Page images
PDF
EPUB

missi sunt, id est uindicta aut censu aut testamento, nullo iure inpediente.

8

7 Vindicta manu mittuntur apud magistratum, uelut consulem, proconsulem praetoremue. 5 Censu manu mittebantur olim, qui lustrali censu Romae iussu dominorum inter ciues Romanos censum profitebantur. 9 Ut testamento manu missi liberi sint, lex duodecim tabularum facit, quae confirmat testamenta.

10

10 Hodie autem ipso iure liberi sunt ex lege Iunia, qua lege Latini sunt nominatim inter amicos manu missi.

§ 8 Censu manu mittebantur olim] Praeter morem, quem Mommsenus inuestigauit, breuiator de iure obsoleto notitiam in epitomam recepit. Cf. Göschenus (Zeitschr. f. gesch. R. W. III 269).

$ 10 confirmat testamenta. Hodie] Casu aut librarii peccato nihil nisi tta post confirmat intercidit. Relicua, quae desideraueris, ad ius obsoletum pertinentia excerptoris consilium omisit. Vlpiani sententiam post alios indicauit Mommsenus. Vide infra.

sunt, id est uindicta aut censu aut t. n. i. impediente Schillingius. Cf. Gai I 17 iusta ac legitima manu missione liberetur, id est uindicta aut censu aut testamento,is ciuis Romanus fit.'

3 magistratum uelut consulem, proconsulem praetoremue Hugo 1. C. A. p. 1603, Mommsenus (Stadtr. u. Salpensa u. Malaca p. 345 sq.). magistratu pturim ue uelut consule proconsulem Vat. Cuiaciana b, sed eadem PR. uelut in margine. magistratum, uelut Praetorem, Consulem, Proconsulem ed. princ. magistratum populi Romani, uelut consulem praetoremue uel proconsulem Lachmannus 5 mittebantur, qui olim Loonius, cf. Zimmernius (Gesch. d. R. Priu. R. Ī 746). mittebantur, olim qui Heimbachius (Leipz. Repert. 1843 III p. 102) · 9.10 Vide adn. ad p. 3, 1. confirmat testamenta. Latini sunt liberti, qui uoluntate domini in libertate morantur: quos olim praetor tueri solebat in possessione libertatis: hodie Mommsenus. De latiore lacuna cogitauerat Lachmannus. confirmat testamento datas libertates. Olim liberi non erant, qui aliter quam uindicta, censu uel testamento manu mittebantur: hodie Cuiacius in notis. confirmat ✶✶✶ Inter amicos manu missi olim non erant ipso iure liberi, sed uoluntate domini in libertate morabantur, et eos seruire non permittebat Praetor: hodie idem Obs. XIX 30 11 nominatim Hugo 1. C. A, p. 1603, Lachmannus. nominati✶ Vat. ed. princ.

11 Dediticiorum numero sunt, qui poenae causa uincti sunt a domino, quibusue stigmata scripta fuerunt, qui propter noxam torti nocentesque inuenti sunt, quiue traditi sunt, ut ferro aut cum bestiis depugnarent, uel in ludum uel custodiam coniecti 5 fuerunt, deinde quoquo modo manu missi sunt: idque lex Aelia Sentia facit.

12 Eadem lege cautum est, ut minor triginta annorum seruus, uindicta manu missus, ciuis Romanus non fiat, nisi apud consilium causa probata 10 fuerit: id est sine consilio manu missum lex Aelia Sentia seruum manere putat, testamento uero manu missum perinde haberi iubet, atque si domini uoluntate in libertate esset, ideoque Latinus fit.

13 Eadem lex eum dominum, qui minor ui- 15 ginti annorum est, prohibet seruum manu mittere, praeter quam si causam aput consilium probauerit. 13 In consilium autem adhibentur Romae

SS 12-19] Disputatur 2) de eis qui manu mitti uel manu mittere prohibeantur. Cf. Gai I 18-27. 36— 47.

2 quibusue stigmata scripta Cuiacius in notis et in mrg. Cuiacianae b (cf. Quintilian. VII 4, 14 'fugitiuo stigmata scripta.). quib: uestigia scripta Vat. ed. princ. quibusue stigmata inscripta Bluntschelius conl. Gaio I 13 quibusue stigmata inscripta sint.' 3 quiue Schillingius 5 uel in ludum uel custodiam scripsi. uel custodia Vat. uel in custodiam ed. princ. inue ludum uel custodiam Schillingius conl. Gaio I 13 inue ludum custodiamue coniecti fuerint." 6 sint Hugo I. C. A. p. 1603 7 lex ascia Vat. semper, ut semel monuisse sufficiat 8 lege Vat. 9 ciues Vat.

11 id est Lachmannus. ideo Vat. ed. princ. consiliu Vat. lex Aelia Sentia M. Hertzius. Cf. Hugo (Gött. Gel. Anz. 1833 p. 1443 sq.). caesaris Vat. Cuiaciana b. omisit ed. princ. censuue Schillingius. Cf. Göschenus (Zeitschr. f. gesch. R. W. III 243). eius aetatis Huschkius 12 putat] Cf. Cuiacius notis in Vlp. II 4

17 aput Vat.

18 Distinxit (13) Hugo (Ciu. Mag. IV 390) silium ed. princ. consilio Vat. Cuiaciana b

con

Romae] Ro

mani Vat.

quinque senatores et quinque equites Romani, in prouinciis uiginti reciperatores, ciues Romani.. 14 Ab eo domino, qui soluendo non est, seruus testamento liber esse iussus et heres institutus, etsi minor sit 5 triginta annorum, uel in ea causa sit, ut dediticius fieri debeat, ciuis Romanus et heres fit, si tamen " alius ex eo testamento nemo heres sit. quodsi duo pluresue liberi heredesque esse iussi sint, primo loco scriptus liber et heres fit: quod et ipsum lex 10 Aelia Sentia facit. 15 Eadem lex in fraudem

creditoris et patroni manu mittere prohibet.

16 Qui tantum in bonis, non etiam ex iure Quiritium seruum habet, manu mittendo Latinum facit. In bonis tantum alicuius seruus est uelut 15 hoc modo: si ciuis Romanus a ciue Romano seruum emerit, isque traditus ei sit, neque tamen mancipatus ei, neque in iure cessus, neque ab ipso anno possessus sit. nam quam diu horum quid fiat, is seruus in bonis quidem emptoris est, ex iure Qui20 ritium autem uenditoris est.

17 Mulier quae in tutela est, item pupillus et pupilla manu mittere non possunt.

$ 17] Excerptoris consilio plura hic resecta esse uelut de iure liberorum Mommsenus arbitratur. Qui quod haec saltem: nisi tutore auctore (Cf. Göschenus Zeitschr. f. gesch. R. W. III 268) non de

testa

1 aequites Vat. 2 prouinciis. Böckingius Huschkio auctore (cf. Gai I 20). prouincia Vat. ed. princ. reciperatores Lachmannus. receperatoris (tores) Vat. Cuiaciana b. recuperatores ed. princ. 3 soluendus Vat. menti Vat. 4 institutus Vat. 5 annorum scripsi secundum Hugonem I. C. A. p. 1603. annis Vat. edd. Cf. Göschenus in Gai I 18 ed. 2. Huschkius (Rhein. Mus. f. Iurispr. VII 67) 6 ciues r. ét Vat. 8 sint Vat. sunt ed. princ. 10 fraude Vat. 11 creditorum Hugo I. C. 12 ius Quiritium Vat. 16 hemerit Val. is qui 18 quam diu]

15 ciues Vat.

A. p. 1603. Cf. Gai I 37. 47
semper
Vat. 17 anno Vat. in lit. alio atram.

i. e. donec. Cf. Schultingius in Gai Epit. 11 4, 2. Lachmannus

19 ex] et Vat.

18 Communem seruum unus ex dominis manu mittendo partem suam amittit, eaque adcrescit socio, maxime si eo modo manu miserit, quo, si proprium haberet, ciuem Romanum facturus esset. nam si inter amicos eum manu miserit, plerisque placet 5 eum nihil egisse. 19 Seruus, in quo alterius est usus fructus, alterius proprietas, ab proprietatis domino manu missus liber non fit, sed seruus sine domino est.

20 Post mortem heredis aut ante institutionem 10 heredis testamento libertas dari non potest, excepto testamento militis. 21 Inter medias heredum institutiones libertas data utrisque adeuntibus non ualet, solo autem priore adeunte iure antiquo ualet. sed post legem Papiam Poppaeam, quae partem 15 non adeuntis caducam facit, siquidem primus heres uel ius patris uel ius antiquum habeat, ualere eam posse placuit: quod si non habeat, non ualere constat, quod loco non adeuntis legatarii patres

buisse resecari adfirmat, nescio an ea casu propter compendium nta pone possunt interciderint.

§ 19 seruus sine domino est] Taedio breuiatoris haec: donec manet usus fructus: quo finito Latinus efficitur (Cf. Göschenus Zeitschr. f. gesch. R. W. III 264) desiderari Mommsenus iudicat.

S 20-II 12] 3) De manu missione testamentaria Vlpianus absque Gai institutionibus egit: nisi quod de lege Furia Caninia (24 . 25) Gaius quoque I 42-46 dicit.

21 uel ius patris] Haec Mommsenus putat excerptorem suo consilio omisisse: in quo malim incuriam librarii agnoscere.

2 admittit Vat.

8 li.

15

7 ab scripsi. ad Vat. a edd. bér Vat. 13 institutionis Vat. utriusq: Vat. Poppaeam Schultingius ubique. põpeiam m. pr. Vat. ( ̃ et i eras. m. alt.) popeam ed. princ. Cf. Schneiderus (Anwachsungsr. p. 198) 16 adeuntes Vat. 17 uel ius patris Mommsenus, idem post Lachmannum uel liberos coniciens. omisit Vat. ed. princ. liberos Schultingius. uel ius caduci Rudorffius (Cf. Zeitschr. f. gesch. R. W. VI 414). ius caduca uindicandi uel ius patrum Schillingius. uel ius liberorum Lachmannus 18 ualere (re in lit.) Vat. 19 adeuntes Vat. legatarii patres Vat. Cuiaciana b (Cf. Gai II 206). legatarii partis ed. princ., sed in cod. Tilii patres fuisse attestatur Cuiacius not. post.

heredes fiunt: sunt tamen, qui et hoc casu ualere eius causam posse dicunt. 22 Qui testamento liber esse iussus est, mox, quamuis unus ex heredibus adierit hereditatem, liber fit. 23 Iusta 5 libertas testamento potest dari his seruis, qui testamenti faciendi et mortis tempore ex iure Quiritium

testatoris fuerunt.

24 Lex Fusia Caninia iubet testamento ex tribus seruis non plures quam duos manu mitti: 10 et usque ad decem dimidiam partem manu mittere concedit: a decim usque ad triginta tertiam partem, ut tamen adhuc quinque manu mittere liceat, aeque ut ex priori numero: a triginta usque ad centum quartam partem, aeque ut decem ex superiori nu15 mero liberari possint: a centum usque ad quingentos partem quintam, similiter ut ex anticedenti numero uiginti quinque possint fieri liberi. et denique praecipit, ne plures omnino quam centum ex cuiusquam testamento liberi fiant.

20

25 Eadem lex eauet, ut libertates seruis testamento nominatim dentur.

2 eius causam Lachmannus. eius eã Vat. eam ed. princ. iure eam Hugo 1. C. A. p. 1603. aequius eam Schillingius. e testamento eam Mommsenus 3 quamuis Vat. (cf. Lachmannus). quam ed. princ. quam uel Marezollius (Hugo I. C. A. p. 1603) 5 qui et prop. Böckingius

6 ex]

11

& Vat. 7 testa***tores Vat. men litterae erasae uidentur 8 Fusia scripsi (Cf. Gai I 46 Böck.) Fufia Vat. Cuiaciana b. Furia ed. princ. testamentů Vat. decim scripsi (Cf. III 6. XXIV 17) decimo Vat. ed. princ. decem Hugo (Ciu. Mag. IV 390) 12.14 aequae Vat. 14 partim Vat. superiori Vat. Cuiaciana b. Cuiacius in not. post. priori ed. princ. 15.17 numeru Vat. 16 anticedenti Vat. antecedenti edd. 17 et denique Vat. Cuiaciana b. eademque ed. princ. denique Cuiacius in not. post. 18 pcepit Vat. 20 libertatis Vat.

15 céntů Vat.

« PreviousContinue »