6) Item appellatur familia plurium personarum, quae ab ejusdem ultimi genitoris sanguine proficiscuntur, sicuti dicimus familiam Juliam. (L. 195. §. 4. D. eod.) Ulp.

a) Geradlinige Verwandtschaft (Ascendenten und Descendenten). b) Seitenverwandtschaft (Linea obliqua).

c) Vollbürtige, halbbürtige Verwandtschaft (Consanguinei, uterini).

7) Consanguinei sunt eodem patre nati, licet diversis matribus. (Coll. Leg. XVI, 3.)

d) Einfache, mehrfache Verwandtschaft.

e) Grade der Verwandtschaftsnähe. d) „Tot gradus, quot generationes."

f) Eheliche, außereheliche Verwandtschaft. Vermuthung der ehelichen Geburt.

ε) (Mater) semper certa est, etiamsi vulgo conceperit. Pater vero is est, quem nuptiae demonstrant. (L. 5. D. de in jus voc. 2, 4.) Paul.

) Quos mater vulgo concepit,... hi patrem habere non intelliguntur, cum is incertus sit; unde solent spurii filii appellari, vel a Graeca voce quasi σлоgády concepti, vel quasi sine patre Scaredy filii. (Gaj. I, 64.)

3. Civile Verwandtschaft (Adgnatio).

a) Begriff.

n) Cognationis substantia bifariam apud Romanos intelligitur: nam quaedam cognationes jure civili, quaedam naturali connectuntur; nonnumquam utroque jure concurrente, et naturali et civili copulatur cognatio.... Sed naturalis quidem cognatio hoc ipso nomine appellatur; civilis autem cognatio proprie adgnatio vocatur, videlicet quae per mares contingit. (L. 4. §. 2. D. de grad. 38, 10.) Mod.

...

9) Communi jure familiam dicimus omnium adgnatorum; nam etsi patrefamilias mortuo singuli singulas familias habent, tamen omnes, qui sub unius potestate fuerunt, recte ejusdem familiae appellabuntur, quia ex eadem domo et gente proditi sunt. (L. 195. §. 3. D. de V. S. 50, 16.) Ulp.

) Sunt autem agnati per virilis sexus personas cognatione juncti, quasi a patre cognati, veluti frater eodem patre natus,

§. 28. Statusänderungen u. Statusklagen. (Capitis deminutio; status controv.) 29

fratris filius, neposve ex eo, item patruus et patrui filius et nepos ex eo. (Gaj. I, 156.)

b) Verhältniß zur Cognation.

x) Inter adgnatos igitur et cognatos hoc interest, quod inter genus et speciem; nam qui est adgnatus, et cognatus est non utique autem qui cognatus est, et adgnatus est: alterum enim civile, alterum naturale nomen est. (L. 10. §. 4. D. de gradib. 38, 10.) Ulp.

2) Sed agnationis quidem jus, capitis deminutione, perimitur, cognationis vero eo modo non commutatur; quia civilis_ratio civilia quidem jura corrumpere potest, naturalia vero non potest. (Gaj. I, 158.)

4. Schwägerschaft (Adfinitas).

u) Affines sunt viri et uxoris cognati, dicti ab eo, quod duae cognationes, quae diversae inter se sunt, per nuptias copulantur et altera ad alterius cognationis finem accedit; namque conjungendae affinitatis causa fit ex nuptiis. (L. 4. §. 3. D. de grad. 38, 10.) Mod.

v) Gradus autem affinitati nulli sunt. (L. 4. §. 5. eod.) Mod.

§. 28.

Statusänderungen und Statusflagen. (Capitis deminutio; status controversia.)

[I. tit. de capit. deminut. 1, 16; Gaj. I, 159–163.]
1. Begriff und Arten der Capitis deminutio.

a) Est autem capitis diminutio prioris status permutatio, eaque tribus modis fit. (Gaj. I, 159.)

8) Capitis diminutionis tria genera sunt, maxima, media, minima: tria enim sunt quae habemus, libertatem, civitatem, familiam. Igitur cum omnia haec amittimus, hoc est libertatem et civitatem et familiam, maximam esse capitis diminutionem: cum vero amittimus civitatem, libertatem retinemus, mediam esse capitis diminutionem: cum et libertas et civitas retinetur, familia tantum mutatur, minimam esse capitis diminutionem constat. (L. 11. D. de cap. min. 4, 5.) Paul.

y) Minima capitis diminutio est, cum et civitas et libertas retinetur, sed status hominis commutatur; quod accidit in his

qui adoptantur, item in his quae coemptionem faciunt, et in his qui mancipio dantur, quique ex mancipatione manumittuntur: adeo quidem ut quotiens quisque mancipetur aut manumittatur, totiens capite diminuitur. (Gaj. I, 162.)

2. Rechtswirkungen derselben.

d) Servitutem mortalitati fere computamus. (L. 209. D. de R. J. 50, 17.) Ulp.

ε) Capitis minutio (minima) privata hominis et familiae ejus jura, non civitatis, amittit. (L. 6. D. de cap. min. 4, 5.) Ulp. S. auch oben §. 27, 2.

5) Per capitis diminutionem pereunt... ususfructus, operarum obligatio libertorum, quae per jusjurandum contracta est, et lites legitimo judicio. (Gaj. III, 83.)

3. Statusklagen.

n) Praejudiciales actiones . quales sunt per quas quaeritur, an aliquis liber vel an libertus sit, vel de partu agnoscendo; ex quibus fere una illa legitimam causam habet, per quam quaeritur, an aliquis liber sit: ceterae ex ipsius praetoris jurisdictione substantiam capiunt. (§. 13. J. de act. 4, 6.) 4. Parteirollen im Statusproceß. (Vindicatio in libertatem, in servitutem.)

matas

9) Si quis ex servitute in libertatem proclamat, petitoris partes sustinet; si vero ex libertate in servitutem petatur, is partes actoris sustinet, qui servum suum dicit. (L. 7. §. 5. D. de liberali causa, 40, 12.) Ulp.

a) Ordinata liberali causa liberi loco habetur is, qui de statu suo litigat. (L. 24. pr. eod.) Paul.

§. 29.

Die bürgerliche Ehre (existimatio).

1. Begriff.

a) Existimatio est dignitatis illaesae status legibus ac moribus comprobatus, qui ex delicto nostro auctoritate legum aut minuitur aut consumitur. (L. 5. §. 1. D. de extraord. cogn. 50, 13.) Callistr.

2. Ehrenschmälerung und Ehrenverlust.

P) Minuitur existimatio quotiens manente libertate circa sta

§. 29. Die bürgerliche Ehre (existimatio).

31

tum dignitatis poena plectimur, sicuti cum relegatur quis
vel cum in eam causam quis incidit, quae edicto perpetuo in-
famiae causa enumeratur. Consumitur vero, quotiens magna
capitis diminutio intervenit i. e. cum libertas vel civitas adimitur,
veluti cum aqua et igni interdicitur. (L. 5. §. 2, 3. D. eod.)
Callistr.

3. Insbes. die Infamia (mediata, immediata).

a) Voraussetzungen.

y) Praetoris verba dicunt: infamia notatur: QVI AB EXERCITV

7

plie

IGNOMINIAE CAVSA AB IMPERATORE EOVE, CVI DE EA RE STATVENDI
POTESTAS FVERIT, DIMISSVS ERIT; QVI ARTIS LVDICRAE PRONVN-
TIANDIVE CAVSA IN SCAENAM PRODIERIT; QVI LENOCINIVM FECERIT; and
QVI IN JVDICIO PVBLICO CALVMNIAE PRAEVARICATIONISVE CAVSA
QVID FECISSE JVDICATVS ERIT; QVI FVRTI, VI BONORVM RAPTORVM,
INJVRIARVM, DE DOLO MALO ET FRAVDE SVO NOMINE DAMNATVS
PACTVSVE ERIT; QVI PRO SOCIO, TVTELAE, MANDATI, DEPOSITI SVO
NOMINE NON CONTRARIO JVDICIO, DAMNATVS ERIT; QVI EAM, QVAE
IN POTESTATE EJVS ESSET, GENERO MORTVO, CVM EVM MORTVVM
ESSE SCIRET, INTRA ID TEMPVS, QVO ELVGERE VIRVM MORIS EST,
ANTEQVAM VIRVM ELVGERET IN MATRIMONIVM COLLOCAVERIT;
EAMVE SCIENS [QVIS] VXOREM DVXERIT NON JVSSV EJVS IN CVJVS
POTESTATE EST; ET QVI EVM, QVEM IN POTESTATE HABERET, EAM
DE QVA SVPRA COMPREHENSVM EST, VXOREM DVCERE PASSVS FVERIT;
QVIVE SVO NOMINE, NON JVSSV EJVS IN CVJVS POTESTATE ESSET,
EJVSVE NOMINE QVEM QVAMVE IN POTESTATE HABERET, BINA
SPONSALIA BINASVE NVPTIAS IN EODEM TEMPORE CONSTITVTAS

HABVERIT. (L. 1. D. de his qui not. 3, 2.)

b) Wirkungen.

d) Turpi judicio damnati in perpetuum omni honore ac dignitate privantur. (Cic. pro Cluent. 42.)

ε) Omnes infames, qui postulare prohibentur, cognitores fieri non possunt etiam volentibus adversariis. (Paul. S. R. I. 2, 1.)

¿) Item ex XII tabulis id est: QVI SE SIERIT TESTARIER LIBRI

PENSVE FVERIT, NI TESTIMONIVM FATIATVR, INPROBVS INTESTABLIS

QVE ESTO. (Gell. Noct. Att. XV, 13. §. 11.)

4. Turpitudo.

n) Testium fides diligenter examinanda est. Ideoque in persona eorum exploranda erunt, . . . an honestae et inculpatae

vitae, an vero notatus quis et reprehensibilis. (L. 3. pr. D. de testib. 22, 5.) Callistr.

§. 30.

Juristische Personen.

1. Zweck und Sinn der Personifikationen.
A. Gesammtpersonen. (Vereine.)

2. Wesen der Universitas personarum. (Corpus, collegium, civitas, respublica.)

a) In... universitatibus nihil refert, utrum omnes iidem maneant, an pars maneat, vel omnes immutati sint. (L. 7, §. 2. D. quod cujusque univ. 3, 4.) Ulp.

P) Si quid universitati debetur, singulis non debetur, nec quod debet universitas, singuli debent. (L. 7. §. 1. D. eod.). Ulp.

y) Universitatis sunt, non singulorum, veluti quae in civitatibus sunt theatra et stadia et similia, et si qua alia sunt communia civitatum; ideoque nec servus communis civitatis singulorum pro parte intelligitur, sed universitatis. (L. 6. §. 1. D. de div. rer. 1, 8.) Marcian.

3. Umfang der Rechtsfähigkeit der Vereine.

4. Verwaltung des Vereinsvermögens.

d) Quibus autem permissum est corpus habere (collegii, societatis, sive cujusque alterius eorum nomine), proprium est ad exemplum reipublicae habere res communes, arcam communem et actorem sive syndicum, per quem tamquam in republica, quod communiter agi fierique oporteat, agatur fiat. (L. 1. §. 1. D. h. t. 3, 4.) Gaj.

ε) Refertur ad universos, quod publice fit per majorem partem. (L. 160. §. 1. D. de R. J. 50, 17.) Ulp.

5. Entstehung und Endigung der Vereine. (L. Julia de collegiis, a. 46. a. Chr.)

Neque societas neque collegium neque hujusmodi corpus passim omnibus habere conceditur, nam et legibus et senatusconsultis et principalibus constitutionibus ea res coercetur. (L. 1. pr. D. h. t. 3, 4.) Gaj.