Page images
PDF
EPUB
[ocr errors]

tius L. 58. D. de pactis *) anführt, wenn ich dasjenka ge, was ich als Verkäufer leisten mußte, geleistet habe, der Käufer aber mir den Kaufschilling noch schuldig ist, und wir nun hierauf den Vertrag geschlossen haben, wenn du mir alles von Waaren zurückgeben wirst, was ich dir geleistet habe, so sollst du den Kaufschilling nicht bezahlen; so sey der Käufer das Kaufgeld nicht mehr schuldig, wenn er die empfange ne Waare zurückgegeben hat. Denn da hier blos auf Billigkeit gesehen wird, so ist es einerley, ob wir, ehe noch ein Theil den Contract erfüllt hat, ausmachen, daß wir den Handel aufheben wollen, oder ob wir den Vers

[ocr errors]

A

trag 21) Aristoni hoc amplius videbatur: si ea, quae me ex emto praestare tibi oporteret, praestitissem et cum tu mihi pretium deberes, convenisset mihi tecum, ut rursus praestitis mihi a te in re vendita omnibus, quae ego tibi praestitissem, pretium mihi non dares, tuque mihi ea praestitisses: pretium te debere desinere: quia bonae fidei, ad quam omnia haec rediguntur, interpretatio hanc quoque conventionem admittit. Nec quidquam interest, utrum integris omnibus, in quae obligati essemus, conveniret, ut ab eo negotio discederetur: an in integrum restitutis his, quae ego tibi praestitissem, consentiremus, ne quid tu mihi eo nomine praestares. Illud plane conventione, quae pertinet ad resolvendum id, quod actum est, perfici non potest, ut tu, quod iam ego tibi prae stiti, contra praestare mihi cogaris: quia eo modo non tam hoc agitur, ut a pristino negotio discedamus, quam

[ocr errors]
[ocr errors]

novae quaedam obligationes inter nos constituantur. Man vergleiche über diese Gesezstelle BACHOVIUS advers. Ant FABRUM de Errorib. Pragmaticor. Dec. XCV. Err. 8. et 9. et Decad, XCVI. Err. 1. et 2. und Ger. NOODT de pactis Cap. XI. Oper. T. I. pag. 512.

trag schließen, daß wenn mir alles zurückgegeben wird, was ich geleistet habe, auch der andere Theil mir nichts weiter schuldig seyn solle. Allein die Meinung des Aristo geht doch nur dahin, daß in Absicht auf die liberatorische Wirkung zwischen beyden Verträgen kein Unterschied sen, sondern der Käufer durch den einen eben so, wie durch den andern, von seiner Verbindlichkeit und zwar ipso iure befreyet werde. Adeo enim bonae fidei iudiciis exceptiones postea factae, quae ex eodem sunt contractu, insunt, fagt Ulpian L. 7. §. 6. D. de pactis, ut constet, in emtione caeterisque bonae fidei iudiciis, re nondum secuta, posse abiri ab emtione.

[ocr errors]

Das hingegen konnte durch eine Convention, welche blos ein Geschäft wieder aufheben soll, nicht bewirkt wer. den, daß der andere Theil dasjenige, was ihm bereits aus dem Contract geleistet worden, zurückzugeben verpflich. tet werde. Denn hier ist es nicht blos die Absicht der Partheyen, von dem vorigen Geschäft abzugehen, sondern fie wollen zugleich eine neue Verbindlichkeit unter sich festa sehen, welches den Regeln bloßer Verträge entgegen war. Nach dem römischen Recht kann daher blos auf die Erfül lung des Contracts geklagt werden. Seht nun der Bes flagte dem Kläger die Einrede entgegen, der Contract sey mutuo dissensu aufgehoben; so kann der Kläger die se Exception durch die replicatio doli entfråften, nåmlich der Beklagte handle unredlich, daß er gleichwohl das Empfangene zurück zu geben sich weigere. Es gehört hiers her folgende Gefeßstelle.

Per

L. 2. Cod. Quando liceat ab emt. disced. fectam emtionem atque venditionem re integra tanGlücks Erläut. d. Pand. 17. Th.

B

tum

[ocr errors]

man aus der Aeußerung des Accursius in der Glosse über die L. 2. C. h. t. sieht, wenn er sagt: Sed quae est haec dimidia? Dic in emtore decepto, si res valet decem: emit pro XVI. licet alii dicant, emit pro XXI. quod, non placet, quia tunc non dimidiam iusti pretii, sed duplum egreditur. Allein schon Cynus 97) hat diesen Grund sehr gut beantwortet. Unter den nachfolgen. den Rechtsgelehrten gebührt dem Carl Dů Molin 98) das lob, den Irrthum der Gloße zuerst am einleuchtends sten aufgedeckt zu haben, denn seine ganze Absicht war, semel erroris radices funditus ita convellere, et veritatem stabilire, ut nemo posthac, qui haec legerit, in hoc errare possit. Cujas 99) versagt ihm felbst dieses Lob nicht, er tadelt es nur, daß er seinen Gegenstand salebrosa nimis et incondita oratione behan delt habe. Wie richtig indessen Dů Molin die Quelle des Irrthums entdeckt, und wie leicht aller Irrthum durch eine deutlichere, obwohl in den Worten der L. 2. C. h. t. liegende Bestimmung håtte vermieden werden können, erHellet aus folgenden Worten desselben. Causa erroris praecipua fuit, fagt er, indiscreta proportio et confusio relationum, quoniam proportionem pretii referunt ad utrumque contrahentium, non solum ad venditorem, ut in d. L. 2. sed etiam ad emtorem, quod est ineptum. Nam licet res et pretium sint idem respective, hoc est, eandem proportionem et similem habitudinem habeant pro

[ocr errors]

priis

97) Comment. in Cod. h. t. nr. 7. (Francof, 1578.)
98) Tractat. Commercior, et usurarum Qu. XIV. nr. 175.
99) Observat. Lib. XVI. cap. 18.

[ocr errors]
[ocr errors]

priis suis respectibus, videlicet secundum obiecta vel personas, ad quas referuntur, et quibus debentur: tamen non sunt idem respectu eiusdem personae vel obiecti, ut sensus communis ostendit, et sic non debent hae relationes confundi: alioquin tota doctrina perturbaretur. Modo in proposito, si constet, venditorem esse deceptum, et quaeritur quantum sit deceptus, an ultra vel ci, tra dimidiam, brevis et expedita doctrina datur in d. L. 2. in fine, ut inspiciatur, an pretium conventum sit infra dimidiam veri pretii, Poterat autem dari doctrina, ut non minus vera et certa, ita do. ctrinalior, generalior, et magis methodica, inspiciendo, quantum res vendita supervaleret pretio con. vento: et tunc dicendum fuisset, quod si supervaleret ultra duplum, tunc esset venditor laesus ultra dimidiam: si vero res duplo tantum supervaleret, esset laesus in dimidia tantum, et non ultra dimidiam: si vero supervaleret aliquanto, sed minus duplo, tunc esset laesus infra dimidiam tantum. Quae ratio, quamquam necessario tacite insit, et eliciatur per praedicta: tamen si fuisset expressat nunquam ortus esset, et multo minus invaluisse, ille vulgaris error. Omnes enim idem statim viditsent ex parte emtoris, videlicet eum non esse deceptum ultra dimidium, nisi pretium plus duplo supervaleres vrei emtae, Ihm folgten Franz Duaren *°°), Arius

100

Pine

100) Comm. ad L. 36. D. de verb. obligat. (in Operib. Francof. 1592, pag. 740.)

[ocr errors]
[ocr errors]

últra dimidium) ist vorhanden, wenn dasjenige, was ein Contrahent erhielt, nicht halb so viel werth ist, als das, was er gab 27). Ob sie schon nach dem ältern Recht in Betracht gezogen worden sey, ist streitig. Viele 28) bezwei

Christ. THOMASII Diss. de aequitate cerebrina L. 2. C. de resc, vend. et eius usu practico. Halae 1706. Io. God. SCHAUMBURG Diss. de acquitate et usu practico L. 2. Cod. de resc. vend. Vitemb. 1725. 1o. Andr. HANNESEN Diss. de immodica laesione eiusque probatione in primis per testes caute instituenda. Goettingae 1747. Io. Christ. ZINDEL Diss. de laesione enormi contractus, et inprimis venditionis rescindente: praes. Mich. God. WERNHER def. Erlangae 1762. Ioach. Ge. DARIES Diss. de interpretatione et extensione L. 2. C. de resc. vendit. Trajecti ad Viadr. 1775. Henr. God. BAUER Termini L. 2. C. de resc. vendit.

[ocr errors]

Herm. Io. LIENAU quae ob laesionem

Lipsiae 1776. Diss. de natura ac indole actionis, enormem conceditur. Goettingae 1782. Ignat. Ignat. Chri stoph FREYBOTT Specim. iuris civ. quo contractum emtionis vendit. propter laesionem enormen de se praecise rescindi ad illustrandam L. 2. C. de resc, vend. determinatur. Wirceburgi 1768. Ge. Steph, WIESAND de sensu atque applicatione L. 2. C. de resc. vend. in Opuscul. pag. 221. sqq. Car. Gottfr. FARES Specim. th. pract. exhibens remedium Legis 2. Cod. de resc. vendit. praes. Io. Phil. GREGEL. Wirceburgi 1798.

[ocr errors]

27) S. Job. Ge. Estors Anfangsgründe des gemeinen und Reichs-Prozesses 3. Th. §. 131. S. 65. ff. Gmelin's und Elfäßers gemeinnügige jurist. Beobachtungen und Rechts. fälle 4. Band S. 249. Thibaut System des Pand. Rechts 1. B. §. 197. und Ferd. Mackeldey Lehrbuch der Institu. tionen. §. 553. 28) Hub. GIPHANIUS in Explanat. difficilior. LL. Cod. ad

L. 2. Cod. de resc. vendit. pag. 304. sqq. lo. SCHILTER

« PreviousContinue »