CARMEN XXIV.

INTACTIS opulentior

Thesauris Arabum et divitis Indiae

Caementis licet occupes
Tyrrhenum omne tuis et mare Apulicum,
Si figit adamantinos
Summis verticibus dira Necessitas

Clavos, non animum metu,
Non mortis laqueis expedies caput.
Campestres melius Scythae

Quorum plaustra vagas rite trahunt domos
Vivunt, et rigidi Getae

Immetata quibus jugera liberas

Fruges et Cererem ferunt,

Nec cultura placet longior annua,

Defunctumque laboribus

Aequali recreat sorte vicarius.

Illic matre carentibus

Privignis mulier temperat innocens,

Nec dotata regit virum

Conjux nec nitido fidit adultero.

Dos est magna parentium.

Virtus et metuens alterius viri

Certo foedere castitas ;

Et peccare nefas aut pretium est mori.

O quisquis volet impias

Caedes et rabiem tollere civicam,

Si quaeret PATER URBIUM

Subscribi statuis, indomitam audeat

Refrenare licentiam,

Clarus postgenitis; quatenus, heu nefas!

Virtutem incolumem odimus,

Sublatam ex oculis quaerimus invidi.

Quid tristes querimoniae,
Si non supplicio culpa reciditur?

Quid leges sine moribus

Vanae proficiunt, si neque fervidis
Pars inclusa caloribus

Mundi nec Boreae finitimum latus
Durataeque solo nives

Mercatorem abigunt, horrida callidi
Vincunt aequora navitae,
Magnum pauperies opprobrium jubet

Quidvis et facere et pati

Virtutisque viam deserit arduae?
Vel nos in Capitolium

Quo clamor vocat et turba faventium,
Vel nos in mare proximum

Gemmas et lapides aurum et inutile,

Summi materiem mali,

Mittamus, scelerum si bene poenitet.
Eradenda cupidinis

Pravi sunt elementa, et tenerae nimis

Mentes asperioribus

Formandae studiis.

35

45

50

Nescit equo

rudis

55

Haerere ingenuus puer

Venarique timet, ludere doctior,

Seu Graeco jubeas trocho

Seu malis vetita legibus alea,

Quum perjura patris fides
Consortem socium fallat et hospitem
Indignoque pecuniam

Heredi properet. Scilicet improbae
Crescunt divitiae; tamen

Curtae nescio quid semper abest rei.

60

CARMEN XXIX.

TYRRHENA regum progenies, tibi
Non ante verso lene merum cado
Cum flore, Maecenas, rosarum et
Pressa tuis balanus capillis

Jamdudum apud me est. Eripe te morae;

Ne semper udum Tibur et Aesulae

Declive contempleris arvum et

Telegoni juga parricidae.

Fastidiosam desere copiam et

Molem propinquam nubibus arduis ;

Omitte mirari beatae

Fumum et opes strepitumque Romae.

Plerumque gratae divitibus vices,
Mundaeque parvo sub lare pauperum
Coenae sine aulaeis et ostro

Sollicitam explicuere frontem.

Jam clarus occultum Andromedae pater
Ostendit ignem, jam Procyon furit
Et stella vesani Leonis,

Sole dies referente siccos.

Jam pastor umbras cum grege languido
Rivumque fessus quaerit et horridi

Dumeta Silvani, caretque

Ripa vagis taciturna ventis.

Tu civitatem quis deceat status
Curas et Urbi sollicitus times

Quid Seres et regnata Cyro

Bactra parent Tanaisque discors.

Prudens futuri temporis exitum

Caliginosa nocte premit deus,

Ridetque si mortalis ultra

Fas trepidat. Quod adest memento

Laetusque deget, cui licet in diem

Dixisse Vixi: cras vel atra

Nube polum Pater occupato

Vel sole puro; non tamen irritum
Quodcumque retro est efficiet, neque
Diffinget infectumque reddet

Quod fugiens semel hora vexit.
Fortuna saevo laeta negotio et
Ludum insolentem ludere pertinax
Transmutat incertos honores,

Nunc mihi, nunc alii benigna.
Laudo manentem; si celeres quatit
Pennas, resigno quae dedit, et mea
Virtute me involvo probamque
Pauperiem sine dote quaero.
Non est meum, si mugiat Africis
Malus procellis, ad miseras preces
Decurrere, et votis pacisci

Ne Cypriae Tyriaeque merces
Addant avaro divitias mari :
Tunc me biremis praesidio scaphae
Tutum per Aegaeos tumultus
Aura feret geminusque Pollux.

19

CARMEN XXX.

EXEGI monumentum aere perennius
Regalique situ pyramidum altius,

Quod non imber edax, non Aquilo impotens
Possit diruere aut innumerabilis
Annorum series et fuga temporum.
Non omnis moriar, multaque pars mei
Vitabit Libitinam: usque ego postera
Crescam laude recens dum Capitolium
Scandet cum tacita virgine pontifex.
Dicar qua violens obstrepit Aufidus
Et qua pauper aquae Daunus agrestium
Regnavit populorum, ex humili potens,
Princeps Aeolium carmen ad Italos
Deduxisse modos. Sume superbiam
Quaesitam meritis et mihi Delphica
Lauro cinge volens, Melpomene, comam.

5

10

15