Page images
PDF
EPUB

bräuchliche Formen find nur icit, iciunt, icere, Perf.icit,iceram, iceras, icero, icisse, Passiv Präs. icitur, icimur, Perf. ictus est u. Partic. ictus; vgl. Neue's Formenl. 2, 389 (502) ff. u. (für Plautus) Brig Plaut. mil. 28. Die Form ico führt Prisc. 10, 17 an, die Form icio aber (analog dem jacio) nehmen Gell. 4, 17, 8 u. Prisc. 10, 3 an; beide Formen Anecd. Helv. 220, 23. Nach Caper bei Prisc. 10, 17 ist eigentl. ĭco zu messen, Lucrez aber mißt auch im Präs. Icit.

=

icon, conis, f. (ɛixwv), als rhet. t. t., e. Bild: e. Gleichniß, Apul. de not. aspir. §. 24.- Plin. 8, 215 Detl. u. Mayh. fictas cerâ nuces.

iconicus, a, um (ɛixovizós), nach dem Leben dargestellt mit Portraitähnlichkeit u.in Lebensgröße, statua, Plin. 34, 16: simulacrum aureum, Suet. Cal. 22: duces, Plin. 35, 57.

īconisma, ǎtis, n. (ɛixóvioμa), das Abbild, Gloss. Vat. 6, 527 u. 7, 563 (wo falsch icosma). - übtr., das Bild, die Vergleichung, iconismatum pulchritudo, Volusian. bei Augustin. ep. 135, 1.

īconismus, i, m. (εlxovɩouốc), die Abbildung, treue Darstellung, Sen. ep. 95, 66.

İconium, ii, n. ('Ixóviov), Stadt in Lycaonien, in einer sehr fruchtbaren Gegend, j. Kuniah oder Cogni, Cic. ep. 3, 5, 4 u. a.

Iconographia, ae, f. (sixovoyoagyía), die Darstellung im Gemälde, Not. Tir. 127.

īcăsăhedrum, i, n. (ɛixoσáɛdgov), ein von zwanzig Flächen begrenzter Körper, ein Zwanzigflach (mathem. t. t.), Chalcid. Tim. 326.

īcōsaproti,ōrum,m.(elxoσúnowro), die zwan zig Erften, deren Würde icosaprōtia, ae, f. (ɛizoσαлowτɛlα), Arcad. Charis. dig. 50, 4, 18. §. 26. ictérias, ae, m. (lxtɛglaç sc. λidos), ein uns unbekannter gelber Edelstein, Plin. 37, 170.

ictĕricus, a, um (ixtɛpixós), gelbsüchtig, mit der Gelbsucht behaftet, mater, Juven. 6, 565. – Plur. fubft., icterici, orum, m., die Gelbsüchtigen, Plin. 20, 87. Ambros. cant. cantic. 4. §. 4. u. in psalm. 118. Berm. 10. §. 23.

icterus, i, m. (xrepos), ein kleiner gelblicher Vogel, dessen Anblick von der Gelbsucht (izreoos) be freien soll, für den galgulus (die Goldamsel) gehalten von Plin. 30, 94.

ictis, tidis, Acc. tim, Acc. Plur. tĭdas, f. (xtic), das Frettchen, Plaut. capt. 184. Plin. 29, 60.

ictus, ūs, m. (icio), der Stoß, Schlag, Hieb, Stich, Schnitt, Schuß, Wurf, I) im Allg.: a) eig. von Stoßu. Stichwaffen, v.Schneidewerkzeugen, gladiatorius, Stich, Cic.: ambiguus (unsicherer), Liv.: contrarius ictus, vom Gegner geführter Stoß, Stoß des Gegners, Cic. u. Liv.: gravior ictus, Plin. pan., graviores ictus, Tac.: ictus irritus, Fehlstoß, Tac.: caeci ictus, ohne sicheres Ziel, Liv.: falsus ictus, falsch gezielter Wurf, Tac., Gaft.certus ictus, sicher gezielter Wurf, Tac.: primus ictus (Schwertstreich), qui tumultuosissimus est, Sen.: eodem ictu, mit einem Schnitte, Tac.: jaculantium ictus (Plur.), Plin.: gladiorum ictus telorumque missus (Plur.), Auct. b. Hisp.: ictus securis, Liv.: lapidum, pilorum, telorum, Caes.: cuspidis, Verg.: scorpionis, Schuß, Caes.: sagittarum ictus, Sing., Liv., Plur., Fronto u. Eutr.: ictu levi saucia, Tac.: ictus errat (geht fehl), Ambros. - v. Hieb eines Ebers mit den Hauern, Hor. u. Ov. v. Stich 2c. schädlicher Thiere, ictus serpentis, scorpionis, aranei, Cels.: vesparum, Plin.: a bestiis ictus, morsus, impetus, Cic. v. andern Schlagwerkzeugen, m. subj. Ĝenit., ictus virgae (an e. Felsen), Lact.: ictus ferae, Ruthenstreich, Greg.: arietis, Liv.: calcis, Fußtritt,

[ocr errors]

Tac.: pugni, Faustschlag, Treb. Poll.: alae, Flügelschlag, Plin.: ictu pennarum pugnare, Plin.: vehementi ictu remorum concitata fuga Punica classis, die mit Aufbietung aller ihrer Nuderkräfte davonfloh, Val. Max.: m. obj. Genit., ictus capitis, Schlag an den Kopf, Cornif. rhet. 3, 27: scherzh., perfacile ego ictus perpetior argenteos, Plaut. most. 621.-D. Bligschlag, fulminis ictus, Cic.: ictus fulmineus, Hor. v. Stich der Sonne, ictus solis, Hor. u. Ov. -v. Stich(= der stechenden Empfindung) in der Brust, Cornif.rhet. - v. Schlagfluß, ictus sanguinis, quem morbum Graeci aлóлing vocant, Aur. Vict. epit. 16, 5. sub ictu calvariae, bei einer die Hirn= schale treffenden äußern Gewalt, Cels. 8, 4. p. 335, 30 D. - ictus pollicis, Anschlagen der Saiten mit 2c., Hor.: citharae, das Schlagen, Spielen der 2c., Plin. ictibus aëra rumpere, in einzelnen Stößen in die Höhe steigen (vom Waffer), Ov. - b) übtr., ictus calamitatis, Schlag, Cic.: ictu simili feriri, von einem ähnlichen Schlag (des Schicksals) getroffen werden, Quint.: fortunae ictus excipere, Sen.: voluptas non habet ictum, hat keinen starken Reiz, Cic.: subiti ictus sententiarum, Schlageffecte, Sen. ep. 100, 8. — II) insbes.: A) der feindliche Anlauf, Angriff, uno ictu contendere, Auct. b. Afr.: sub ictum dari, dem Angriff-, den Geschoffen der Feinde bloßgestellt werden, Tac.: nemo duraret, si rerum adversarum eandem vim assiduitas haberet, quam primus ictus (Anfall), Sen. - dah. wie sprüchw., ictu primo, mit dem ersten Anlauf (Wurfe) = mit einem Male, Plin.: singulis velut ictibus bella transigere, allemal gleichs. auf einen Wurf, Tac.: eodem ictu temporis, in demselben Augenblicke, gleichzeitig, Gell.: u. so uno ictu frequenter impellunt sententiae, Quint.: sub ictu habere, vor Augen haben, Sen.: extra ictum ponere, außer Schuffe, d. i. außer Gefahr, Sen.: sub ictu nostro positum, in unserer Gewalt, Sen.: sub ictu esse, in Gefahr sein, Sen., od. vor Augen sein, Sil. B) der Niederschlag mit der Hand, mit dem Fuße, um den Tact zu bezeichnen, der Tactschlag, Tact, ictus primus ad extremum similis sibi, Hor.: pedum digitorumque ictu, Quint. C) der Pulsschlag, ictus creber aut languidus, Plin. 11, 219. D) meton., ictus foederis, die Schließung eines Bündnisses, Lucan. 5, 372. Val. Max. 2, 7, 1.

īcuncula, ae, f. (Demin. v. icon), ein Ebenbildchen, ein Bürochen, puellaris, Suet. Ner. 56 R. (wo Madvig u. Preller imagunculam lesen wollen).

Ida, ae, f. u. (poet.) Idē, es, f. ("18n, dor.'Ida), I) als weibl. Name, Verg. Aen. 9, 177. Mart. 1, 71, 2. Inscr. Neap. 3088: Titel einer Komödie des Afranius, Fest. 206 (b), 8; vgl. Afran. com. 188 R II) als Local.: A) ein hohes Gebirge, das in Phrygien beginnt u. durch Mysien (also auch durch die Landschaft Troas) sich erstreckt, dessen höchster Gipfel der Berg Gargaros war, berühmt als Verehrungsort der Cybele, j. Ida, Mela í, 18, 2. Plin. 5, 122 u. a. Varr. sat. Men. 364. Verg. Aen. 2, 801. Ov. am. 1, 15, 9. - B) ein hoher Berg in der Mitte der Insel Creta, auf dem Juppiter erzogen wurde, Ov. am. 3, 10, 25: Idaeus mons bei Mela 2, 7, 12. Dav. Ídaeus, a, um (Idałoç), zum Jda gehörig, idäisch, a) in Phrygien u. Troas, parens deûm, Verg., od. mater, Cic., Cybele: mons, Mela, od. collis od. jugum, Ov., der Berg Jda: naves, trojanische, Hor.: pastor, Cic., ob. judex, od. hospes, Ov., Paris: cinaedus, Ganymedes, Mart.: ders. bl. Idaeus, *Petr. 83, 3 B.: convivia, Auct. itin. Alex. 8, 19. - poet. = römisch (weil die Römer von Troja abstammen), Sil.—b) auf Creta, mons, der Berg Jda, Verg. u.

Mela: Dactyli ob. Digiti, s. dactylus no. VII: bustum, das Grab Juppiter's, Mart. - Prop. 3, 1,27 wird der phrygische Berg Ida mit dem cretiIdalia, f. Idalium. [schen vermengt. Idăliē, és, f. ('Idaλin), Beiname der Venus vom Borgebirge Jdalium (s. d. folg. A.), Ov. met. 14, 694. Idalium, ii, n. (18άhov), Vorgebirge und Stadt auf der Insel Cyprus mit einem Tempel u. heiligen Hain der Benus, Verg. Aen. 1, 681 u. a. - Dav. Īdălius, a, um (Toáɩoc), idalisch, poet. = cyprisch, Venus, Verg.: domus, Verg.: vertex, Prop. - subst., Idalia, ae, f. (sc. terra), die Gegend um Jdalium, Verg. Aen. 1, 693.

Idas, ae, Acc. an, m. ("Idas), e. Männername, Verg. Aen. 9, 575 u. 10, 351. Ov. met. 5, 90 u. 8, 305.

idcirco (iccirco), Adv. (id u. circa), um deßwillen, deßwegen, deßhalb, absol., Cic. u. A.: mit folg. quod ob. quia, Ter., Cic. u. A. (u. so non solum idcirco, quia... verum etiam quia, Lact.): m. folg. si, Cic. u. A.: m. folg. ut od. ne u. Conj., Cic. u. A.: m. folg. qui u. Conj., Cic.: m. folg. quo (damit desto) facilius u. Conj., Caes.

=

idea, ae, f. (¿déα), das Urbild, die Idee, daß Ideal, Sen. ep. 58, 18. [Cap. 7, 731 u. a. idealis, e (idea), in der Idee stehend, ideal, Mart. īdem, ĕădem, ĭdem (v. is u. dem Suffix dem), ebenderselbe, der nämliche (zur Bezeichnung der Jden tität einer Person od. Sache), Cic. u. A.: eundem excellere pluribus rebus, daß einer u. derselbe 2c., Cic.: idem velle atque idem nolle, dasselbe, das Nämliche, Sall.: amicus est tamquam alter idem, ein anderes Selbst, ein zweites Ich, Cic. - deutsch zuw. auch, ebenfalls, zugleich, idem ego contendo, ich behaupte auch, Cic.: suavissimus et idem facillimus, Cic.: doppelt zugleich und; sowohl...als auch zugleich... zugleich, tuus idem et idem noster, Cic.: idem maestitiam reprehendit, idem jocum, Cic. constr. a) mit folg. qui, atque (ac), et, ut, quam, quasi, cum u. dgl., B. eadem virtus, quae in proavo, Cic.: idem valere, ac etc., Cic.: non eadem nobis et illis necessitudo impendet, Sall.: eisdem verbis, ut actum est, Cic.: eandem potestatem, quam si lata esset lex, Cic.: eodem loco est, quasi... non esset, Cic.: in eadem mecum Africa geniti, Liv.: eodem mecum patre genitus, Tac. (vgl. über idem cum Weißenb. Liv. 30, 12, 15). mit folg. Dat., idem facit occidenti, er handelte gleich dem 2c., Hor. art. poët. 467; u. so auch Lucr. 3, 1036. Cic. ep. 9, 6, 3. Justin. 2, 4, 10. - neutr. subst. (s. Burm. Ov. fast. 1, 46. Bünem. Lact. 5, 4, 1), idem juris, das nämliche Recht, Cic.: idem operis, Lact.: eodem loci, auf eben der Stelle, Cic.

b) mit et od. que = und zwar, Asia ista referta et eadem delicata, Cic.: certissimi iidemque acerrimi, Cic.: esse uno et eodem statu, in einem u. demselben, Cic.: uno eodemque tempore, zu einer u derselben Zeit, Cic. In Inscr. u. codd. der Nom. Sing. des Masc. auch isdem u. öfter eidem, der Dat. Sing. idem (f. Neue's Formenl. 2, 1982. Lachm. Lucr. 1, 120); der Dat. Šing. des Femin. eaedem, Anthol. Lat. 1536, 2 M.; der Nom. Plur. bei Dichtern auch idem, Dat. u. Ábl. Plur. isdem (1. Neue's Formenl. 2, 198 ff.2). – Ablat. eodemque, eademque breisilbig, Verg. ecl. 8,80; Aen. 10, 487: Acc. Plur. eosdem zweisilbig, Prop. 4, 7, 7 sq.

identidem, Adv. (aus i-dem u. dem Demon strativsuffig ti entstanden u. durch das enflit. dem erweitert), zu wiederholten Malen, wiederholt, ohne Unterlak, unaufhörlich, immerwährend, immer wieder, Plaut., Catull., Cic. u. A

identitas, atis, f.(idem), die Wesenseinheit. Jdentität, Eccl.

ĭděō, Adv. deßwegen, darum, daher, absol., Plaut., Cic. u. A.: mit folg. quod, quia, quoniam, Cic. u. A.: m. folg. ut od. ne u. Conj., Cic. u. A.: m. folg. quo (damit desto) facilius u. Conj., Varr. LL. 5, 90: m. folg. quin u. Conj., Liv. 2, 15, 2.

idiographus, a, um (idióɣpaços), eigenhändig geschrieben, liber Vergilii, Originalhandschrift, Gell. 9, 14, 7.

ĭdiõlõgus, i,m. (idɩóλoyoç), der Verwalter (Verweser) des kaiserl. Privateigenthums (idios Lóyos) in Aegypten, Orell. inscr. 6926: ders. procurator hidilogi (= tov idiov λóyov), Inscr. bei Perrot Exploration archéol. de la Galatie et de la Bithynie p. 264. no. 146. Vgl. Marquardt's Röm. Staatsverw. 2, 299 u. 300. A. 1.

idiōma, mătis, n. (idiwμa), die Eigenthümlichteit, das Charakteristische im Ausdruck, Charis. 291,2. idiōta u. idiōtes, ae, m. (idiwrns), ein unwissender, ungelehrter, unerfahrener Mensch, im Gegensat deffen, der eine Kunst od. Wissenschaft versteht, ein Nichtlenner, Laie, Pfuscher, Stümper, Lucil. fr., Cic. u. A. (vgl. Oehler Tert. ad martyr. 1. p. 3): idiotae, der gemeine Haufe, der Janhagel (den der Redner auf seine Seite bringt), Quint. 8, 3, 22.Der Nomin. idiota steht Vitr. 6, 8 (11), 10, idiotes, Tert. adv. Prax. 9.

idiotice, Adv. (idioticus), I) = idɩwtixwç, in gewöhnlicher Sprechweise, Intpr. Iren. 1. praef. §. 3. II) = άxαiows, unpassend, Intpr. Iren. 5, 30, 1. idioticus, a, um (idiotes), unwiffend, ungebildet, Tert. testim. anim. 1.

[ocr errors]

idiotismos, i, m. (¿diwriaμóc), die gemeine Sprechweise, der Idiotismus, Sen. contr. 2, 3 (11), 21 u. 7. praef. §. 5.

Idisiaviso, Elfenwiese, eine Gegend an der Wefer, nach Mannert zwischen Vlotho u. Minden, wahr scheinlicher aber zwischen Hameln u. Rinteln, wo noch das Dorf Staue liegt, Tac. ann. 2, 16 (f. Nipperd. u. Otto z. St.).

Idmōn, monis, m. ("Isuwv), Vater der Arachne, Ov. met. 6, 8. Dav. Idmonius, a, um, idmonisch, Arachne, Tochter des Jdmon, Ov. met. 6, 133. idolatria, f. idololatria.

īdōlēum, ēi, n. u. īdōlīum, îi, n. (εidwλetor), ein Gößentempel, Eccl. – ¿ ídōlĭŏn gemessen ber Prud. apoth. 186 u. a.

idōlicus, a, um (idwxós), zu den Götzen gehörig, Gößen-, Tert. de idol. 13. Paul. Nol. carm. 22, 61 (wo idolicus gemeffen ist).

īdōlīum, f. idoleum.

idololatres, ae, m. (eldwλoλátons), ein GögenDiener, Tert. de idol. 1 u. 14 u. a. Eccl.

īdōlõlǎtrīa, ae, f.(eidwhoλarqela), der Götzendienst, Tert. de idol. 1 u. a. Eccl. - Nbf. idolatria, Salv. adv. avar. 1, 1 u. 12.

īdōlölǎtris, tris, f. (*eldwholarpis), dem Gö. gendienst ergeben, pars, Ps. Cypr. de mont. Sina et Sion 3. p. 107, 2 H. - subst., die Götzendienerin. Prud. ham. 403 ed. Heins. (die Hdschrn. u. a. Ausgg. idololatrix, was nach Heinsius eine falsche Wortbildung ist).

īdōlothýtus, a, um (eldwió9vtos), einem GöBenbilde geopfert, -dargebracht, voluptates, dem GöBendienste fröhnend, Tert. de spect. 13. subst., idolothytum, í, n., ein Gögenopfer, Tert. de idol. 13. Ps. Cypr. de dupl. martyr. 29 in.

īdōlum, i, n. (ɛldwλov, Bild, Gestalt, dah.) I) das körperliche Schattenbild eines Abgeschiedenen, eine Erscheinung, ein Gespenst, Plin. ep. 7, 27, 5. — II) bei

den Stoikern das Bild in der Seele, die Vorstellung, rein lat. spectrum, in der Form eidolum, Lucil. sat. 28, 15 (Cic. de tin. 1, 21 griech. III) im Kirchenlatein = ein Gösendild, Eccl.: idolorum venerator, cultor, cultrix, Eeel.: idola colere, Augustin. doctr. Chr. 4, 7, 17: deficere a cultu idolorum et ad religionem novam damnată vetustate transire, Lact. de mort. pers. 2. 6. - Bei den Eeel. im Berie oft idölum gemessen. 8. Prud. c. Symm. 2, 48. Sedul. 5, 146. Juvenc. in exod. 813. Idòmènens, ei. Acc. ea, m. Thousrete) DeuFalion's Soon. König auf Ereta, Entel des Winos, Verg. Aen. 1, 122 no Ace: 3, 401. Ov. met. 13, 338 Hvg, fab. S1. Sen. 21,44 mo Genic u. Acc.) Epit. Had 777 wo Genit..

îdînée, dir. idoneus, I auf geeignete Beile. getoria. Cic. de inv. 1. 20. Apul. wet. 4. 5. and Act, nondum að innitén humilonce, Apul. dor. 16. p. 22, 19 Kr. II) hinlänglich, mit gràd» riger Shtërbeit, JCL. - 3 Compar, idonius, fert. de pall 3.

idēmēītās, atis, f. idoneus), die Trigliatrit, Gelaufbatrit, servi Angustin serm. 106. 3.

bentibus statum quilibet dux erat idoneus, gut genug, Vell: debitor, zahlungsfähiger, solventer, Plin. ep. u. JCt.: conductor, guter B., Plin. ep.- von Ge währsmännern, non mihi satis idonei auctores genügen mir nicht ganz), qui a te probantur, Cic.: nullis aut parum idoneis auctoribus, ganz ohneod. ohne genügende Gewähr. Suet. - n. Zeugen, si enim sunt ciri boni, me adjuvant; sin autem minus idonei, me non laedunt, Cic. - v. Anflägern, queruntur accusatores idoneos se non habere; qui accusare possunt, judiciorum auctoritatem desiderant. Cic. p. Stuiten, scriptor idoneus, quter, clafficer, Gell. 10, 26, 5. – m. Intim, alŝ Subject, idoneum = non alienum' visum est, dicere etc. Sall. Jag. 96. 2.

Il peño, geeignet, etwas zu leiden, zu empfangen 2. = für etwas emotinglin, einer Sage werth, wäre

(des, oft correio, mi digans, contre gem mit frig, qui 2. Conj., me dignas : itane tandem idomens gut genug tibi videor esse, quem tam sperte fallere incipias delis, Ter: rem idoneam dè qua quaeratur, et homines dias quascum disseratur, putant, Cie: tibi fortasse meus fuit nemo quem imitarere addimensmern, Cic. — 3 mit All: res humiles et indymas viris feraitos (vel

idénèus, a, um, dura leine Engeniächten zu eis, mer Bekennung geeignet, berufen, zu einem Berufe genügend grec, staty fade, put gen. Izos fortes propterea contemnere oportere bec geennet, etwas zu lernen = trught, sang thẳng, conte a m. Dec. 10, mind 20, 12. Longus Faler rum m'hi semper idoneum visum est leverserio. Cc: Helgere castris bienerm locum. Caes: vixi puelos a izer die neus, un Wigiem much to out me Selgutzaken, Herz bienes 1775, de funge muridare. Quins, decit verna slinens arti cužbbet, Hozz nen ege sum Araiz, en nams Deus ma von Segurt deruder in 2. Penge nus omnum minime nitae sieneun Li riCScunque mecbus aut fecună novis reous bienes credebat, Sala poi am egunem mane 10wis consilis shonea reoazur, upingta iz mrarige Bum, Tac. m. Dun. Geroni, que 33, 12 SUIT QUITE A 179r), stamm der eranto one on Charts 113, 22 vermuten, Monea esse, Lacs, mit bei 3. 2 - main 24 4 3 4 1 63. 19. 3. §. 12. Fam. bg 47.35 shener ad hoc negocum, Cic. armazenca Stones 2 feral run For Agustin, sern. 120 & Mat ad isum, kyu, tempus signaum, Pets go sind zapris al san rem. J. m. ni 1. BeDeus a sciem instruendaen Joportanus

Moness dignitate små judicare, mz hrer Würde verembar. Cornit, rhet 35 — ym. Zain. Proes. Pass: ut accenti sunt idonea. Sen, maa qa. 1. 15, 1-- Fabial: ejus vis valet nam, quan est complexs idoneum naturam, en ampinganes Ges mi fano. Cie. - g. Beri = eme Bonitz x. DET denend, derm vüring, saepe bicgeis homintics inErensibus mizogen Armen, be re familari impercentum. Cic.: ninus oneum praemio a čere. Cic. − 1. = eine Strafe serdenend), terzilg 10um ini exempcrm & ignis et biones com Sturmuzduren 1. Scurtilium ai mityboset mem siones mode 1. mac Scartilage as mer. Sall Cat 31. 17.

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

idyllium, ži, n. (eldúλhov), ein kleineres, zier lich darstellendes Gedicht, meist ländlichen Inhalts, Jdyl, Hirtengedicht, jedoch keineswegs an diesen Kreis von Gegenständen gebunden, s. Plin. ep. 4, 14, 9. Jērēmīas, f. Jeremias. Jerne od. -a, f. Hibernia. Jesus, j. Jesus.

Iētae, arum, m., f. Ios.

Igilium, fi, n., eine kleine Insel im tyrrhenischen Meere an der Küste von Etrurien, j. Giglio, Caes. b. c. 1, 34, 2. Mela 2, 7, 19. Rutil. Nam. 1, 325. igitur, Adv. (von i-s u. Suffix tur = tus, wie ita von i-s u. Suffix ta), unter diesen Verhältnissen, fo, fonach, I) im Allg.: sei (= si) in jus vocat, nec it antistator, igitur im (=eum) capito, XII tabb.: quando habeo anulum, igitur rationem mearum fabricarum dabo, Plaut. - dah. igitur tum, igitur deinde, sodann, Plaut.: igitur demum, dann nun erft, Plaut. - igitur ut, sodaß, deßhalb daß, Plaut. -II) insbes.: A) bei einer nothwendigen logischen Schlußfolge also, demnach, fonach, folglich, e Lacedaemoniis unus, quum Perses hostis in colloquio dixisset glorians, solem prae jaculorum multitudine et sagittarum non videbitis: in umbra igitur, inquit, pugnabimus, Cic.: si mentiris, mentiris. Mentiris autem: igitur mentiris, Cic. B) in Fragefäßen = also, denn, ecquis est igitur te excepto, qui illud aut fieri noluerit aut factum improbarit? ift denn nun wohl Einer 2c., Cic.: in quo igitur loco est? credo equidem in capite, Cic.: quid igitur faciam? was mache ich denn nun? Ter.: dices, quid igitur causae fuit? was war denn die U.? Cic. in der ironischen od. sarkastischen od. unwilligen Frage, igitur hocine est amare? Plaut.: dicet aliquis: haec igitur est tua disciplina? Cic.: oblitusné es igitur fungorum illorum, quos apud Niciam? Cic.: quin igitur ad diripiendos thesauros discurrite? Curt. C) bei Imperativen also, so....... denn, nun fo, animadverte igitur, rectene hanc sententiam interpreter, Cic.: fac igitur, quod etc., Cic.: igitur exprome nobis etc., Tac. dial.: ganz gem. vide igitur, Cic. (f. Görenz Cic. Ac. 2, 96). - u. beim Conjunctv., sit igitur cura eloquutionis quam maxima, dum sciamus, Cic. - D) (wie ovr) nach Digressionen, Episoden u. Parenthesen, um den Faden der Rede wieder anzuknüpfen = alfo, jage ich, cum Patrone Epicureo.... Is igitur Patro, Cic.: scripsi etiam (nam ab orationibus disjungo me fere), scripsi igitur etc., Cic. Vgl. Bremi Nep. Thras. 4, 3. Fabri Sall. Cat. 54, 1. Mügell Curt. 3, 2 (4), 2. — E) um mehreres Gesagte zu sammenzufaffen, od. auch, um die Rede bis zu einem gewissen Abschluß zu bringen = nun, nun aber, pro imperio, pro exercitu, pro provincia etc., pro his igitur omnibus rebus nihil aliud a vobis, nisi hujus temporis memoriam postulo, Cic.: nunc ad demonstrativum genus causae transeamus. - In hujusmodi igitur causa principium sumetur aut etc., Cornif. rhet. - igitur steht gern nach einem od. zwei Wörtern, oder sogar zuleßt nach mehreren engverbundenen Wörtern, doch auch zuerst (3B. häufig so bei Sall.).

=

[ocr errors]

lorum suorum, Sen.: mentes rudes et omnium ignarae, Quint.: magna pars Pisonis ignari, den P. (von Person) nicht kennend, Tac.: haud ignarus sum opinionis alterius, Liv.: artis esse ignarum alicujus, Arnob.: poet., ignara mariti, unverhei rathet, Hor.: ante malorum, uneingedent, Verg.: curarum ignara voluptas, unbekannt mit (= ohne) S., Stat.m. de u. Abl., de caede Galbae ignari, Tac. hist. 1, 67. m. folg. Infin. Praes. Pass., placito ignara moveri Atropos, Stat. Theb. 3, 67. - mit folg. Acc. u. Infin., non sumus ignari multos studiose contra esse dicturos, Cic.: ignarus nondum (eum) a censoribus in senatorium ordinem allectum (esse), Val. Max.: ignarus non omnes esse rogandos, Ov. m. folg. Relativsak, ignari, quid queat esse, quid nequeat, Lucr.: ignaro populo Romano, quid ageretur, Cic.: ignarus, belli quae in dies fortuna novaret, Liv.: haud ignari, quanta invidiae immineret tempestas, Liv. - ab sol. (s. Fabri Sall. Cat. 51, 27), haud ignaro imminet fortuna, ich weiß recht wohl, welches Schicksal mir bevorsteht, Liv.: ignaris omnibus parare quae mox usui foret, Sall.: quem ignarum inermumque centurio confecit, Tac. - subst., ab imperito dicendi ignaroque, Cic.: Superl., an nescís quae sit haecres? Si. Juxta cum ignarissimis,Plaut.Pseud. 1161. II) passiv = Jmom. unbekannt, fremd, m. Dat., regio hostibus ignara, Sall.: proles ignara parenti, Ov.: n. pl. subst., per occulta et vigilibus ignara (verdeckte u. den W. unbekannte Gänge), Tac.

Superl., quaedam (sidera) sunt aliis (terris) omnino ignarissima, Gell. 14, 1, 13. – absol. (vgl. Fabri Sall. Jug. 18, 6), ignari montes, Verg.: ignara lingua, Sall.: n. pl. subst., avidus ignara cognoscendi, Dict. 2, 37.

ignāvē u. ignavitĕr, Adv. (ignavus), I) träg. ohne Energie, mit Unluft, ignave dicere multa, unkräftig, müßig, Hor.: curam ignaviter quaeris, Lucil. fr.: an ego, cum omnes caleant, ignaviter aliquid faciam? Hirt. in Cic. ep.: Compar., summas carpere ignavius herbas, Verg, ge. 3, 465. — II) insbes., feig, feigherzig, ne quid timide, ne quid ignave faciamus, Cic. Tusc. 2, 55.

ignāvesco, ĕre (ignavus), tråg werden, Tert. de anim. 43 extr.

ignavia, ae, f. (ignavus), I) die Läffigkeit, Träge heit, als Mangel an Energie, an Thatkraft, Ggsz. industria, Sall., Ggfg. labor, Cels.: qui exaedificaret suam incohatam ignaviam (Taugenichtsleben), Plaut.: Plur., Gell. 9, 5, 6. - u. insbes., die Feigheit, Feigherzigkeit, Ggft. fortitudo, Cic.; u. Ggst. virtus, Sall. II) übtr., v. lebl. Subjj., das Unkräftige, Unwirksame, odoris, Plin. 12, 119.

ignāvitěr, Adv., s. ignave.

ignāvo, āre (ignavus), tråg-, muthlos machen, Acc. tr. Aen. 9 R.

ignāvus, a, um (in u. gnavus), I) läffig, tråg, ohne Energie, untüchtig, faul, bequem, ein Faulpels (Taugenichts), 1) eig.: a) im Allg. (Ggst. strenuus, industrius), senectus, Cic.: apes, Verg.: anni, Ov.: homo ignavior, Cic.: te sene senum omnium neminem esse ignaviorem, Plaut.: poëta ignavissimus, höchst elender, Gell.: ille ignavissimus, Erztaugenichts, Erzschuft, Plaut.: si non fecero ei male aliquo pacto, me esse dicito ignavissimum, Plaut. m. ad u. Acc., haud ignavus ad ministeria belli ignārus, a, um (in u. gnarus), I) unerfahren, juvenis, Tac. ann. 2, 78: ignavissimus ad opera unwifiend, unbekannt mit etwas, etwas nicht ahnend, ac muniendum hostis, Liv. 9, 4, 8. - mit Genit., ohne Ahnung, arglos, mit Genit., physicorum, Cic.: legiones operum et laboris ignavae, Tac. ann. 11, belli, Sall.: rei, Justin.: pavendi, keine Furcht ken- 18. m. Infin., et ignavus rediturae parcere vinend, Amm.: faciendae orationis, Cic.: ignari ma- tae, Lucan. 1, 462. b) insbes., feig, feigherzig

ignarŭris, e (in u. gnaruris), unwiffend, Gloss. Labb.: ignarures, ayvoovvtes'. Plaut. Poen. prol. 47 jest gnarures; Apul. met. 1, 20 jest ignaro; Arnob. 3, 22 jest gnarures.

15

=

ignefacio

[ocr errors]

(Ggft. fortis, strenuus, bonus, aber auch audens, ferox), ignavus miles et timidus, Cic. (vgl. illis timidis et ignavis esse licet, qui etc., Liv.): strenuus aut ignavus miles, Liv.: canis, Hor.: hostis ignavissimus, Liv. m. Abl. loc., ut quisque ignavus animo, procax ore, Tac. hist. 2, 23. - mit in u. Acc., ferox in suos, ignavus in hostes, Amm. 22, 4, 7. fubft., ignavus, i, m., der Feige, Feigling, die Memme, Sall.: Plur., Cic. u. A. 2) übtr., v. Lebl.: a) übh. unthätig, unkraftig, traftlos, fade, gravitas, unbeweglich, Verg.: so auch globus, Plin.: partes, ohne Kraft, ohne Geruch, Plin.: cornicula, ohne Nuken, ohne Gebrauch, Plin.: sucus, unkräftig, unwirksam, Plin.: nemus, unfruchtbar, Verg.: lux, Lag, worin man unthätig ist, Juven.: ne illa quidem significationis ejusdem repetitio ignava et frigida videri debet, darf uns fade (nichtssagend) und matt erscheinen, Gell.: ego odi homines ignavā opera, unnüger, brotloser, Pacuv.fr.: Galliae ignavum conferunt stipendium, in Trägheitu. Feigheit, Vell. b) insbes., dem Geschmack nach fade, ungeziehbar, diluti salis et fellis ignavi, Auson. ep. 11. praef. p. 253, 22 B.: m. Abl., quaeque gustu ignava sunt et quae sapore tristia, Auson. ep. 15, 7. II) activ trag machend, frigus, aestus, Ov.: dolor, Plin.: bah. ratio (apyòs λóyos), Vernunftschluß von dem Verhängnisse, der die Menschen träge ma chen muß, Cic.: so auch genus interrogationis, Cic. igněfacio, ĕre (ignis u. facio) = voów, heiß (glühend) machen, erhigen, Gloss. Labb. - Nbf. Par tic. ignifactus, a, um, erbitt, glühend heiß, lapides molares ignifacti, Th. Prisc. 2, 2, 15. [Beleg). igneo, ere, heiß sein, glühen, Prisc. 9, 28 (ohne igneolus, a, um (Demin. v. igneus), gar feurig, Prud. cath. 3, 186.

=

[ocr errors]

ignis

[ocr errors]

Ignicomans = ignicomus, Avien. Arat e ignicomus, a, um (ignis u. coma), mit feurigem Schweif, mit feurigen Strahlen versehen, feuerfarbig, leo, Nemes. cyn. 214: sol, Auson. ep. 7, 8. igniculus, i, m. (Demin. v. ignis), ein Feuerchen, kleines, schwaches Feuer, ein Flämmchen, I) eig., Plin. u. 2. im weitern Sinne = das Flammende eines Edelsteins, Plin. 37, 90 u. a. II) übtr.: 1) die Heftigkeit, desiderii, brennende, heiße Sehnsucht, Cic. ep. 15, 20, 2. 2) der Funke, der erste Anfang, 3ündfunte, virtutum, Cic.: jacit igniculos viriles, wirft (zeigt) Funken männlicher u. entschlossener Sinnesart, Cic.

ignifactus, s. ignefacio.

[ocr errors]

ignifer, fěra, ferum (ignis u. fero), Feuer tra gend, feurig, aether, Lucr.: axis, Ov.: tauri, Val. Fl. - übtr., hortatus, Sil. 17, 294.

ignifluus, a, um (ignis u. fluo), euer sprühend, Claud. III. cons. Hon. 196. Auct. laud. Herc. 10, 127 u. 137.

ignigěna, ae, m. (ignis u. geno = gigno), der euergeborene, Beiname des Bacchus (f. Bacchus no. I), Ov. met. 4, 12.

ignīnus, a, um (ignis), im Feuer stehend, igninus iste, dieser Feuermann, Apul. met. 7, 20 zw.

ignio, īvi, itum, īre (ignis), feurigs, glühend machen, heiß machen, erhitzen, anzünden, Cypr. ad Fortun. 11. p. 389, 1 H. Augustin. ep. 149, 33 u. in psalm. 65, 16. Prud. neol OTEP. 10, 1078. Chalcid. Tim. 39 B. u. 351. Jul. Val. 3, 6 (3): ignito aëre (Abl. abfol.), Chalcid. Tim. 318: sales igniti, Th. Prisc. 2, 15 in.: ferrum ignitum, Plin. Val. 2, 18: aqua ignita, Firm. de err. 3, 5: pelles sole ignitae, Cael. Aur. chron. 3, 8, 112. - ignitus, Adj., s. bes.

ignipes, pedis (ignis u. pes), feuerfüßig=reißend schnell, equi, Ov. met. 2, 392. Stat. Theb. 1, 27: tauri, Mart. spect. 27, 1.

[ocr errors]

ignesco, ĕre (ignis, f. Prisc. 9, 28), zu Feuer werden, in Feuer, in Brand gerathen, sich entzünden, I) eig., u. zwar: A) im engern Sinne, Cic. de nat. deor. 2, 118. Ov. met. 15, 847: sol maximum sidus ae- ignipotens, entis (ignis u. potens), feuermächtig, theris medii limite ignescit, Censor. fr. 3, 2. lux, Avien. Arat. 710. u. Beherrscher des Feuers, B) im weitern Sinne: a) v. der Farbe, color igne- Beiname des Vulcan, Verg. Aen. 8, 710; 12, 90. scens, aufflammende, Plin. 37, 21, f. Sillig 3. St. ignis, is, Abl. e u. i, m., das Feuer, I)eig.: A) im -b) v. Gesicht, erglühen-erröthen, et tristes igne- engern Sinne: 1) im Allg.: ignis aëre purior, Ov.: scunt sanguine vultus, Stat. Theb. 3, 78. II) ignis multus, Caes.: vivus ignis, lebendiges Feuer übtr., v. Leidenschaften entbrennen, Rutulo igne- brennende Kohlen, Vell.: e cavernis maris ignium scunt irae, Verg.: amor ignescit menti, Col. poët.: eruptio, Sen.: versare in igne, am F., Hor.: ignem ignescentia odia, Stat. - v. Perf. v. einer Leiden concipere od. comprehendere, Feuer fangen, Cic. schaft erglühen, virgo ignescens penitus, Sil.: fu- u. Caes.: ignem accendere, Verg.: ignem ab igne riis ignescit opertis, Val. Max.: cupiditatibus igne- capere, Feuer (Licht) am Feuer (Lichte) anzünden, scit, Augustin.: m. folg. Infin., hinc ardore pari Cic.: operibus ignem inferre, Caes.: alqm igni nisuque incurrere muris ignescunt animi, Sil. 13, cremare, necare, interficere, Caes.: dare alimen179 sq.- Paffiv ignescitur, Laber. com. 26. ta igni, Curt.: dare alqd igni, Val. Fl., ignibus, igneus, a, um (ignis), feurig, aus Feuer bestehend, Prop.: ferro ignique, f. ferrum no. II, 2. - aestivi brennend, brennend heiß, I)eig.: A) im engern Sinne: ignes, Prop.: illi sempiterni ignes, quae sidera et sol, sidera, Cic.: ardor, Cornif. rhet.: Aetne, Ov.: stellas vocatis, Cic.: malleoli ignesque, Feuer lavacra, Cael. Aur.: currus (Eliae), Feuerwagen, stoffe, Auct. b. Alex. im Bilde, von verderben Hier.: vis, das reinere Feuer als Urelement des he bringenden Zuständen od. Pers., die Flamme, der raclit, Cic. de nat. deor. 8, 85. B) im weitern Brand, quem ille obrutum ignem reliquerit, ita Sinne, feuerfarbig, flammend wie Feuer, astra, Verg.: ut toties novum ex improviso incendium daret, purpura, Val. Fl.: color, Feuerfarbe, Plin. II) eum se exstincturum, Liv.: ne parvus hic ignis übtr., glühend, feurig, lebhaft, hitzig, furor, Ov.: vi- incendium ingens exsuscitet, Liv.: et Syphacem gor, Verg: Tarchon, Verg. et Carthaginienses, nisi orientem illum ignem oppressissent, ingenti mox incendio arsuros, Liv.

[graphic]
[ocr errors]

2) insbes.: a) die Feuersbrunst, pluribus simul locis, et iis diversis, ignes coorti sunt, Liv. 26, 27, 5: idem annus gravi igni urbem affecit (suchte heim), Tac. ann. 6, 45. b) das Wachtfeuer, ignes Thessali, Hor.: ignes fieri prohibuit, Caes.: ignibus exstinctis, Liv. c) der Feuerbrand, Plur., ignibus armata ingens multitudo facibusque ardentibus tota collucens, Liv.: instrumenta necis

« PreviousContinue »