Die Wirkungen der Verurtheilung sind nach den Umständen verschieden 3).

1) S. Mühlenbruch l. 1. §. 91, Rudorff III. S. 176. f.

2) Verpflichtet zu solcher Anklage find Mitvormünder. S. L. 3. §. 2. D. de adm. et per. tut. XXVI. 7.

3) S. §. 6. J. I. 26. L. 1. §. 8. L. 3. §. 18. L. 4. pr. SS. 1. c. ult. Cod. eod. tit. V. 43.

tut. XXVI. 10.

- 3. Dig. de susp.

Zweites Buch.

Die zusammengeseßten Privatrechte.

Erste Hauptabtheilung.

familiengüterrecht.

Erster Abschnitt.

Eheliches Güterrecht 9).

§. 282. I. Einleitung 2).

Pomp. L. 51. Dig. de don. i. vir. et ux. (XXIV. 1.)

Q. Mucius ait, cum in controversiam venit, unde ad mulierem quid pervenerit, et verius et honestius est, quod non demonstratur, unde habeat, existimaria viro, aut qui in potestate ejus esset, ad eam pervenisse. Evitandi autem turpis quaestus gratia circa uxorem hoc videtur, Q. Muciu probasse. S. auch c. 6. Cod. de don. i. v. et ux. (V. 16.)

pore,

Pacta dotalia 3).

Dig. de pact. dotal. XXIII. 4. Cod. eod V. 14.

Javol. L. 1. pr. D. h. t.

Pacisci post nuptias, etiam si nihil ante convenerit, licet.

c. un. §. 16. C. de rei ux. act. (V. 13.)

Si quae pacta intercesserint, vel pro restitutione dotis, vel pro tem-
vel
pro usuris, vel pro alia quacunque causa, quae nec contra leges,

nec contra constitutiones sunt, ea observentur.

c. un. pr. eod.

»sive scripta fuerit stipulatio, sive non. «<

1) S. Böcking Pandekten (Grundriß) III. Buch. Hasse, Das Güterrecht d. Ehegatten. 8. Berlin 1824. 1. Bd.

Dworzak, römisches Recht.

23

2) S. Göschen III. 1. S. 40 f. Arndts Pand. III. §. 394. S. 607.

3) Alle dießfälligen Verabredungen, welche den guten Sitten, oder dem Wesen der Ehe widersprechen, (S. z. B. L. 14. §. 1. D. sol. matr. XXIV. 3.) find ebenso ungültig, als jene, wodurch das Wesen der dos, oder die Rechte der Ehegattin auf die ihr zufallende dos beeinträchtiget würden. L. 5. pr. §. 1. 2. D. h. t. L. 6. §. 14 16. eod. L. 11. eod. L. 12. §. 1 eod. Puchta P. S. 422. Göschen 1. 1. S. 84 f.

II. Von der Dos.

Dig. de jure dotium XXIII. 3.

Cod. eod. V. 12.

§. 283. a) Begriff, Arten und Gegenstände 1).

c. 20. Cod. h. t.

Begriff.

Pro oneribus matrimonii mariti lucro fructus totius dotis esse, quos ipse cepit.

Ulp. L. 3. h. t.

- Neque enim dos sine matrimonio esse potest. Ubicunque igitur matrimonii nomen non est, nec dos est.

1. Dos profectita.

Ulp. L. 5. pr. D. h. t.

Arten.

Profectitia dos est, quae a patre vel parente profecta est de bonis, vel facto ejus (S. auch §§. 1—8. eod. und L. 5. §. 11. D. eod. unter 2.

Pomp. L. 6. pr. eod.

Jure succursum est patri, ut filia amissa, solatii loco cederet, si redderetur ei dos ab ipso profecta, ne et filiae amissae et pecuniae damnum sentiret.

2. Dos adventitia.

Ulp. L. 5. §. 11. D. h. t.

Si pater pro filia emancipata dotem dederit, profectitiam nihilominus dotem esse, nemini dubium est, quia non jus potestatis, sed parentis nomen dotem profectitiam facit, sed ita demum, si ut parens dederit, caeterum si cum deberet filiae, voluntate ejus dedit, adventitia dos est. Id. L. 5. §. 9. eod.

Si quis certam quantitatem patri donaverit, ita ut hanc pro filia daret, non esse dotem profectitiam, Julianus scripsit, obstrictus est enim, ut det, aut, si non dederit, conditione tenetur. Hoc et in matre juris esse ait, si

forte sub ea conditione uxor marito det, ut pró filia generò in dotem daret; nec videri uxorem marito donasse. Rectissime ergo ait, ut non sit interdicta donatio jure civili; non enim ad hoc dedit, ut ipse habeat, sed ut genero pro filia expendat; denique si non dederit, conditione tenetur. Esse igitur dotem istam adventitiam, Julianus ait. Et ita utimur.

c. ún. §. 13. Cod. de rei uxor. act. (V. 13.)

In praesenti autem volumus si non specialiter extraneus dotem dando in suam personam dotem stipulatus sit, vel pactum fecerit, tunc praesumatur, mulierem ipsam stipulationem fecisse, ut ei dos ex hujusmodi casu accedat nisi expressim extraneus sibi dotem reddi

pactus fuerit, vel stipulatus, cum donasse magis mulieri, quam sibi aliquod jus servasse extraneus non stipulando videatur. Extraneum autem intelligimus omnem, citra parentém per virilem sexum adscendentem, et in potestate dotatam personam non habentem; parenti ením tacitam ex stipulatu actionem damus.

Ulp. VI. §. 6.

Adventitia autem dos semper penes maritum remanet, praeterquam si is, qui dedit, ut sibi rederetur, stipulatus fuerit, quae dos specialiter receptitia dicitur.

c. 4. C. h. t.

Gegenstände.

Nulla lege prohibitum est, universa bona in dotem marito foeminam dare.

Paul L. 7. §. 2. h. t.

Si ususfructus in dotem datus sit, videamus, utrum fructus reddendi sunt, necne? Et Celsus ait, interesse, quid acti sit; et nisi appareat, aliud actum, putare se, jus ipsum in dote esse, non etiam fructus, qui percipiuntur.

c. 2. Cod. de obl. et act. (IV. 10.)

Nominibus in dotem datis, quamvis nec delegatio praecesserit, nec litis contestatio subsecuta sit, utilem tamen marito actionem ad similitudinem ejus, qui nomen emerit, dari oportere, saepe rescriptum est.

Ulp. L. 12. §. 2. D. h. t.

Si cum marito debitore mulier pacta sit, ut id, quod debeat, in dótem habeat, dotis actione scilicet eam agere posse existimo. Licet enim ipso jure priore debito liberatus non sit, (sed) tamen exceptionem haberé pótést. Paul L. 14. §. 3. D. de fundo dotali. (XXIII. 5.)

Si fundum legatum sibi dotis causa mulier repudiaverit, vel etiam substituto viro omiserit hereditatem, vel legatum, erit fundus dotalis.

1) Buchta III. §. 292. Arndts III. §. 495. Göschen III. 1. S. 42 ff. Tigerström das röm. Dotalrecht. 8. Berlin 1831. 1832. 2 Bde. Zimmern a. a. D. I. S. 571 f.

S. 284. b. Entstehungsgründe der dos 1).

1. Gesezliche Verpflichtung 2).

Marcian L. 19. D. de ritu nupt. (XXIII. 2.)

Qui liberos, quos habent in potestate, injuria prohibuerint, ducere uxores, vel nubere, vel qui dotem dare non volunt, ex constitutione Divorum Severi et Antonini per proconsules, praesidesque provinciarum coguntur in matrimonium collocare, et dotare. Prohibere autem videtur, et qui conditionem non quaerit.

Celsus L. 6. D. de collat. bon. (XXXVII. 6.)

Dotem quam dedit avus paternus, an post mortem avi, mortua in matrimonio filia, patri reddi opporteat, quaeritur? Occurrit aequitas rei, ut quod pater meus propter me filiae meae nomine dedit, proinde sit, atque ipse dederim; quippe officium avi circa neptem ex officio patris erga filium pendet, et quia pater filiae, ideo avus propter filium nepti dotem dare debet. Quid si filius a patre exheredatus est? Existimo non absurde etiam in exheredato filio idem posse defendi; nec infavorabilis sententia est, ut hoc saltem habeat ex paternis, quod propter illum datum est.

c. 14. C. h. t.

Neque mater pro filia dotem dare cogitur, nisi ex magna et probabili causa, vel lege specialiter expressa, neque pater de bonis uxoris suae invitae ullam dandi habet facultatem.

Vgl. L. 5. §. 7. D. de agn. et al. lib. XXV. 3. im §. 256.

2. Gültige (vertragsmäßig oder leztwillig erklärte) Privatdisposition 3).

Ulp. VI. §. 1.

Dos aut datur, aut dicitur, aut promittitur.

c. 4. Cod. de dot. promiss. (V. 11.)

Ad exactionem dotis, quam semel praestari placuit, qualiacunque verba sufficere censemus etiam si dictio vel stipulatio in policitatione rerum dotalium minime fuerit subsecuta.

Jul. L. 48. §. 1. Dig. h. t. und Papin. L. 71. §. 3. Dig. de cond. et dem. XXXV. 1.

1) Dotis datio, promissio ut. numeratio Puchta Pand. §. 415 S. 46 f. Hasse a. a. D. S. 291 f.

Göschen III. 1.

2 Arndts III. §. 396. Vangerow I. §. 216. Anm. 1. Die zur Dotation ge