Zweites Kapitel.
S a che n r e c f.

1.]

$. 31.
Begriff der Sache und des Sachenrechts.
[Inst. tit. de rerum divis. 2,

1. Ding, Sache, Res (corporalis, incorporalis).
a) Quaedam praeterea res corporales sunt, quaedam in-
corporales. Corporales hae sunt, quae tangi possunt, veluti
fundus, homo, vestis, aurum, argentum et denique aliae res in-
numerabiles. Incorporales sunt, quae tangi non possunt, qualia
sunt ea, quae in jure consistunt, sicut hereditas, ususfructus,
obligationes quoquo modo contractae. Nec ad rem pertinet,
quod in hereditate res corporales continentur; nam et fructus,
qui ex fundo percipiuntur, corporales sunt, et id, quod ex aliqua
obligatione nobis debetur, plerumque corporale est, veluti fundus,
homo, pecunia; nam ipsum jus successionis et ipsum jus utendi
fruendi, et ipsum jus obligationis incorporale est. Eodem numero
sunt et jura praediorum urbanorum et rusticorum, quae etiam
servitutes vocantur. (Gaj. II, 12-14.)

2. Sachenrechte (Jura in re).
a) Begriff.

b) Arten: Eigenthum; Jura in re aliena (Servituten, Emphy-
teuse, Superficies, Pfandrecht).
Exner, Grundriß.

3

object of

1. Begriff und Wirkung des extra commercium esse. a) Videamus de rebus, quae vel in nostro patrimonio sunt, vel extra nostrum patrimonium habentur: quaedant enim naturali jure communia sunt omnium, quaedam publica, quaedam universitatis, quaedam nullius, pleraque singulorum (pr. I. de rer. div. 2, 1.).

B) Omnium rerum, quas quis habere vel possidere vel persequi potest, venditio recte fit; quas vero natura vel gentium jus vel mores civitatis commercio exuerunt, earum nulla venditio est. (L. 34. §. 1. D. de contrah. emtione, 18, 1.) Paul.

2. Die Res extra commercium:

A. Communia omnium. Y) Et quidem naturali jure communia sunt omnium haec: aer et aqua profluens et mare et per hoc litora maris. – Est autem litus maris, quatenus hibernus fluctus maxime excurrit. (S. 1, 3. I. de rer. div. 2, 1.)

d) In litore jure gentium aedificare licere, nisi usus publicus impediretur. (L. 4. D. ne qu. in loc. p. 43, 8.) Scaevol.

B. Res publicae. a) Loca publica utique privatorum usibus deserviunt, jure scilicet civitatis non quasi propria cujusque. (L. 2. §. 2. D. ne qu. in loc. p. 43, 8.) Ulp.

5) Flumina autem omnia et portus publica sunt: ideoque jus piscandi omnibus commune est in portu fluminibusque. (s. 2. I. eod. 2, 1.)

n) Si res non in usu publico sed in patrimonio fisci erit, venditio ejus valebit. (L. 72. §. 1. D. de contr. emt. 18, 1.) Pap.

C. Res divini juris.

a) Res sacrae. 9) Sacra sunt, quae rite et per pontifices deo consecrata sunt, veluti aedes sacrae et dona, quae rite ad ministerium Dei dedicata sunt. (S. 8. I. eod. 2, 1.)

pertineat. (Gaj. 11, 5.)

c) Res sanctae.
2) Sanctae quoque res, velut muri et portae, quodammodo
divini juris sunt. (Gaj. II, 8.)

u) Sanctum est, quod ab injuria hominum defensum atque
munitum est. (L. 8. pr. D. de rer. div. 1, 8.) Marcian.

$. 33.

otatin

Rechtlich bedeutsame Eigenschaften der Sachen.
[Inst. tit. de rerum divisione, 2, 1.]

1. Bewegliche, unbewegliche Sachen (mobiles, immobiles).
a) Fundus est omne quidquid solo tenetur; ager est si spe-
cies fundi ad usum hominis comparatur. (L. 115. D. de verb.
signif. 50, 16.) Javol.

B) Arborum, quae in fundo continentur, non est separatum
corpus a fundo. (L. 40. D. de act. emt. vend. 19, 1.) Pomp.

Y) Fundi appellatione omne aedificium et omnis ager continetur; sed in usu urbana aedificia aedes, rustica villae dicuntur. Locus vero sine aedificio in urbe area, rure autem houw by the ager appellatur. Idem ager cum aedificio fundus dicitur. (L. 211. D. de V. S. 50, 16.) Florent.

8) Urbana praedia omnia aedificia accipimus, non solum ea quae sunt in oppidis, sed et si forte stabula sunt vel alia collages meritoria in villis et in vicis vel praetoria voluptati tantum country deservienta, quia urbanum praedium non locus facit sed materia. Proinde hortos quoque, si qui sunt in aedificiis constituti, dicendum est urbanorum appellatione contineri: plane si plurimum horti in reditu sunt, vinearii forte vel etiam olitorii, magis haec non sunt urbana. (L. 198. D. eod.) Ulp.

E) ... Praedium rusticum vel suburbanum, quod ab urbanis non loco sed qualitate secernitur. (L. 16. C. de praed. minor. 5, 71.)

3*

n) Non potest commodari id, quod usu consumitur; nisi forte ad pompam vel ostentationem quis accipiat. (L. 3. S. 6. D. commodati, 13, 6.) Ulp.

3. Vertretbare Sachen (Fungibilien); a) überhaupt.

). quae pondere numero mensura constant, qualis est pecunia numerata, vinum, oleum, frumentum, aes, argentum, aurum, quas res aut numerando aut metiendo aut pendendo ... damus. (Gaj. III, 90.) i) Mutui datio consistit in his rebus, quae pondere numero

loan mensura consistunt, quoniam eorum.. Jatione, possumus in creditum ire, quia in genere suo functionem recipiunt per solutionem, quam specie. (L. 2. §. 1. D. de reb. cr. 12, 1.) Paul.

b) insbesondere das Geld. x) Origo emendi vendendique a permutationibus coepit; olim enim non ita erat nummus, neque aliud merx aliud pretium vocabatur, sed unusquisque secundum necessitatem temporum ac rerum utilibus inutilia permutabat: quando plerumque evenit, ut quod alteri superest, alteri desit. Sed quia non semper nec facile concurrebat, ut, cum tu haberes quod ego desiderarem, invicem haberem quod tu accipere velles, electa materia est, cujus publica ac perpetua aestimatio difficultatibus permutationum aequalitate quantitatis subveniret: eaque materia forma publica percussa usum dominiumque non tam ex substantia praebet, quam ex quantitate, nec ultro merx utrumque, sed alterum pretium vocatur. (L. 1. pr. D. de C. E. 18, 1.) Paul. 2)... Olim ... qui dabat ...

qui dabat ... pecuniam, non adnumerabat eam, sed adpendebat. (Gaj. I, 122.)

4. Theilbare Sachen. (Partes pro diviso, pro indiviso.) u) In his tamen rebus partem dare heres conceditur, quae sine damno dividi possunt; sin autem vel naturaliter indivisae sint, vel sine damno divisio earum fieri non potest, aestimatio ab herede praestanda est. (L. 26. §. 1. D. de leg. I, 30.) Pomp.

8, 4.) Ulp.

5) Servus communis sic omnium est, non quasi singulorum

totus, sed pro partibus utique indivisis, ut intellectu magis him

partes habeant, quam corpore. (L. 5. D. de stip. serv. 45, 3.) Ulp.

5. Früchte. (Fructus naturales, civiles; fructus pendentes, separati, percepti.)

who lots 0) Frugem pro reditu appellari non solum quod frumentis canalen aut leguminibus, verum et quod ex vino, silvis caeduis, creti- ngetot les fodinis, lapidicinis capitur. (L. 77. D. de V. S. 50, 16.) Paul.

ht) In pecudum fructu etiam foetus est, sicut lac et pilus et lana. Partus vero ancillae in fructu non est; absurdum enim videbatur, hominem in fructu esse, cum omnes fructus rerum natura, hominum gratiâ comparaverit. (L. 28. pr. §. 1. D. de usur. 22, 1.) Gaj.

e) Fructus pendentes pars fundi videntur. (L. 44. D. de R. V. 6, 1.) Gaj.

o) Mercedes plane a colonis acceptae loco sunt fructuum; operae quoque servorum in eadem erunt causa, qua sunt pen

oraments siones; item vecturae navium et jumentorum. (L. 29. D. de

her. pet. 5, 3.) Ulp. autailuet T) Usurae vicem fructuum obtinent et merito non debent

a fructibus separari. (L. 34. D. de usur. 22, 1.) Ulp. Matilde

6. Einfache, zusammengesepte Sachen; Gesammtsachen. (Universitas rerum cohaerentium, distantium.)

v) Tria autem genera sunt corporum: unum quod continetur uno spiritu et graece řvouévov vocatur, ut homo, lignum, lapis 15 beguiled et similia; alterum quod ex contingentibus h. e. pluribus inter se cohaerentibus constat, quod ovvnuuévov vocatur, ut aedificium, cerenicleel navis, armarium; tertium quod ex distantibus constat, ut

(5) t; 4), 2ม่

corpora plura soluta, sed uni nomini subjecta, veluti ... grex. (L. 30. pr. D. de usurp. 41, 3.) Pomp.

9) Navem, si adeo saepe refecta esset, ut nulla tabula eadem permaneret, quae non nova fuisset, nihilominus eandem navem