II, 1. lectei sublectei essent, quam in quisque decuriam || eorum ex hac lege viator lectus erit. Sirempsque eis | praeconibus deque eis praeconibus quaestori omnium rerum iuus lexque esto, quasei sei ei praecones in eam | decuriam in tribus praeconibus antea 5. lectei sublectei || essent, quam in quisque decuriam eorum ex hac lege praeco lectus erit. ~| Quos quomque quaestores ex lege plebeive scito viatores legere sublegere oportebit, ei quaestores eo iure ea lege | viatores IIII legunto sublegunto, quo iure qua lege q(uaestores), || 10. quei nunc sunt, viatores III legerunt sublegerunt; quosque quomque quaestores ex lege plebeive scito praecones legere | sublegere oportebit, ei quaestores eo iure ea lege praecones | IIII legunto sublegunto, quo iure qua lege quaestores, quei | nunc 15. sunt, praecones III legerunt sublegerunt, dum ni quem || in eis viatoribus praeconibus legundeis sublegundeis in eius | viatoris praeconis locum viatorem praeconem legant | sublegant, quoius in locum per leges plebeive scita viatorem | praeconem legei sublegi non licebit; itaque de eis quattuor | viatoribus quaestor quei20. quomque erit viatores sumito | habeto, utei ante hanc legem rogatam de tribus viatoribus | viatores habere sumere solitei sunt; itaque de eis quattuor | praeconibus quaestor queiquomque erit praecones sumito | habeto, utei ante hanc legem rogatam de tribus praeconibus | praecones habere sumere solitei sunt. Itemque 25. eis viatoribus praeconibus, quei ex hac lege lectei erunt, vicarium dare subdere ius esto licetoque, utei cetereis viatoribus praeconibus, qua in quisque decuria est, vicarium dare subdere iuus erit | licebitque; itemque quaestor(es) ab eis vicarios accipiunto, utei aa cetereis viatoribus praeconibus vicarios ac30. cipei oportebit. ~| Viatores praecones, quei ex hac lege lectei sublectei erunt, eis viatoribus praeconibus magistratus prove mag. | mercedis item tantundem dato, quantum ei viator(ei) | praeconei darei 35. oporteret, sei is viator de tribus | viatoribus isque praeco de tribus praeconibus esset, | quei ante hanc legem rogatam utei legerentur institutei sunt. ~! Quas in decurias viatorum praeconum consul ex hac | lege 40. viatores praecones legerit, quorum viatorum | praeconum nomina Lex Cornelia de sicariis et veneficiis. 91 in eis decurieis ad aedem Saturni | in pariete intra caulas1 proxsume ante hanc legem .... 13. Lex Cornelia de sicariis et veneficiis c. a. 6732. (Ulpianus 1. VII de officio proconsulis: Capite primo legis Corneliae de sicariis cavetur, ut:*) Is praetor iudexve quaestionis, cui sorte obvenerit quaestio de sicariis, eius, quod in urbe Roma propiusve M passus factum sit, uti3 quaerat cum iudicibus, qui ei ex lege sorte obvenerint, de capite eius, qui cum telo ambulaverit hominis necandi furtive faciendi causa, hominemve occiderit, cuiusve id dolo malo factum erit. (Cicero p. Cluent. 54: Iubet lex ea iudicem quaestionis quaerere de veneno. In quem quaerere? Infinitum est:) quicumque venenum malum [hominis necandi causa] fecit fecerit vendiderit emerit habuerit dederit (Quid eadem lex statim adiungit? Recita:) deque eius capite quaerito, qui tribunus militum legionibus IIII primis, quive quaestor, tribunus plebis, (deinceps omnes magistratus nominantur) quive in senatu sententiam dixit dixerit, qui eorum coiit coierit convenit convenerit [consensit] consenserit falsumve testimonium dixerit, quo quis iudicio publico condemnaretur® 14. Lex Antonia de Termessibus a. 683.9 I de Termesi(bus) Pisid(is) mai(oribus). ~| C. Antonius M. f., Cn. Corne [lius] 1) Ita pro cavias emendavit Lachm. Caulae sunt saepta. 2) Cf. Dig. 48,8 et Coll. 1,2,3; Sanio, obs. ad l. Corn. de sic. 1817; Zumpt, Röm. Crim. R. II, 2,9-38. 3) Coll. 1,3,1. 4) Verba ut is et uti quaerat non consonant; prius ut Ulpiani, alterum legis esse videtur, quamvis in sequenti capite scriptum sit quaerito. [Imperativum lex requirit; coniunctivum Ulpianus posuit. Tн. M.]. 5) Capite legis quinto hoc iussum esse dicit Marc. D. 48,8,3 pr. 6) Hoc addunt et Marc. in D. l. c. 1,1 et 3,1 et Paul. in sent. 5,23,1. 7) Verba consenserit dixerit Cic. refert c. 57,157. 8) Minus accurate totam legem Marc. D. 48,8,1 refert; addit autem duo alia capita: quive cum magistratus esset publicove iudicio praeesset, operam dedisset, quo quis falsum indicium profiteretur, ut quis innocens conveniretur; et: quive magistratus iudexve quaestionis ob capitalem causam pecuniam acceperit, ut publica lege reus fieret. 9) C. - I, 1. C. Fundanius C. f. tr(ibunei) pl(ebei), de s(enatus) s(ententia) Quei Thermeses maiores Peisidae fuerunt, queique | eorum legibus Thermesium maiorum2 Pisidarum | ante k. April, quae fuerunt L. Gellio Cn. Lentulo cos., Thermeses maiores Pisidae 5. factei sunt, queique ab eis || prognati sunt erunt, iei omnes | postereique eorum Thermeses maiores Peisidae | leiberi amicei socieique populi Romani sunto, | eique legibus sueis ita utunto, itaque ieis omnibus sueis legibus Thermensis maioribus || Pi10. sideis utei liceto, quod advorsus hanc legem | non fiat. ~| Quei agrei quae loca aedificia publica preivatave | Thermensium maiorum Pisidarum intra fineis | eorum sunt fueruntve L. Marcio Sex. Iulio cos. quaeque insulae eorum sunt fue15. runtve ieis | consolibus, quei supra scriptei sunt, quodque| earum rerum ieis consulibus iei habuerunt | possederunt us[ei fructeique] sunt, quae de ieis rebus | locata non s[unt, utei antea habeant possideant; quaeque || de ieis rebu[s agreis loceis 20. aedificeis locata su]nt, ac ne locentur [sancitum est sanctione, quae facta est e[x] l[ege rogata L. Gellio Cn. Lentulo cos., ela omnia Ther[meses maiores Pisidae habean]t possideant; | ieisque [rebus loceis agreis aedificieis utantur fr]uantur || ita, 25. utei ant[e Mitridatis bellum, quod p]reimum | fuit, habueru[nt possederunt usei fruct]eique sunt. ~ Quae Thermensorum m[aioru]m Pisidarum publica | preivatave praeter locata agros aedificia sunt fueruntve ante I. L. 1,114. n. 204. Ri. tab. 31. E tabula ahenea (a. 0,81 m., l. 1,05 m.) Romae saec. XVI reperta, hodie Neapoli adservata. Termessus maior Pisidiae oppidum fuit, cui autonomia hac lege datur. Primam legis tabulam hanc esse cum ex indice in summa margine notato patet, tum ex praescriptione legis quae maximis litteris tribus versibus per omnes tabulas perscripta erat, (cf. p. 88 n. 2) unde quattuor vel quinque tabulas deesse concluditur. Duabus columnis tabula inscripta est, quarum altera hodie valde corrupta saec. XVI adhuc integra extabat et a Mariangelo Accursio descripta est. Verba, quae hodie non leguntur, uncis quadratis inclusi. Capitum distinctio eadem est atque in l. Corn. de quaest. Legis interpretationem scripsit Dirksen, Versuche 136-202. 1) De supplenda hac legis praescriptione dixi ad legem Quinctiam. 2) maiorem. 3) a. 682. 4) a. 663. 5) Coepit a. 666. aes et hoc loco et infra II, 26; emendavi ego. Tн. M.] bellum Mitridatis, quod preimum || factum est, quodque earum 30. rerum iei antea | habuerunt possederunt usei fructeive sunt, quod eius ipsei sua voluntate ab se non abalienarunt, | ea omnia Termensium maiorum Pisidarum, utei sunt | fuerunt, ita sunto itemque ieis ea omnia || habere possidere uutei frueique liceto. ~ | 35. Quos Thermenses maiores Pisidae leiberos servosve || bello II, 1. Mitridatis ameiserunt, magistratus pr[ove] | magistratu, quoia de ea re iuris dictio erit qu[oque]1 de ea re in ious aditum erit, ita de ea re ious deicunto iudicia recuperationes danto, utei ie[i] eos recuperare possint. ~| 5. Nei quis magistratus prove magistratu legatus ne[ive] | quis alius meilites in oppidum Thermesum maiorum | Pisidarum agrumve Thermensium maiorum | Pisidarum hiemandi caussa introducito, neive | facito, quo quis eo meilites introducat quove 10. ibei meilites hiement, nisei senatus nominatim, utei Thermesum | maiorum Pisidarum in hibernacula meilites | deducantur, decreverit; neive quis magistratus | prove magistratu legatus neive quis alius facito || neive inperato, quo quid magis iei dent 15. praebeant | ab ieisve auferatur, nisei quod eos ex lege Porcia | dare praebere oportet oportebit. ~| Quae leges quodque ious quaeque consuetudo L. Marcio | Sex. Iulio cos. inter civeis Romanos et Termenses || maiores Pi- 20. sidas fuit, eaedem leges eidemque ious | eademque consuetudo inter ceives Romanos et Termenses maiores Pisidas esto; quodque quibusque | in rebus loceis agreis aedificieis oppideis iouris | Termensium maiorum Pisidarum ieis consulibus, quei supra 25. II scriptei sunt, fuit, quod eius praeter | locata2 agros aedificia ipsei sua voluntate ab se non | abalienarunt, idem in eisdem rebus loceis agreis | aedificieis oppideis Termensium maiorum Pisidarum | ious esto; et3 quo minus ea quae in hoc capite scripta || sunt ita sint fiant, eius hac lege nihilum rogatur. ~ | 30. Quam legem portorieis terrestribus maritumeisque | Termenses maiores Phisidae capiundeis intra suos | fineis deixserint, ea lex ieis portorieis capiundeis | esto, dum nei quid portori ab ieis capiatur, quei publica || populi Romani vectigalia redempta 35. habebunt; quos per eorum fineis publicanei ex eo vectigali transportabunt || [fructus, eorum portorium Termenses ne capiunto]. 1) quoive Accursius. — 2) loca; v. ad I, 28. — 3) et fortasse delendum. 15. Lex Mamilia Roscia Peducaea Alliena Fabia [vel potius Iulia agraria] a. 695.1 K. L. III. Quae colonia hac lege deducta quodve municipium praefectura forum conciliabulum constitutum erit, qui ager intra fines eorum erit, qui termini in eo agro statuti erunt, quo in loco terminus non stabit, in eo loco is, cuius is ager erit, terminum restituendum curato, uti quod3 recte factum esse volet*; idque magistratus, qui in ea colonia municipio praefectura foro conciliabulo iure dicundo praeerit, facito ut fiat. 6 K. L. IIII. Qui limites decumanique hac lege deducti erunt, quaecumque fossae limitales in eo agro erunt, qui ager hac leges datus adsignatus erit, ne quis eos limites decumanosque10 obsaeptos neve quid in eis molitum11 neve quid ibi opsaeptum 12 habeto, neve eos arato, neve eis 13 fossas opturato neve opsaepito 14, quominus suo itinere aqua ire fluere possit. Si quis adversus ea quid fecerit, is 15 in res singulas, quotienscumque fecerit, HS IIII16 colonis municipibusve eis, in quorum agro id factum erit17, dare damnas esto, eiusque pecuniae18 qui volet petitio hac lege 19 esto. 16 1) Tria huius legis capita in collectione scriptorum gromaticorum nobis servata sunt: Röm. Feldmesser, ed. Lachmann 1,263. Eorum secundum ad verbum fere redit in c. 104 legis col. Genetivae Iuliae, tertium vero in D. 47,21,3 laudatur praemissis verbis: lege agraria quam C. Caesar tulit. Iam vero, cum etiam in lege col. Gen. c. 97 legis Iuliae (sc. agrariae) mentio fiat, recte Mo. statuit, capita haec proficisci ex lege Iulia agraria a. 695 lata, quamquam quo spectent quinque nomina in corpore gromaticorum praescripta parum apparet. Röm. Feldm. 2,221. Ephem. epigr. 2,210; cf. ZRG. 12,100. 2) [Significatur aut k(aput) LIII aut k(apitu)l(um) III; certe in ipsa lege numeri soli fuerunt, kapitis kapitulive vocabulum addiderunt compilatores corporis gromaticorum. ТH. M.] — 3) ut quae vel que Tí. (om. ut) libri. 4) uelit libri. 5) hac lege] intra fines coloniae Genetivae Gen. qui iussu C. Caesaris dict. imp. et lege Antonia senat. que c. pl. que sc. ager Gen. 9) eos om. Gen. 10) decumanosque Gen., decumanosne similiterve libri scripti. 11) in eis mol.] immolitum Gen. 12) oppositum libri. 13) eis libri meliores et Gen.; requiritur eas vel quis. 14) opsaepito] qui saepito libri. 15] is om. libri. 16) HS∞ Gen. 17) colonis factum erit] colonis) c(ol.) G(en.) I(ul.) Gen. que pecuniae] pecuniaeque libri. 19) hac lege] persecutioque Gen. 6) factique ins. Gen. 7) limites libri. 8) qui - lege] 18) eius |