v. 21. Verba Proeliis audax referenda censet Bentleius ad Palladem. Probatur hoc Cod. Gothano.- v. 28. refulget, ex uno Cod. Fea. -v. 31. quod sic, Orelli et Vandenb. ex Codd. di sic e Cod. Chis. B. Fea et Meineke. quia sic, qui sic, nam sic, cum sic Codd, alii. R. I. 9. 20). Hom. II. III. 237: Kαστορά θ' ἱππόδαμον καὶ πὺξ αγαθὸν Πολυδεύκεα. Sat. II. 1. 26: Castor gaudet equis, ovo prognatus eodem Pugnis. - v. 27-32. quórum simul cett. sensus: quorum sidus propitium simulac nautis exortum est, tempestas statim saevire desinit et concitatum mare, quo nautae perituri videbantur, illorum nutu componitur. alba, album h. e. purum et serenum caelum reddens, ut albus Notus supr. 7. 15. Defluit saxis cett. commode cum hac desaevientis tempestatis descriptione comparant Theocrit. XXII. 17 sq.: Αλλ' ἔμπας ὑμεῖς γε καὶ ἐκ βυθοῦ ἕλκετε νᾶας Αὐτοῖσιν ναύταισιν όϊομένοις θανέεσθαι· Αίψα δ ̓ ἀπολή γοντ ̓ ἄνεμοι, λιπαρὰ δὲ γαλάνα Αμ πέλαγος, νεφέλαι δὲ διέδραμον ällvdis ällai. Od. IV. 8. 31 sq.: Clarum Tyndaridae sidus ab infimis Quassas eripiunt aequoribus rates. Romulum post hos prius, an quietum Pompili regnum memorem, an superbos Tarquini fasces, dubito, an Catonis Nobile letum. Regulum et Scauros animaeque magnae v. 33-36. quietum Pompil. regnum. Liv. I. 21: maximum eius operum fuit tutela per omne regni tempus pacis. Ita duo deinceps reges, alius alia via, ille (Romulus) bello, hic (Numa) pace civitatem auxerunt. v. 34. superbos Tarquini fasces, non Tarquinium Superbum, cui nullus omnino in hoc carmine locus sit, sed Tarquinium Priscum intelligendum esse, contendit ad h. 1. Mitsch. Itaque superbos iam: splendidos esse, et ad magnificum regis apparatum pertinere existimat. [Neque aliter statuunt Jahnius et Orellius; recte, opinor. Cf. Flor. I. 5. Dionys. Halic. Antiqq. III. 62. Stat. Silv. V. 2. R.] At mihi secus videtur. Ex mea enim sententia imprudenter plane nunc epitheton superbus in ea, quam alias habet, significatione posuisset poeta, cum quemque illud non ad Tarquinii Prisci sed Superbi imperium relaturum esse, ipse facile intelligere posset. Nec video, cur Tarquinius Superbus indignus plane, quem inter insignes Romanorum viros commemoret poeta, habendus sit, praecipue cum Virgilius quoque Aen. VI. 819. non Tarquinium Priscum tantum, sed etiam Superbum ad illustres animas, quarum Anchises in campis Elysiis recensum habet, retulerit. Nam si Horatius dicit: an superbos Tarquini fasces, neque de Tarquinii Super 35 bi vitiis, neque de singulis eius virtutibus, v. c. virtute bellica (Ovid. Fast. II. 688: Ultima Tarquinius Romanae gentis habebat Regna, vir iniustus, fortis ad arma tamen) neque de singulis aliis rebus praeclare ab eo gestis vel institutis, sed potius de insigni illa sub fine eius imperii per Brutum inprimis facta rerum publicarum conversione cogitandum est, quae sane largissimam Horatio ad carmen, de Tarquinii Superbi rebus et aliorum simul magnorum virorum virtutibus componendum, suppeditare poterat materiem. Hanc autem rerum conversionem respexisse poetam, pro-` babile fit inde, quod ad aliam statim insignem rerum conversionem transit, quam per nobile Catonis letum designat: nobile illud dicitur, quod Cato, cum mori, quam Caesari se dedere mallet, ipse, ne in eius potestatem veniret, Uticae, unde Uticensis dictus est, manum sibi intulit. cf. Cic. Offic. I. 31. Ideo ipse Caesar dixisse fertur: Invideo morti tuae, Cato. Itaque haec honorifica inter viros illustres Catonis commemoratio vix Augustum (ut opinabatur Bentleius, qui hac ipsa de causa hunc locum corrigere tentabat) offendere poterat; alias Virgilius quoque Aen. VIII. 670. ne offenderet Augustum, huius magni viri laude abstinuisset. v. 37-40. Regulum, exemplum, quod de summo patriae amore Mar Prodigum Paullum superante Poeno Gratus insigni referam Camena Fabriciumque. Hunc et incomtis Curium capillis 40 v. 41. intonsis, Fea e Quintil. IX. 3. 18, qui memoriter videtur hunc locum attulisse. Codd. omnes: incomtis. R. sublimi, versante in celebrandis virorum insignium laudibus. gratus, propter insignia eorum in rem publicam merita. Fabriciumque. C. Fabricius Luscinus, vir honestissimus, neque legatus magnis a Pyrrho, rege Epirotarum, ad quem de recuperandis captivis missus fuerat, oblatis muneribus ad perfidiam, neque deinde consul contra Pyrrhum bellum gerens a medico, qui Pyrrhum mercede accepta se veneno interfecturum promiserat, ad fraudem pellici potuit; ideo ipse Pyrrhus: Fabricius difficilius ab honestate, quam sol a cursu suo averti potest, dixisse traditur. Cf. Plut. Pyrrh. c. 21. Cic. Off. III. 22. 86. Val. Max. IV. 3. 6. cus Attilius Regulus edidit, illustrissimum fusius Horatius enarrat infr. III. 5. Scauros, gens Scaurorum plures, qui egregie de republica meruerunt, protulit; prae cae teris eminet M. Aemilius Scaurus, vir amplissimus et princeps senatus (dicebatur ita proprie is, quem censor senatum recensens primum legerat, v. Wesseling. Observ. I. 8.) eiusque filius M. Scaurus, ae_ dilitatis magnificentia clarus; V. Plin. H. N. XXXVI. 15. Paullum. L. Aemilius Paullus, Consul, cum in proelio Varronis, alterius Consulis, temeritate ad Cannas commisso insignem cladem expertus esset exercitus Romanus, ne tantae ignominiae superstes esset, sponte se trucidandum hostibus obtulit. Liv. XXII. 49. Flor. II. 6. 16; hinc prodigus magnae animae dicitur, h. e. vitam tantis meritis conspicuam prodigorum more tamquam rem vilem profundens. (Similiter Tyrt. I. 14: vvxέwov uŋnéti gadóuevo). Exquisitiorem locutionem prodigus animae plures imitati sunt; cf. Drakenb. ad Sil. Ital. I. 225. ubi de militibus Hispanis: Prodiga gens animae et properare facillima mortem. Similiter fere Cic. de Off. I, 24. 84: vitam pro- tis capillis, Curius enim non venuet elegantiorum hominum more comebat capillos, sed, ut solent viri severiores, externum corporis cultum negligebat. Similiter fundere. Inventi autem multi sunt, qui non modo pecuniam, sed vitam etiam profundere pro patria parati essent. v. 41-44. Hunc et cett. Sententia: Fabricius et Curius et Camillus cum nil nisi exiguum cum exigua domo fundum a maioribus acceptum possiderent, paupertate magistra viri fortes et rei militaris peritissimi Curium, de Curio Dentato, quem Samnitium legati de pace cum eo acturi, in ligneo scamno iuxta focum sedentem et tostis rapis vescentem invenisse dicuntur, cf. Val. Max. IV. 3. 5. evaserunt. storum incom v. 39. insigni Camena, carmine Cato, antiquum morem servans, se Utilem bello tulit et Camillum Cum lare fundus. Crescit occulto velut arbor aevo haud tonderi passus est; unde ille Camill. de Marco Furio Camillo, liberatore illo urbis a Gallis captae, cf. Liv. V. 46 sqq. et Flor. I. 13. [paupertas, ut Od. I. 1. 18, de conditione eorum dicitur, qui in re tenui nati ni nisi quod ad vitam sustentandam opus est possident; saeva vocatur ob disciplinae severitatem, cui homines assuefacit. Similiter Hor. Ep. I. 18. 54. militiam appellat saevam, et ibid. v. 13. magistrum. Paupertas igitur eo ipso, quod priscos illos Romanos severis assuefaceret moribus, magistra erat bellicarum virtutum (utiles bello tulit). R.]. apto, pro fundi, quem possidebant, modulo. v. 45-48. Poeta praetervectus quasi longam magnorum, qui eius animum advertere poterant, virorum seriem subito iuvenis Marcelli, tanquam novi nobilissimae olim stirpis surculi, admiratione percellitur. Sensus: per iuvenem Marcellum antiqui Marcelli fama atque gloria velut arbor occulte crescit : ille iuvenis enim tanquam novum gentis Iuliae sidus caeteris prae omnibus velut Luna inter stellas minores effulget atque eminet. 45 fama Marcelli non cum Mitsch. ad iuvenem Marcellum, qui per Iulium sidus designatur, sed potius ad M. Claudium Marcellum, qui quinquies consul in bello Punico secundo floruit et primus Hannibalem ad Nolam vinci posse docuit, referri debet; huius fama igitur crescebat, dum iuvenis Marcellus, tanquam novus ex antiqua stirpe surculus efflorescens, novum ei honorem conciliabat. Exsplendescebant autem in iuvene Marcello, Octaviae, Augusti sororis, filio et Iuliae, Augusti filiae, coniuge, licet vix septemdecim annos tum nato, tot tantacque virtutes, ut non solum Augusto (qui eum adoptasse et successorem sui in regno destinasse dicitur, cf. Dio LIII. 30.), sed etiam omnibus Romanis in summis esset deliciis; hinc tantus omnium, cum immatura morte ereptus (U. C. DCCXXXI) ingenti cum apparatu in campo Martio funere efferretur, dolor atque luctus fuisse perhibe tur. Dio 1. c. et Vell. II. 93. Comparandus autem cum toto hoc loco Virgil. Aen. VI. 856 sqq. ubi is iuvenem Marcellum, quem in illustrium animarum recensu antiqui Marcelli comitem facit, eadem, qua Horatius, arte in Augusti gratiam carmini suo intexuit: ex qua quidem Virgiliani loci comparatione ea, quam ad h. 1. attulimus, vel maxime confirmatur explicandi ratio. velut arbor. Ducta haec comparatio e Pind. Nem. VIII. 40: aʊğeται δ ̓ ἀρετὰ, χλωραῖς ἐέρσαις ὡς v. 57. latum Codd. plerique; laetum, reliqui, quos secuti sunt Fea et Meineke. Iidem viri docti receperunt regat, quod unus habet Orellii Codex atque edit. Flor. 1482 et Ven. 1490. R. nes. ὅτε δένδρεον ἄσσει πρὸς ὑγρὸν aldéqa. cf. Virg. Eclog. X. 73. - occulto aevo, ipsum aevum paulo sublimis dicitur occultum, quod arbores sensim cum aevo tam occulte crescunt, ut earum incrementa animadverti nequeant. inter omnes sc. alios Romanorum iuveIulium sidus, iuvenis Marcellus, sideris instar virtutum suarum splendore gentem suam Iuliam illustrans, spes ac decus gentis Iuliae. Sic Drusus et Germanicus, Tiberii filii, dicuntur sidus iuvenile Ovid. Tr. II. 167. et Fabius Maximus Fabiae gentis sidus Ovid. Pont. III. 3. 2. [Rectius, ut videtur, Orellius per Iulium sidus intelligit divum Iulium. R.]. v. 49–52. Iam ad splendidissimum gentis Iuliae lumen, Caesarem Augustum, adeoque ad ipsum carminis finem transiturus non, quod quis ex vulgari ratione exspectaverit, ipsum Augustum appellat; sed sublimiore conatu praeter opinionem ad Iovem conversus pro divina Augusti in his terris dignitate -- v. 53-56. Parthos Latio imminentes, si verum est, quod in argumento diximus, Augustum illo tempore bellum contra Parthos, populum Romanis infestissimum, apparasse; poeta eo simul consilio, ut de novis terrarum domini victoriis vaticinium ederet, hoc carmen scripsisse videtur. eger. iust. domitos triumpho, ornate pro vulgari: vicerit, domuerit. iustus triumphus, qui de hostibus plane devictis agitur, nos: ein völliger, förmlicher Triumph. Sic iusta victoria apud Cic. ad Div. II. 10. – Seras et Indos, extremos Asiae populos; subiectos Orient. orae h. e. habitantes sub plaga orientali. Virg. Georg. III. 381: Hyperboreo Septem subiecta trioni Gens. |