ODE XVI.

AD POPULUM ROMANUM.

Queritur, bellorum civilium nullum esse finem: quare de
Republica desperat, aliasque meliores terras, et Insulas
fortunatas ipse cogitat; et aliis, ut idem faciant, suadet.
Metrum Pythiambicum secundum.

Altera jam teritur hellis civilibus aetas,
Suis et ipsa Roma viribus ruit.

Quam neque finitimi valuerunt perdere Marsi,
Minacis aut Etrusca Porsenae manus,
Aemula nec virtus Capuae, nec Spartacus acer,
Novisque rebus infidelis Allobrox;
Nec fera caerulea domuit Germania pube,
Parentibusque abominatus Hannibal,

Impia perdemus devoti sanguinis aetas;
Ferisque rursus occupabitur solum!

Barbarus, heu! cineres insistet victor, et Urbem
Eques sonante verberabit ungula;

Quaeque carént ventis, et solibus, ossa Quirini,
(Nefas videre) dissipabit insolens!

10

Forte, quid expediat ? communiter, aut melior pars 15 `Malis carere quaeritis laboribus ?

ODE XVI. C. 1. Commiseratio Reipublicae de bellis civilibus. Plures commentatores conjiciunt, hunc epodum Post Philippense proelium, inter annos U. C. 711 et 714 , scriptum esse. 1) Altera aetas bell. civ. extenditur a morte Caesaris usque ad cladem Antonii. 2) Al. perit pro ruit. 3) Marsi fuerunt populi Italiae bellicosi. 4) Porsena rex Etruscorum, qui minabatur, se urbem Romam velle demoliri, nisi Romani Tarquinium ejectum vellent recipere. 5) Capuae, i. e. Campanorum. 6) Allobroges fuerunt populi Galliae. Bentl. Novisve. 7) C. Gu. germanica pubes. 3) Bentl. Parentibusve, al. abominandus. C. Gu. parentibus abominatus. 11) Al. Urbès. 12) Al. Equus, equi. 14) C. 4, Gu, videri. 15-16) Al. Forte, (quod expediat) communiter, aut melior pars Malis c. quaeretis lab.? Al. Forte quod expediat. Al. Forte, subintelligunt quaeretis. Gl. Forte quaeritis, quomodo careatis malis laboribus, qui perferuntur in bellis civilibus.

H

Nulla sit hac potior sententia: (Phocaeorum
Velut profugit exsecrata civitas;

Agros, atque Lares patrios, habitandaque fana
pris reliquit, et rapacibus lupis)

Ife, pedes quocunque ferent, quocunque per undas Notus vocabit, aut protervus Africus.

Sic placet an melius quis habet suadere? secunda Ratem occupare, quid moramur alite

Sed juremus in haec: Simul imis saxa renarint
Vadis levata, né redire sit nefas:

Neu conversa domum pigéat dare lintea, quando
Padus Matina laveriť cacumina;

In mare seu celsus proruperit Apenninus;
Novaque monstra junxerit libidine

Mirus amor; juvett tigres subsidere cervis,
Adulteretur et columba miluo;

Credula nec flavos timeant armenta leones,
Ametque salsa laevis hircus aequora.

20

25

30

Haec, et quae poterunt reditus abscindere dulces, 35
Eamus omnis exsecrata civitas;

Aut pars indócili melior grege: mollis, et exspes
Jnominata perprimat cubilia.

Vos, quibus est virtus, muliebrem tollite luctum;
Etrusca praeter et volate littora.

Nos manet Oceanus circumvagus arva; beata
Pełamus arva, divites et insulas,

Reddit ubi Gererem tellus inarata quotannis,
Et imputata floret usque vinea;"

40

17) C. 1. potior hac. Al. hac potius. Phoca ei ab Harpago, Cyri praefecto, in servitutem redacti, exsecrationibus usi sunt. C. Gu. melior sent. 18) Bothe non interpungit post civitas, et exsecrata refert ad Agros atque L. p. 19) Ĉ. 4. proprios. 2) Al. Ite, p. q. ferunt. 22) Al. vocavit. 25) Al. in hoc. 28) C. 1. Motina. 29) C. 1. procurrerit, al. decurrerit. Apenninus mons Italiam paene totain velut dorsum percurrens. 30) Al. Novave. C. Gu. vinxerit. 32) Al. milvio. 33) Al. saevos, ravos, raevos. 34) Al. ameive. 35) Al. abscidere, abcidere. 6) C. 1. Gl. Eamus omnes, aut melior pars nostrorum eat sc. sapientes et nobiles, remanente ignobili vulgo veluti pigro. C. Gu. omnes. 37) Al. expers. 38) Al perprimet, perprimant. 39) C. 4. condité vultum, Gl. Lollite luctum. Al. pellite. 40) C. 1 et 4. Etrusca praeter et volate littora. C. Gu. praeter evolate. 41) Al. circumvagus, arva beata. 45) Cererem, Gl. messes.

Germinat et nunquam fallentis termes olivae,
Suamque pulla ficus ornat arborem;
Mella cava manant ex ilice: montibus altis
Levis crepante lympha desilit pede.
Illic iniussae veniunt ad mulctra capellae,
Refertque tenta grex amicus ubera;
Nec vespertinus circumgemit ursus ovili;
Neque intumescit alta viperis humus.
Pluraque felices mirabimur; ut neque largis
Aquosus Eurus arva rádat imbribus,

Pinguia nec siccis urantur semina glebis;
Utrumque rege temperante Coelitum.
Nulla nocent pecori contagia; nullius astri
Gregem aestuosa torret impotentia.
Non huc Argoo contendit remige pinus;
Neque impudica Colchis intulit pedem:
Non huc Sidonii torserunt cornua nautae;
Laboriosa nec cohofs Ulyssei..
Jupiter illa piae secrevit littora genti,
Ut inquinavit aere tempus aureum:
Aere,dehinc ferro duravit saecula; quorum
Piis secunda, vale me, datur fuga.

45

50

55

60

65

47) C. Gu. ex illice. 48) C. 1: Nympha. Al. prosilit, dissilit. Al. Leve. 51) Al. Nec vespertinum c. u. ovile. C. et 4. vespertinus ovile, 52) C. 1 et 4. Nec. Markland: alma. 55) C. 1. Gl. Eurus potius siccus frigidusque, quam aquosus dici potest. 56) C. 1. rege parante, al. imperante. 57-58) Fea hos duos versus hic inserit, Codices nostri vero eos ponunt post v. 62. 59) Navis Argo ex pino facta, in qua Jason et heroes Graeciae vecti sunt. Al. Argivo. 60) C. 4. Nec inpudica, Gl. quia amavit Jasonem Medea, et tamen cum ipso Graeciam versus navigavit. 61) Sidonii, a Sidone, celebri Phoeniciae urbe. 62) Cod. 1 et 4. Ulixei. C. 4. laboriosave. C. Gu. laboriosi. 63) Al. sacravit, dicavit, Gl. segregavit. C. 4. illa. 64 Postquam Jupiter aere tempus aureum inquinavit, postea et ferro duravit. Saecula distinguuntur metallis. Markland; aerea, 65) Al. Aerea dehinc. 66) C. 4. datur me vate.

Jam, jam efficaci do manus scientiae;
Supplex et oro regna per Proserpinae,
Per et Dianae non movenda numina,
Per atque libros carminum valentium
Refixa coelo devocare sidera,

Canidia, parce vocibus tandem sacris;
Citumque retro solve, solve turbinem.
Movit nepotem Telephus Nereïum
In quem superbus ordinarat agmina

5

Mysorum, et in quem tela acuta torserat.

10

Unxere matres Iliae addictum feris

Alitibus, atque canibus homicidam Hectorem,

Postquam relictis moenibus rex procidit

Heu! pervicacis ad pedes Achilleï.

Setosa duris exuere pellibus

15

Laboriosi remiges Ulysseï,

Volente Circa, membra: tunc mens, et sonus

Relapsus, atque notus in vultus honor.

Dedi satis, superque poenarum tibi,

Amata nautis multum, et institoribus.
Fugit juventas, et verecundus color

20

ODE XVII. G. 1. Trimeter jambicus, 6. 4. jambicum' hexametron. 2) Magici invocant Proserpinam qua Deam inferni. C. Gu. per regna Pr. 3) Non movenda, Gl. non offendenda. 5) Al. Defixa, affixă, detracta, avulsa, evulsa. C. Gu. revocare. 8) C. 4. Telephos Nereidum. Tel. Her-/ culis filius, Mysorum rex, commovit Achillem, cujus mater Thetis Nerei fuit filia. C. Gu. movet. 11) Al. Luxere m. I. additum f. C. Gu, adductum. 12) C. 4. Alitibus, et. Al. Hectora. Achilles, se corpus Hectoris alitibus et canibus projecturum esse, saepe minatus fuerat. 17) C. 4. Circe, qua consentiente solis filia jam ab Ulysse placata fuit. Al. tum mens. C. Gu. membra Circe mens, et sonus. 18) Al. Relatus, i, e. externa vi reductus. 21) C. 4. Fuge. C. 1. et v. dolor. C. Gu, calor.

Reliquit ossa pelle amicta lurida;

Tuis capillus albus est odoribus,

Nullum a laborè me reclinat otium.

Urget diem nox, et dies noctem; neque est
Levare tenta spiritu praecordia.

Ergo negatum vincor ut credam miser,
Sabella pectus increpare carmina,

25

Caputque Marsa dissilire nenia.

Quid amplius vis? O mare! o terra! ardeo,

Quantum neque atro delibutus Hercules

Nessi cruore; nec Sicana fervida

Furens in Aetna flamma. Tu, donec cinis
Injuriosis aridus ventis ferar,

Cales venenis officina Colchicis.

Quae finis? aut quod me manet stipendium?

Effare: jussas cum fide poenas luam;
Paratus expiare, seu poposceris
Centum juvencos, sive mendaci lyra
Voles sonari; tu pudica, tu proba,
Perambulabis astra sidus aureum.
Infamis Helenae Castor offensus vice,
Fraterque magni Castoris, victi prece,
Ademtâ vati reddidere lumina.
Et tu, potes nam, solve me dementia,
O nec paternis obsoleta sordibus;
Nec in sepulcris pauperum prudens anus
Novendiales dissipare pulveres!
Tibi hospitale pectus, et purae manus;

30

35

40

45

22) Al. Relinquit ora, pelle, C. Gu. amictus. 23) C. 4. capillis. Al. coloribus. 24) Al, ab labore. 26) Al. Laxare tenta. 27) C. 4. Ergo negato. Al Ego negatum. 29) Dirumpi malefico carmine. C. Gu, desilire lyre nenia (sic). 30) Al, o caelum et terra, al, o mare et terra. 31) C. Gu. nec atro. 32)_C. 4. Nessi sano, Gl. eruore. 53) C. 1 et 4. Urens. Al. Tua donec culet. 35) Ardes ut officina repleta venenis Medeae. 36) G. 4. Qui finis? C. Gu. finit aut quid manet stipendium me. 37) C. 4. fine pro fide. 39) Bentl. juvencis. C. Gu. mendace. 40) C. 4. sonare. Al. Tu pudiica. 49) Al. vicem. Castor iratus gratia sororis suae Helenae infamia notatae a Stesichoro. 44) C. 1. voti. C. 4. reddere. 47) C. 4, Gu. Neque. 48) C. Gu. caret

hoc versu.