculo inter se junctum, recte etiam jungitur eadem nota epitheti, et ibidem orator perjuro castum opponit, ut appareat, qua illum significatione dictum voluerit intelligi. Quemadmodum autem hoc loco Juvenali ludus scenicus obversabatur, ita Horatius idem ludibrium mimi respexit, Serm. lib. II, V. 7, 59-61. Nimirum hoc ipse quoque spectaverat in theatro, et non minus spectatum Romanis sic, velut alludendo, poterat commemorare. Adultera, secunda persona, callida mulier atque in technis ac dolis struendis artifex : quæ quum timeret, ne maritus, certior factus, flagitiosam perfidiam acerbe ulcisceretur, illum aggrediebatur blandiendo, ut placaret; aut, si mavis, missa ab adultero ad delatorem, servum vel alium quemcunque, quem blanditiis, donis, gratia, commitigaret. Ceterum ea omnibus modis verba dat miserando capiti,

Sic Ovid. 1. c.

w

Quumque fefellit amans aliqua novitate maritum,
Plauditur....

Tertia persona, ridicula præter omnes, zelotypi mariti. Is a Juvenale significatur, Sat. VII, 197:

Zelotypus Thymeles, stupidi collega Corinthi.

Ex quo versu Corinthum Mimum, nescio quem, arripiunt interpretes omnes. Imo vero scribendum Corinth. Nam id duntaxat credas, fuisse histrionem haud ignobilem Corinthium, geutili nomine. Istis enim ludionibus, ut servis, sæpe nomina a gente indebantur. Sic Latinus fuit, sic Corinthius, alii. Jam quoniam stupiditatem, fere ut colorem, inducere solebant zelotypiæ, hinc factum, ut in mimo maritus a stupore tanquam

proprio nomine appellaretur stupidus, Ovidio 1. 1. stultus. Cujus personæ proprium erat caput rasum, calvities morionum solemnis; conf. Arnob. adv. Gentes lib. VII, p. 300 (delectantur stupidorum capitibus rasis, ubi v. Des. Herald. p. 416), et Cyprian. de Spectac. Opp. ed. Amst. p. 4, ⚫ scenæ sales inverecundos, agentium strophas, adulterorum fallacias.... ipsos quoque patres familias togatos, modo stupidos, modo obscœnos. Alia multa hanc in rem docta manu collegit Müllerus de ævo Theodos. P. II, c. 9. Hinc et originem traxit antiquum verbum calvere et calvi, docente Nonio Marc. p. 6. Verbum e vita communi in jus assumptum; v. Menag. in Juris civ. amœnitatt. p. 264; Duker. de latinit. jurisconsultorum p. 163, et Vales. ad Ammian. XXX, 4, extr. Sed calvus morio, após Qaraxpos, quum tantopere in deliciis fuerit (nam leno quoque in scena Caλazpis producebatur et servus ; vid. Pollux IV, 145, et 150), scire interest rationem inventi et originem, quam prætermisit Salmas. ad Scriptt. hist. Aug. p, 385. Nimirum res ducta ex fabulis Satiricis Græcorum ac translata a Silenis, quorum in istis conspicua calvities (v. vel Xenop. Sympos. IV, 19, ibique Schneid.), ad quoscunque moriones senes et ridicula capita. Conf. Juvenal. V, 171, 172. Stultus ne simul xepasópos prodire in conspectum deberet, et ipsi Sileni effecerunt, utpote plane expertes talis vel oneris vel ornatus : quanquam in vita communi istius generis xípu̸« jam apud veteres vigebant; v. Artemid, Oneirocr. II, 12, p. 155, Reiff. Jacobs. ad Lucilii Epigr. IX; Animadv. II, 2, p. 444; Huschke in Anal. crit. p. 168, et Henelius Otii Vratislav. c. 47. Colaphorum alaparumque injuriis nihil frequentius in mimo, atque istarum omnino valde consuetus in ludis mimicis abusus fuit. Cf. Juvenal. Sat. VIII, 192. Hac scurrilitate multis variisque modis utebantur planipedes ad populi spectantis delectationem. Nonnulla ad rem apte notavit Müller. 1. c. p. 92. Discernenda autem hujus ignominiae duplex ratio, una xovduλous inpides, altera zajà nópins waŋáža. De illa v. Toll. ad Longin. p. 232, de hac Harpocrat. Lex. Oratt. sub inì xópprs, et Hemsterh. ad Lucian. t. I, p. 493, Bip. Genus utrumque in scena frequentatum effusissimos in subselliis risus ciebat, quando aut stultus alapis os præbebat, aut ipsa mima colaphis indigne pertundebatur. Recens exemplum rei vetustæ ap. Procop. Anecdot. Allemann. p. 42, de Theodora, ista famosa imperatrice, antea inter mimos turpissima prostibula, neque tamen minus egregie in scena faceta : και τοιαύτη τις ἦν, οια ραπιζομένη μέν τε καὶ καλὰ κόρρης παρασ σομένη χαριεντίζειν τε καὶ μέγιστα ἀνακαγχάζειν. Notanda mimæ festivitas, alapas salse jocando, interdum et fuse ridendo, excipientis. Sed mimicæ actionis, qualem mente informamus, restat quarta denique persona, servus, flagitiorum, puto, conscius ac promtum sese dominæ ministrum præbens. Colligere id licet ex Capitol. in M. Anton. sub fin. pag. 34, D. Salmas. Hæc Heinr., probabiliora, quam quæ h. 1. disputarunt 'inter

T

Vulgo putant, poetam ostendere, ne homines quidem gratos impe

pretes. Vir autem doctus, in Jen. Allg. Lit. Zeit. ann. 1810, N. 285, p. 480, suspicatur, Thymelen fuisse nomen usitatum in familiis artificum theatralium, vel curatorum apum fictorumve cereariorum, ο θύμον odora apum herba, et iλ, capere, deducendum, quum certe Frutina Thymele (qu. fruens thymo vel in thymo delicians) in Inscr. ap. Grut. t. II, p. 1010, n. 2, ed. Græv, aram dicasse dicatur M. D. M. (forsan Mellonæ Diva Matri) Cerariæ, quam Augustin. de Civ. Dei, apum deam fuisse tradat. Vid. Lucian. de Saltat. cap. 76, ubi conf. Gesneri notam de Thymele, orchestra parte media.

NOT. 37. Submoveant justa hereditate; confer Lucian. in Timone, c. 22. Noctibus, nocturno coitu, concubitu; unde noctem orare, promittere, negare, pacisci.1

Nor. 38. Evehit in cælum, ad summam opulentiam, dignitatem et felicitatem. Optima summi nunc via processus, nunc optima, vel facillima, brevissima et tutissima via ad summam felicitatem, nisi malis, ad consulatum, summum honorem, vesica vetulæ beatæ, amor anus, vel viduarum divitum, quas lucri causa sectabantur multi; confer ad sat. IV, vers. 4. Processus, felix eventus, fortuna: sed procedere etiam proprie dicitur solemnis consulum pompa, qua primo initi magistratus die ex ædibus suis in Capitolium deducebantur 2. Census autem, ut Ovidii verbis utar, dat honores. Vesica, pudenda mulierum, cunnus, ut xócs et xvon, apud Aristoph. Lysistr. 956. Beatæ, divitis, ut εὐδαίμων, μακάριος, μάκαρ. Hesiod. "Epy. 549.

VAR. 40. Proculeus, 19, 21, 22. Gilo, 19. Vulgo ita distinguitur: sed Gillo deuncem Partes quisque.... heres Accipiat, sane mercedem sanguinis, et sic, etc. Nunc mutavi interpunctionem, suadente Heineckio, ut sensus sit: Proculeius parvam hereditatis partem habet, accipit, sed Gillo multo majorem, et eodem modo quisque heres partem suam ad mensuram inguinis, scil. habet.

mmm

peratori, qualis Latinus fuerit mimus, tutos fuisse a delationibus, et ab eo clam fuisse missam mulierem aut uxorem ad delatorem placandum vel muneribus, vel facundia (unde Thymele), vel stupro. Ita quoque Ziegler de minis Rom. p. 73.

I Confer Drak. et nos ad Sil. II, 503; III, 429, XI, 183.

2 Confer Drakenb. et nos ad Sil. VI, 444, et inpr. Eckhel doctrin. nummorum vett. p. II, volum. VIII, p. 335 seq. ubi de processibus consuJum doctissime agitur. Eo sensu vocem

hanc cepit præter me Gurlitt. in Animadv. ad Auct. vett. Spec. II, Magdeb. 1801, p. 68, qui error jocularis videtur Heineckio, quia toto h. 1. sermo sit de hereditatibus, et consulatum jure hereditatis accipere non liceat. Id quidem nemo vel contendet, vel ex hac interpretatione colliget. Hereditatibus vero facillime acquiruntur divitiæ et his via ad summos panditur honores.

3 Confer inf. v. 67, et VI, 204; Heius. ad Ovid. Amor. I, 15, 34; Cuperi Obss. III, 1; Drak. et nos ad Sil. I, 609.

Tum verba v. 42, seq. eo, quo plerique illa acceperunt, sensu capienda sunt, ut sit concessio ironica et mens poetæ hæc ego sane non invideo illis hereditatem sanguine et pallore partam.

Nor. 40. Confer Var. Lect. Assis partes sunt uncia, sextans, quadrans, triens, quincunx, semis, septunx, bessis, dodrans, dextans, deunx, et, quum percommoda esset in computationibus totius in XII partes distributio, etiam aliæ res, inpr. hereditates, ad assis modum dividebantur; unde keres ex asse, cui tota hereditas, ex uncia, cui duodecima ejus pars, ex anciola, cui ne hæc quidem tota, ex deunce, cui undecim ejus partes obveniebant.

Proculeius male, et Gillo bene mentulatus ; adulteri, sed ignoti. Proculeius certe non est idem, cujus VII, 94, mentio fit, neque etiam, quod Almel. putabat, ille, ad quem exstant Cic. Epist. ad Div. XIII, 30, seq.

NOT. 42. Mercedem sanguinis, pretium delationis capitalis accipiat a Domitiano; H. Vales. Immo, mercedem sanguinis, coitu exhausti, vel (ut jam notarunt Gurlitt loco laud. sup. in nota 4, et Barth. ad Grat. Cyneg. 166, et ad Nemes. Cyneg. 127, 260), seminis, quod ex digestione sanguinis gignitur, profusi et amissi, roborisque adeo corporis debilitati.

VAR. 43. Ac sic Palleat, 2; inquit pro et sic, 39, a m. pr. non improb. Barth. Adv. XIII, 13, ut introducatur velut de tabulis loquens vetula testatrix Sed oratio sic non bene fluit.

Nor. 43. Palleat, debilitatus intemperato coitu et decoloratus ; ut nudis... anguem, pallet metu ictus, et rhetor Lugdunensem dicturus ad aram metu ignominiæ et pœnæ, si displicuisset Caligulæ ; de quo vide mox ad V, 44. - Ut nudis pressit qui calcibus anguem, imitatio Virg. Æn. II, 379, seq. et Ovid. Fast. II, 342, vel potius Homeri Iliad., III, 33, seq.

Nor. 44. Commentarii instar sunt verba Suet. Calig. cap. 20: « Caligula instituit in Gallia, Lugduni, certamen Græcæ Latinæque facundiæ, quo ferunt victoribus præmia victos contulisse, eorumdem et laudes componere coactos: eos autem, qui maxime displicuissent, scripta sua spongia linguave delere jussos, nisi ferulis objurgari aut flumine proximo mergi maluissent. » Lugduni etiam ara fuit, ad confluentem Araris et Rhodani (ubi nunc est abbatia Asnay) Augusto dedicata; vid. Dion. lib. LIV; Epit. Livii CXXXVII; Strab. lib. IV; Sueton. Claud. cap. 2, et quos Gurlitt. loc. cit. laudavit; Scaliger. Poet. lib. I, cap. 34; Lips. Epist. Quæst. II, 21, et Goltz. numism. Jul. Cæs. pag. 74. Rhetor, hoc loco orator, ut passim. Notandum hic est, ut prius animadvertit Raoul, Juvenalis in carmina gallica translator, nullam esse similitudinem inter hunc rhetorem qui rem male successuram timet, et hominem nocturno infamique labore fessum et exhaustum. Non hæc sane Horatianum judicium et acumen sapiunt. En.

Nor. 45. Quis non indignatione ad satiras scribendas excitetur, quum