ante petitam hereditatem deperissent deminutaeve fuissent, restituere debere. Item: eos, qui bona invasissent, cum1 scirent ad se non pertinere, etiamsi ante litem contestatam fecerint, quo minus possiderent, perinde condemnandos, quasi possiderent; eos autem, qui iustas causas habuissent, quare bona ad se pertinere existimassent, usque eo dumtaxat, quo locupletiores ex ea re facti essent. Petitam autem fisco hereditatem ex eo tempore existimandum esse, quo primum scierit quisque eam a se peti, id est, cum primum aut denuntiatum esset ei, aut litteris vel edicto evocatus esset.

Censuerunt.

24. SC. de nundinis saltus Beguensis a. 138.2

3

SC. de nundinis saltus Beguensis in t(erritorio) | Casensi, descriptum et recognitum ex libro sententiarum in senatu dic[ta]rum k(apite) V. . . (?), T. Iuni Nigri, C. Pomponi Camerini co(n)s(ulum), in quo scripta erant A[frica]ni* iura et id quod i(nfra) s(criptum) est. Il

In comitio in curia6

[Scr]ibundo adfuerunt Q. Salonius Q. f. Quir. Longus, Quar[t]inus, C. Oppius C. f. Vel. Severus, C. Fi..., [Sex. Erucius M. f. Quir. Clarus, P. Cassius L. f. Aem. Dexter q(uaestor), P. Nonius M. f. Ouf. Macrinus q(uaestor)'. In senatu fuerunt C... Il

SC. per discessionem factum.

1) L. 25, § 2: ait senatus:

bona

quae scirent.

--

2) C. I. L. 8,46 n. 270. Duo lapides eundem hunc titulum continentes reperti sunt in loco dicto Henschir Begar in regno Tunetano, alter a. 1860 a V. Guérin (voy. arch. 1,391). alter a G. Wilmanns a. 1873, qui coniunctos eos edidit Eph. epigr. 2,271 commentario cum Mommseni notis adiecto. Illustrantur hoc titulo loci iam dudum noti de nundinarum iure privatis concesso. D. 50,11. C. 4,60. Plin. ep. 5,4. Suet. Claud. 12. Cf. C. I. L. 3,523 n. 4121: Imp. Constantinus nundinas die solis perpeti anno constituit.

-

3) Front. grom. 53: in Africa saltus non minores habent privati, quam

ficata eodem loco quo fuerat Hostilia, scilicet in comitio; cf. supra SCC. 2.5.6 : ¿v noperių. Deinde in hiatu intercidit dies.

storumve adscriptione v. Mo., Eph. 2,283 ad v. 8.

7) De quaestoris quae

5.

10.

Quod P. Cassius Secundus, P. Delphius Peregrinus Aleius Alennius Maximus Curtius Valerianus Proculus M. Nonius Mucianus coss. verba fecerunt de desiderio amicorum Lucili Africani clarissimi) v(iri), qui petunt: ut ei permittatur in pro15. vincia Afric(a), regione || Beguensi, territorio Musulamiorum2, ad Casas, nundinas | IIII nonas Novemb. et XII k. Dec., ex eo omnibus mensibus IIII non. et XII k. sui cuiusq(ue) mensis instituere habere, quid fieri | placeret,

de ea re ita censuerunt: permittendum Lucilio Africano, 20. c. v., in provincia Afric(a), regione Beguensi, || territorio Musulamiorum, ad Casas, nundinas IIII non. | Novemb. et XII k. Decembr. et ex eo omnibus mensibus IIII non et XII k. | sui cuiusq(ue) mensis instituere et habere, eoque vicinis | advenisq(ue) nundinandi dumtaxat causa coire convenire sine iniuria et incommodo cuiusquam liceat. ||

25.

Act(um) idibus Octobr. P. Cassio Secundo, M. Nonio Muciano. Eodem exemplo de eadem re duae tabellae signatae sunt. Signatores: T. Fl. Comini scrib(ae), C. Iuli Fortunati scrib(ae), M. Caesi Helvi Euhelpisti (sequuntur nomina quattuor).

25. SC. de Cyzicenis a. 138-1603.

[SC. de postulatione Kyzicenor(um) ex Asia, | qui dicunt, ut corpus, quod appellatur Nelon1 et habent in civitate sua, auctoritate | [amplissimi o]rdinis confirmetur.

5. Scribendo adfuerunt M. Aelius imp(eratoris) Titi Aeli | [Hadriani Antonini f. Pap. Aurelius Ve[rus],

... •

s M. f. Gal. Verus, M. Hosidius | M. f. A ... [Get]a, M. Annius M. f. Gal.

-

1) Consul noλvávojiog, sicut Iuventius Celsus supra p. 184 n. 4. 2) Tac. ann. 2,52: Musulamiorum

valida

gens, et solitudinibus Africae propinqua nullo etiam tum urbium cultu. Ptolem. 4,3,24: Micovλápoi cf. Wilm. 278-9. 3) Eph. epigr. 3,156. E lapide in Cyzici ruinis a. 1876 reperto, deinde Londinium in museum Britannicum translato. Ed., suppl., illustr. Mo. 4) Mo. intellegit véwv, i. e. iuvenum. Cf. quae saec. tertio Callistratus D. 48,19,28,3 scripsit: Solent quidam, qui volgo se iuvenes appellant, in quibusdam civitatibus turbulentis se adclamationibus popu larium accommodare, qui fustibus caesi dimittuntur.

firmatione v. Mo. St.R. 2,850 n. 4.

- 5) De hac con

2

Libo, Q. Pompe[ius] Q. f. Hor. Bassianus, L. Fl(avius) L. f. | Quir. Iulianus, L. Gellius L. f. Ter. Severus, | quaestor)'. 10. Sententia dicta ab Appio Gallo | co(n)s(ule) des(ignato) relatione IIII concedente | imp(eratore) Caes[are Tito Alelio Hadriano Antonino Aug. Pio].. ... relatione sua [Kyzicen]os ex Asia, || . . . . . . [quos neos a]ppellant

3

......

26. SC. Orfitianum, a. 178.

(Ulpianus l. XII ad Sabinum: Sive ingenua sive libertina mater est, admitti possunt liberi ad hereditatem eius ex SCto Orphitiano. —) Si nemo filiorum eorumve, quibus simul legitima hereditas defertur, volet ad se eam hereditatem pertinere, ius antiquum esto.

...

...

(Ait senatus:)

1) Vel q(uaestores), cum non constet quot testes quaestores fuerint; cf. Mo. l. l. p. 157. 2) Refertur sententia eius senatoris, qui primus censuit cuique probabile est reliquos adsensisse. Recedit hoc a forma consueta: Quod cos. verba fecerunt cet. 3) De iure IIII relationum v. Mo. St.R. 2,861 n. 2. — 4) D. 38,17,1 pr. 9.12. Cf. I. 3,4 pr.: ut liberi ad bona matrum intestatarum admittantur, SCto Orfitiano effectum est, quod latum est Orfito et Rufo cos. divi Marci temporibus. Codicem Flor. constanter scribere Orphitianum monet Mo.

15.

CAPUT VI.

EDICT A.

I. Edictum perpetuum praetoris1.

Recognovit O. Lenel.

(Pars I. de litis exordio.)"

De iurisdictione3.

......

1) 'Edicta praetorum, quae supersunt, fere omnia Iustiniani libris di'gestorum tradita sunt; perpauca tantum Cicerone Festo aliis. Inscriptioni'bus nihil ad nos pervenit. In Digestis autem quae sunt edicta plurima ex 'Ulpiani ad edictum libris recepta sunt, quem constat non genuina vetera 'sed perpetuum illud edictum esse secutum iussu Hadriani a Salvio Iuliano 'Icto compositum Deperditorum argumenta magna quidem ex parte 'e digestis aliisque libris concludi possunt; atque summopere hac de re 'meruit Rudorffius (ed. perp. quae reliqua sunt. 1869). Cuius tamen docta 'conamina nolui hic repetere ipsas tantum edictorum reliquias propositurus. 'Tantummodo certa perditorum argumenta breviter indicavi simulque actio'num formulas, si quas habemus, in notis adieci. Uncis inclusi quae ad 'intellegenda verba edictalia e commentariis addenda erant.' BRUNS. In hac nova edicti recensione fines terminosque a Cl. Viro operi constitutos nolui egredi. Edictorum verba e libro meo (das Edictum Perpetuum [E. P.], 1883) repetii, perpauca immutavi. Titulorum seriem ad Ulpiani Paulique libros in margine adnotatos restitui, qua de re cf. E. P. p. 3 sqq. Controversias, quas inprimis intulit Karlowa (lit. Centralbl. 1884 p. 526 sq. röm. R.G. I. p. 593,762), hoc loco esse omittendas censui. 2) 'Neque in 'partes neque in libros divisum fuisse edictum perpetuum inter omnes con'stat; titulis autem singula edicta, quae ad eandem rem pertinent, compre'hensa fuisse tam Ulpianus quam alii dicunt; titulis rubricae inscriptae 'erant, quae magna ex parte in digestis repetitae sunt, veluti 'de in ius vo'cando', 'de i. i. restitut.', 'de reb. creditis' etc. Gai. 4,46. D. 3,1,1; 4,1,1; ‘12,1,1; 43,1,2,3; 50,16,195,3. Titulorum series ex Ulpiani aliorumque libris 'ad ed. facile cognoscitur; quaenam fuerit disponendi ratio, vehementer ad'huc disceptatur. Erat autem edictum (ut dicam quid sentiam) neque co'dex iuris neque ordo iudiciarius neque liber actionum. Nimirum natura 'eius non potest recte iudicari nisi ex officio praetoris ius dicentis. Haec 'enim praecipue illi erant observanda: 1. ut litis exordium ordinaret; 2. ut 'actiones quibus litigare possent constitueret; 3. ut in fine litis opem ferret 'adversus reum vel condemnatum vel confessum vel non defensum, actoribus

U. 1,

1. De iurisdictione municipali1. a. Si quis ius dicenti non : 1: obtemperaverit, (quanti ea res erit, iudicium dabo).

b. Si quis in ius vocatus non ierit sive quis eum vocaverit, quem ex edicto non debuerit3,

c. (De damno infecto.)

(iudicium dabo).

eius rei . . . dum ei, qui aberit, prius domum denuntiari iubeam . . . . In eum qui quid eorum, quae supra scripta sunt, non curaverit, quanti ea res est, cuius damni infecti nomine cautum non erit, iudicium (dabo)*.

d. De fugitivis".

(e. De vadimonio Romam faciendo.)

(2. De albo corrupto7.)

3. Qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi iuris statuerit sive quis apud eum, qui magistratum potestatemve habebit, aliquid novi iuris obtinuerit, quandoque postea adversario eius postulante ipsum eodem iure uti oportebits, praeterquam si quis eorum quid contra eum fecerit, qui ipse eorum quid fecisset9.

De edendo.

U. 2,

P. 2.

U. 3,

P. 3.

P. 3.

..10. Argentariae mensae exercitores . 4, ei, qui iuraverit non calumniae causa postulare edi sibi rationem quae ad se pertineat, edent adiecto die et consule11 gentario eive, qui iterum edi postulabit, causa cognita edi iubebo 12

..... Ar

'tam singulis quam pluribus, qui in bona eius concurrerent. Quo ordine in disponendis edictis servato effectum est, ut tres principales possint di'stingui partes, quibus quarta accedit nova iurisdictionis praetoriae instituta 'continens: interdicta, exceptiones, stipulationes praetorias. Difficilior est 'explicatu ratio ordinis titulorum secundae partis, qua de re videas Ru'dorffii commentationem in ZRG. 3,53, licet summam quam ille proposuit 'divisionem in edicta de iure et de possessione equidem non comprobaverim.' BRUNS. In his omnibus doctissimi viri sententiae lubenter subscribo. Secundae autem edicti partis titulorum ordinem eum esse arbitror, ut primum locum teneant quae e mera iurisdictione pendent actiones, deinde sequantur ea iuris auxilia quae continentur imperio, cf. E. P. p. VIII, 16. Qua ratione totum edictum in quinque partes divisi. 3) Rubr. D. 2,1.

5) D. 11,4,1,

1) Cf. Lenel, ZRG. 15, p. 16 sqq. 2) Sunt verba rub. D. 2,3; persaepe enim edictorum verba initialia digestorum titulis ut rubricae inscripta esse videntur. 3) Rubr. D. 2,5. 4-8. 6) D. 2,11,1; 50,16,3 pr. 9) D. 2,2,1,1; 4. E. P. p. 47.

ict. 6,2; 9,3.