non etiam sororis filiam, aut amitam uel materteram, quamuis eodem gradu sint. eam denique, quae nouerca uel priuigna, uel quae nurus uel socrus nostra fuit, ducere non possumus. 7 Si quis eam 5 quam non licet, uxorem duxerit, incestum matrimonium contrahit. ideoque liberi in potestate eius non fiunt, sed quasi uulgo concepti spurii sunt.

8 Conubio interueniente liberi semper patrem secuntur: non interueniente conubio matris condi10 tioni accedunt, excepto eo, qui ex peregrino et ciue Romana peregrinus nascitur, quoniam lex Mensia ex alterutro peregrino natum deterioris parentis conditionem sequi iubet.. 9 Ex ciue Romano et Latina Latinus nascitur, et ex libero et ancilla seruus, 15 quoniam, cum his casibus conubia non sint, partus

Vip.

V

temue eorum, quamuis eodem gradu sit, amitam uel materteram (........ ducere non possumus) Cuiacius in notis 2 eam denique uxorem quae nouerca... fuit ducere Hotomanus apud P. Fabrum in not. eadeq: uxore nouerca ... fuit ducere Vat. ed. princ. eam quae (eamque Ber. eaque Verc.) nouerca fuit, uxorem ducere Collatio. Cf. Cuiacius Obs. XIII 16. eamque uxorem quae nouerca... fuit, ducere Cuiacius in notis. uxorem eam, quae nouerca... fuit, ducere Hugo 3. eandem quae nouerca... ... fuit, uxorem ducere Schillingius Diss. crit. p. 35. Cf. Lachmannus 3 uel quae (que Ber. quem Vind.) nurus Coll. uel norus Vat. uel nurus edd. uel socrus om. Vind. Coll. nostra om. Coll. tum Vind. Verc. Coll. contrahi Vind. Verc. Coll. statem Verc. Coll. eis Ber. Vind. Verc. Coll. go *** Vat. блоqάdηv amicus Heimbachii (Leipz. Repert. 1843 III p. 104) concoepti Vind. Coll. spurii Coll. ed. princ. Vlp. sperei Vat. sine patre Schillingius Diss. crit. p. 39 8 conubiù ✶✶ interueniente Vat. 9 secun10 conditione Vat. eo] eum Vat. qui] quod Huschkius 11 qm *** Vat. in litura fortasse odo fuit Mensia] Aelia Sentia Puchta (Cursus d. Institutionen II p. 475 ed. 4) 12 nato Vat. deteriores parentes conditione Vat.

tur Vat.

5 incer

4 ea Vind. Coll.
6 matrimonio Verc. Coll.

liberis Ber. Coll.

pote7 uul

sequitur matrem. 10 In his, qui iure contracto matrimonio nascuntur, conceptionis tempore disceptatur: in his autem, qui non legitime concipiuntur, editionis uel uti si ancilla conceperit, deinde manu missa pariat, liberum parit: nam quoniam non le- 5 gitime concepit, cum editionis tempore libera sit, partus quoque liber est.

:

VI DE DOTIBVS

2

1 Dos aut datur, aut dicitur, aut promittitur. Dotem dicere potest mulier, quae nuptura est, et 10 debitor mulieris, si iussu eius dicat: item parens mulieris uirilis sexus, per uirilem sexum cognatione iunctus, uelut pater, auus paternus. Dare, promittere dotem omnes possunt.

3 Dos aut profecticia dicitur, id est quam pa- 15 ter mulieris dedit, aut aduenticia, id est ea quae a quouis alio data est.

4 Mortua in matrimonio muliere dos a patre profecta ad patrem reuertitur, quintis in singulos liberos in infinitum relictis penes uirum. quodsi 20 pater non sit, apud maritum remanet. 5 Adúenticia autem dos semper penes maritum remanet,

VI DE DOTIBVS] De dotibus, quas Gaius non tetigit hoc loco, plene disputat Vlpianus, ita quidem ut locus de patria potestate parum conuenienter interrumpatur. Cf. Schillingius Animadu. spec. I.

2 tem

1 sequi Vat. contractu matrimoniu Vat. pore.disceptatur Lachmannus. tepore exceptať Vat. tempus spectatur ed. princ. tempus expectatur Schillingius 3.6 legitimae Vat. 5 quoniam (qm) Vat. ed. princ. quamuis ed. cum not. Cui. Fabrot., corr. Cuiacius in not. post. quemadmodum Cuiaciana b 9 dox Vat. semper, ut semel monuisse sufficiat promittit Vat. 11 item Aleander in Gai Epit. II 9, 3. Schillingius Diss. crit. p. sq. Animadu. II p. 62 sq. institutus Vat. ed. princ. 15 aut Vat. ea quam Hugo 1. C. A. p. 1604 16 que Vat. 18 muliere *** dox Vat. 20.22 paenes Vat. rémanet Vat.

21

praeter quam si is qui dedit, ut sibi redderetur, stipulatus fuit: quae dos specialiter recepticia dicitur.

6 Diuortio facto, siquidem sui iuris sit mulier, ipsa habet actionem, id est dotis repetitionem, 5 quodsi in potestate patris sit, pater adiuncta filiae persona habet actionem: nec inter est aduenticia sit dos, an profectieia. 7 Post diuortium defuncta muliere heredi eius actio non aliter datur, quam si moram in dote mulieri reddenda maritus fecerit. 8 Dos si pondere, numero, mensura contineatur, annua, bima, trima a die redditur: nisi si ut praesens reddatur, conuenerit. reliquae dotes statim redduntur.

· 10

9 Retentiones ex dote fiunt aut propter libe15 ros, aut propter mores, aut propter inpensas, aut propter res donatas, aut propter res amotas.

10 Propter liberos retentio fit, si culpa mulieris aut patris, cuius in potestate est, diuortium factum sit: tunc enim singulorum liberorum nomine

$9 aut propter liberos] Haec Mommseno uidetur excerptor consulto propter legem Constantini (cf. ad tit. XIII) omisisse. Cf. I 17 not. In quo ego cum ceteris malui librarii incuriam agnoscere. Vide infra.

1 Fortasse reddatur et statim fuerit uel sit. Cf. u. 12 2 fuerit Hugo I. C. A. p. 1C04. sit Bluntschelius 4 actionem ed. princ. actione Vat. actionem rei uxoriae Hugo (Ciu. Mag, IV 395), et simul proximis id est dotis repetitionem resectis olim P. Faber in not. id est] ad Schillingius 5 adiuncta edd. cum not. Cui. adiunctae Vat. ed. princ. 6 actionem P. Faber. actionem reuera Vat. ed. princ. actionem rei uxoriae Cuiacius in notis. rei uxoriae eieci ut glossema: sed uide Schillingium aduentitia Vat. 10 numeru Vat. 11 annuabi matrima adie Vat. annua bima trima die ed. princ. Cf. VI 13 redditur Hugo (Ciu. Mag. IV 396). reddetur Vat. ed. princ. nisi si ed. princ. nisi Vat, nisi Böckingius 12 relique Vat. 14 Retentéones Vat. aut propter liberos ed. prine. inclin. litt. Cuiaciana b. omisit Vat. Vide supra

8 mulierem Vat.

si

sextae retinentur ex dote: non plures tamen quam tres. sextae in retentione sunt, non in petitione.

11 Dos quae semel functa est, amplius fungi non potest, nisi aliud matrimonium sit.

12 Morum nomine, grauiorum quidem sexta reti- 5 netur, leuiorum autem octaua. grauiores mores sunt adulteria tantum, leuiores omnes reliqui. 13 Mariti mores puniuntur in ea quidem dote, quae a die reddi debet, ita ut propter maiores mores praesentem dotem reddat, propter minores senum men- 10 sum die. in ea autem, quae praesens reddi solet, tantum ex fructibus iubetur reddere, quantum in illa dote, quae triennio redditur, repensatio facit,

...

1 sexte Vat. 1 sqq. Verba distinxit post Hugonem (Ciu. Mag. IV 396 sq.) Heimbachius (über Vlp. Fragm. p. 25 sq.) Cf. Leipz. Repert. 1843 III p. 104. tres sexte in retentione sunt. non in petitione dox Vat. tres sextae in retentione sunt, non in petitione. Dos ed. princ. tres sextae in retentione sunt. nam in petitione dos Klenzius: quo de uide Lachmannum, et ipsum Klenzium (Zeitschr. f. gesch. R. W. IX 231 sq.). tres. sextae in retentione sunt, nec ea retentione dos... fungi potest Huschkius. tres. sextae petitione. nam dos secundum Lachmannum Böckingius. Vide etiam Schillingium (Bemerk. üb. R. R. G. p. 371) 4 aliud ed princ. alium Vat., Lachmannus 5.6 sexta retinetur Cuiacius Obs. XIX 30. sextae (sexte Vat.) retinentur Vat. ed. princ. 6 aut Vat. Cuiacius in notis. Cuiaciana b. item ed. princ. octauae Cuiacius in not. grauioris moris Vat. 7 adulteria ed. princ. adulterio Vat. adulterium prop. Böckingius 8 moris Vat. a die Vat. ed. princ. prob. P. Faber in not. annua bima trima die Cuiacius in notis. annua die Idem Obs. VII 20. Vtrum a die an ad diem an die uerum sit addubitat Lachmannus. ad diem Mommsenus. Cf. V1 8 9 ita ut Schillingius. Ita Vat. ed. princ. quod eicit Cuiacius in not. maiores (e corr. ex i) Vat.

10 reddat Vat. reddit ed.

princ. 13 quae triennio Hugo 2. quadriennio Vat. ed. princ. triennio Schultingius repensatio Vat. Cuiaciana b.

repensatio ed. princ. quod repraesentatio ed. cum not. Cui. Fabrot. Al. quod repensatio.' Cuiacius in not. post. Cf. Gloss. Philox. s. u., Lachmannus

14 Inpensarum species sunt tres: aut enim necessariae dicuntur, aut utiles, aut uoluptuosae. 15 Necessariae sunt inpensae, quibus non factis dos deterior futura est, uelut si quis ruinosas aedes refe5 cerit. 16 Vtiles sunt, quibus non factis quidem deterior dos non fuerit, factis autem fructuosior effecta est, uel uti si uineta et oliueta fecerit. 17 Voluptuosae sunt, quibus neque omissis deterior dos fieret, neque factis fructuosior effecta 10 est: quod euenit in uiridiariis et picturis similibusque rebus.

VII DE IVRE DONATIONVM INTER VIRVM

ET VXOREM

1 Inter uirum et uxorem donatio non ualet, 15 nisi certis ex causis, id est mortis causa, diuorti causa, serui manu mittendi gratia. Hoc amplius prin

$ 17] Desiderantur in extremo titulo hae duae retentiones, quae fiunt propter res retentas et propter res amotas: quas Mommsenus suspicatur breuiatoris taedio resectas esse. Quod contra Böckingius huc pertinere proximi tituli §§ 1 et 2 arbitratur, quibus retentionibus postrema ea quae VII 3 contineatur propter negotia uxoris gesta addenda sit. Cf. Böckingii tab. syst. cum adn. Itaque excerptor credendus est non nisi disputationis quasi suturas soluisse ordinemque enarrationis inepte interposita inscriptione turbasse.

VII DE IVRE DONATIONVM INTER VIRVM ET VXOREM] Hanc inscriptionem non uno nomine cum Schillingio Mommsenoque credibile est ex breuiatoris officina profectam esse. Nam et praeter consuetudinem harum Regularum de iure donationum dicitur, cum de dona tionibus esse deberet, neque conuenit omnino eius tituli argumento, cuius duae tantum sententiae priores ad ius donationum perti

neant.

Vat.

1604

quae Vat.

1 Repensarum Vat.. 2 utilis Vat. uoluptuose 3 inpense Vat. 4 est] esset Hugo I. C. A. p. 6 fieret Marezollius (Hugo 4) fructuosior Vat. Cuiaciana b. fructuosior dos ed. princ. 8 uoluptuose Vat. 9 fuerit Cuiacius in not, fructior Vat. 10 uiridiariis Vat. cod. Tilii t. Cui. 1. i. c. Cuiaciana b. Cuiacius in not. post. uiridariis ed. princ. Cf. Cuiacius in not. picturis Cuiacius in not, et in mrg. Cuiacianae a. pictoris Vat. cod. Tilii teste Cuiacio Obs. XVII 28. Cuiaciana b. pictoriis ed. princ. tectoriis Cuiacius Obs. VI 37 15 id est Vat. Cuiaciana b. Cuiacius in not. post. omisit ed. princ.