dictum promissumve fuerit cum veniret fuisset, quod eius praestari oportere dicetur, emptori omnibusque ad quos ea res pertinet judicium dabimus, ut id mancipium redhibeatur. si quid autem post venditionem traditionemque deterius emptoris opera, familiae, procuratorisve eius factum erit, sive quid ex eo post venditionem natum, adquisitum fuerit, et si quid aliud in venditione ei accesserit, sive quid ex ea re fructus pervenerit ad emptorem, ut ea omnia restituat. item si quas accessiones ipse praestiterit, ut recipiat'.

Item si quod mancipium capitalem fraudem admiserit, mortis consciscendae sibi causa quid fecerit, inve arenam depugnandi causa ad bestias intromissus fuerit, ea omnia in venditione pronuntianto; ex his enim causis judicium dabimus. Hoc amplius, si quis adversus ea sciens dolo malo vendidisse dicetur, judicium dabimus.

Et quanta pecunia pro eo homine soluta, accessionisve nomine data erit, non reddetur: cuiusve pecuniae quis eo nomine obligatus erit, non liberabitur, tantae pecuniae judicium dabimus.

1 "Proponitur actio ex hoc edicto in eum, cujus maxima pars in venditione fuerit, quia plerumque venaliciarii ita societatem coëunt, ut quidquid agunt, in commune videantur agere: aequum enim aedilibus visum est, vel in unum ex his, cujus major pars, aut nulla parte minor esset, aedilicias actiones competere, ne cogeretur emptor cum multis litigare, quamvis actio ex empto cum singulis sit pro portione, qua socii fuerunt." D. 21. 1. 44. I.

When a false warranty has been given, the actio redhibitoria can be brought within six months after the sale or after the right of action accrued: and under the same circumstances an actio aestimatoria or quanti minoris can be brought within twelve months. D. 21. 1. 19. 6.

If warranty has been omitted, contrary to the provisions of the Aedilitian Edict, an actio redhibitoria can be claimed within two months on the mere ground of the omission, or an actio quanti emptoris interest within six months, on proof of actual loss. D. 21. I. 28.

Ne veterator pro novicio veneat1.

D. 21. I. 37.

STIPULATIO AEDILITIA.

U. 1. ad ed. aed.

Illum hominem sanum esse, furem, vespillonem, fugitivum, erronem non esse, furtis noxaque solutum esse praestari, et si quis eum hominem partemve quam ex eo evicerit quominus me (emptorem) eumve ad quem ea res pertinebit habere recte liceat, quanti id erit quod ita evictum fuerit, tantam pecuniam duplam dari spondes? Spondeo 2.

1 "Praesumptum est enim ea mancipia, quae rudia sunt simpliciora esse, et ad ministeria aptiora, et dociliora; trita vero mancipia et veterana difficile est reformare, et ad suos mores formare." D. 21. I. 37.

2 This stipulation is restored on the authority of the first clause of the Aedilitian Edict given above, and by reference to the following passages:

"Si ita quis stipulanti spondeat: sanum esse, furem non esse, vespillonem non esse et cetera...Hanc stipulationem: furem non esse, vespillonem non esse, sanum esse." D. 21. 2. 31.

"Cum quis stipulatur: fugitivum non esse, furem non esse, erronem non esse." D. 21. 2. 32. pr.

"In horum emptione solet accedere peculium, aut si excipiet, stipulatio intercedere: sanum eum esse, furtis noxisque solutum.” Varro de Re Rust. 2. 10. 5.

"Sed si cui horum fuerit adjectum praestari, multo magis valere stipulationem." D. 21. 2. 31.

"In stipulatione duplae, cum homo venditur, partis adjectio necessaria est, quia non potest videri homo evictus, cum pars ejus evicta est." D. 21. 2. 56. 2.

"Habere liceat." See D. 21. 2. 57: 30. I. 45. I. &c.

66 Emptor stipulatur prisca formula sic...habere recte licere haec sic recte fieri spondesne ?" Varro de Re Rust. 2. 2. 5.

66

Emptori duplam promitti a venditore oportet, nisi aliud convenit, non tamen ut satisdetur, nisi specialiter id actum proponatur, sed ut repromittatur." D. 21. 2. 37. pr.

"Non tamen, ut vulgus opinatur, etiam satisdare debet qui duplam promittit, sed sufficit nuda repromissio, nisi aliud convenerit." D. 21. 2. 56. pr.

II. DE JUMENTIS.

Qui jumenta vendunt, palam recte dicunto, quid in quoque eorum morbi vitiique sit; utique optime ornata vendendi causa fuerint, ita emptoribus tradentur. si quid ita factum non erit, de ornamentis restituendis, jumentisve ornamentorum nomine redhibendis, in diebus sexaginta, morbi autem vitiive causa inemptis faciendis, in sex mensibus, vel quanto minoris, cum venirent, fuerint, in anno judicium dabimus.

Si jumenta paria simul venierint, et alterum in ea causa fuerit ut redhiberi debeat, judicium dabimus quo utrumque redhibeatur.

Quae de jumentorum sanitate diximus, de cetero quoque pecore omni venditores faciunto.

Ne quis canem, verrem, vel minorem aprum, lupum, ursum, pantheram, leonem, aliudve quod nocens animal qua vulgo iter fiet ita habuisse velit, ut cuiquam nocere damnumve dare possit. Si adversus ea factum erit, et homo liber ex ea re perierit, solidis ducentis, si nocitum homini libero esse dicetur, quanti bonum aequum judici videbitur condemnetur; ceterarum rerum, quanti damnum datum factumve sit dupli.

D. 21. 1. 40-42. P. 22 ad ed. aed.

U. 2 ad ed. aed.