Page images
PDF
EPUB

der Servitut (Gestattung ihrer Ausübung) bedarf. Ebenso durch Vorbehalt oder Auflegung der Servitut bei der Tradition der Sache. (Vgl. I. b. 3. 4.) b. Durch Ersizung — longa (iuris quasi) possessiod. h. ununterbrochene 10 Jahre inter praesentes, 20 inter absentes fortgesette Ausübung (nec vi nec clam nec precario) der den Inhalt der Servitut bildenden Befugnis, ohne Rücksicht auf bona fides und iustus titulus. (§ 98. II. a.)

a. 1. Alioquin in provincialibus praediis sive quis usumfructum, sive ius eundi agendi aquamve ducendi, vel altius tollendi aedes aut non tollendi, ne luminibus vicini officiatur, ceteraque similia iura constituere velit, pactionibus et stipulationibus id efficere potest: quia ne ipsa quidem praedia mancipationem aut in iure cessionem recipiunt. Gaj. II. § 31.

2. Quotiens via aut aliquod ius fundi emeretur, cavendum putat esse Labeo, 'per te non fieri quominus eo iure uti possit': quia nulla eiusmodi iuris vacua traditio esset. (§ 76. III. b.) Iavol. 1. 20 D. de serv.

3. Si quis aedes vel. . fundum tradit, excipere potest id quod personae, non praedii est, velut usum et usumfructum. Pomp. 1. 32 D. de usufr.

4. Si quis duas aedes habeat et alteras tradat, potest legem traditioni dicere, ut vel istae, quae non traduntur, servae sint his quae traduntur, vel contra ut traditae retentis aedibus serviant . . . Duas autem aedes simul tradendo non potest efficere alteras alteri servas, quia neque adquirere alienis aedibus servitutem neque imponere potest. Ulp. 1. 6 pr. D. comm. praed.

b. 1. Si quis diuturno usu et longa quasi possessione ius aquae ducendae nactus sit, non est ei necesse docere de iure quo aqua constituta est, veluti ex legato (vel alio modo), sed utilem habet actionem, ut ostendat, per annos forte tot usum se non vi non clam non precario possedisse. Ulp. 1. 10 pr. D. si serv. 8, 5.

2. Servitute usus non videtur, nisi qui suo iure uti se credidit; ideoque si quis pro via publica vel pro alterius servitute usus sit, nec interdictum nec actio utiliter competit. Paul. 1. 25 D. quemad. serv. 8, 6.

III. Im Just. R. ist der Unterschied zwischen civilen und prätorischen Servituten verschwunden. Die durch formlosen Vertrag, welcher ganz an die Stelle der in iure cessio und mancipatio getreten ist, und durch Ersizung begründeten Servituten sind stets iure constitutae.

Si quis velit vicino aliquod ius [alii usumfructum] constituere, pactionibus atque stipulationibus id efficere debet. § 4 I. de serv. vbd. § 1 I. de usufr.

§ 97. (§ 87.) D. Endigung der Servituten.

[Müll. § 91. B. II. § 14. P. § 257. Schi. § 200. 201. Ku. § 543. 544.]

Die Servituten erlöschen:

I. Durch natürlichen oder juristischen -Untergang a. der dienenden Sache (die Personalservituten schon durch wesentliche Umgestaltung der letzteren); oder b. des herrschenden Grundstückes — aber nicht schon durch Abbruch des Gebäudes - resp. Usus und Ususfructus durch Tod oder capitis diminutio (§ 56. III. b. 2.) der berechtigten Person.

a. Rei mutatione interire usumfructum placet; veluti ususfructus mihi aedium legatus est, aedes corruerunt vel exustae sunt: sine dubio extinguitur. An et areae? Certissimum est, exustis aedibus nec areae nec cementorum usumfructum deberi; et ita et Iulianus. Ulp. 1. 5 § 2 D. qu. mod. ususfr. 7, 4.

b.

1. Capitis minutione amittitur, si . . . statum ex adrogatione vel adoptione mutaverit. Paul. III. 6 § 29.

2. Finitur ususfructus morte fructuarii et duabus capitis deminutionibus, maxima et media. § 3 I. de usufr. 2, 4. II. Durch Zusammentreffen der Servitutberechtigung - bei Prädialservituten: des Eigentumes am herrschenden Grundstücke und des Eigentumes an der dienstbaren Sache in derselben Person. (Confusio consolidatio.) Vgl. § 93. II. b. f. 5.

a. 1. Item finitur ususfructus. . si fructuarius proprietatem rei adquisierit, quae res consolidatio appellatur. § 3 ib. 2. Si tibi fundi ususfructus pure, proprietas autem sub condicione Titio legata fuerit, pendente condicione dominium proprietatis adquisieris, deinde condicio exstiterit, pleno iure fundum Titius habebit, neque interest quod detracto usufructu proprietas legata sit: tu enim dum proprietatem adquiris, ius omne legati ususfructus amisisti. Iul. 1. 17 D. qu. mod. ususfr.

b. 1. Servitutes praediorum confunduntur, si idem utriusque praedii dominus esse coeperit. Gaj. 1. 1 D. qu. serv. 8, 6. 2. Si quis aedes, quae suis aedibus servirent, cum emisset, traditas sibi accepit, confusa sublataque servitus est; et si rursus vendere vult, nominatim imponenda servitus est, alioquin liberae veniunt. Si partem praedii nactus sim, quod mihi aut cui ego serviam, non confundi servitutem placet, quia pro parte servitus retinetur. Paul. 1. 30 pr. § 1 D. de S. P. U. 8, 2.

-

III. Durch Aufgeben der Servitut seitens des Berechtigten. (Im älteren R. in iure cessio an den Eigentümer.)

a. 1. Ipse ususfructuarius in iure cedendo domino proprie

tatis usumfructum, efficit, ut a se discedat et convertatur

in proprietatem; alii vero in iure cedendo nihilo minus ius. suum retinet: creditur enim ea cessione nihil agi. Gaj. II. § 30.

[ocr errors]

2. Diximus usumfructum a fructuario cedi non posse nisi domino proprietatis, et si extraneo cedatur nihil ad eum transire, sed ad dominum proprietatis reversurum usumfructum. Pomp. 1. 66 D. de J. D. 23, 3.

b. Si per tuum fundum via mihi debeatur, et permisero tibi in eo loco, per quem via mihi debetur, aliquid facere, amitto ius viae. Paul. 1. 8 pr. D. quemad. serv. 8, 6.

IV. Durch Verjährung. a. Die servitutes praediorum rusticorum, sowie Ususfructus und Usus gehen durch Nichtausübung (non usus) nach älterem Rechte erstere in 2 Jahren, lettere je nachdem in 1 oder 2 Jahren unter. b. Bei den servitutes praediorum urbanorum muß zur Nichtausübung noch eine usucapio libertatis (§ 96. I. d. 1.) seitens des Eigentümers des dienenden Grundstückes hinzukommen, welche in dem zweijährigen ununterbrochenen Besige desselben als eines faktisch servitutfreien besteht und eine die Ausübung der Servitut unmöglich machende nec vi nec clam (?) nec precario erfolgende Vorrichtung oder Veränderung an dem Grundstücke erfordert. c. Justinian hat die Verjährungsfrist durchgängig auf 10 Jahre inter praesentes, und 20 Jahre

[ocr errors]

inter absentes erweitert.

[ocr errors]

a. 1. Viam iter actum aquaeductum, qui biennio usus non est, amisisse videtur. Servitus hauriendae aquae vel ducendae biennio omissa intercidit, et biennio usurpata recipitur. Paul. I. 17.

b.

Id.

2. Non utendo amittitur ususfructus, si possessione fundi biennio fructuarius non utatur, vel rei mobilis anno. III. 6 § 30.

1. Haec autem iura similiter, ut rusticorum quoque praediorum, certo tempore non utendo pereunt: nisi quod haec dissimilitudo est, quod non omnino pereunt non utendo, sed ita si vicinus simul libertatem usucapiat. Veluti si aedes tuae aedibus meis serviant, ne altius tollantur, ne luminibus mearum aedium officiatur, et ego per statutum tempus fenestras meas praefixas habuero vel obstruxero, ita demum ius meum amitto, si tu per hoc tempus aedes tuas altius sublatas habueris. . Item si tigni immissi aedes tuae servitutem debent, et ego exemero tignum, ita demum amitto ius meum, si tu foramen, unde exemptum est tignum, obturaveris et per constitutum tempus ita habueris: alioquin si nihil novi feceris, integrum ius meum permanet. Gaj. 1. 6 de S. P. U.

2. Libertas servitutis usucapitur, si aedes possideantur: quare si is qui altius aedificatum habebat, ante statutum tempus aedes possidere desiit, interpellata usucapio est;

is autem, qui postea easdem aedes possidere coeperit, integro statuto tempore libertatem usucapiet. Iul. 1. 32 § 1 eod.

§ 98. (§ 88.) E. Rechtsschuß der Servituten.

[Müll. § 92. B. III. § 40. 50. P. § 230. 256. Schi. § 202. 203. K. § 88. Ku. § 545-48.]

R.

[ocr errors]

I. Dem Servitutberechtigten stehen behufs Geltendmachung seines auch wenn er im Besize ist folgende (petitorische) Klagen zu Gebote: a. Die actio confessoria s. servitutis vindicatio (vgl. § 90. II.), petitio ususfructus sezt voraus eine, vom Kläger nachzuweisende, rechtsgültige Bestellung der Servitut, bei Prädialservituten ferner noch Eigentum des Klägers am herrschenden Grundstücke; sie geht nicht bloß (wenn auch meistens) gegen den Eigentümer der dienenden Sache, sondern überhaupt gegen jeden, welcher den Servitutberechtigten in der Ausübung seines R. thatsächlich stört oder gegen dieselbe Einspruch erhebt (?); ihr Ziel ist rechtliche Anerkennung der Servitut, Wiederherstellung des Zustandes vor der Störung, Schadensersaß, und Kautionsleistung wegen Unterlassung künftiger Störungen. b. Als utilis wird die actio confessoria gegeben zum Schuße prätorischer Servituten (§ 96. II.); ferner dem Pfandgläubiger, Emphyteuta und Superficiar. — c. Als Publiciana steht die actio confessoria jedem zu, welcher die Servitut bona fide und ex iusta causa wenn auch vom Nichteigentümer des dienenden Grundstückes-tradirt erhalten (§ 76. III. b.) und noch nicht ersessen hat. (§ 90. III.)

-

a. 1. Aeque si agat 'ius sibi esse' fundo forte vel aedibus utendi fruendi, vel per fundum vicini eundi agendi, vel ex fundo vicini aquam ducendi in rem actio est; eiusdem generis est actio de iure praediorum urbanorum, veluti si agat ius sibi esse altius aedes suas tollendi prospiciendive, vel proiiciendi aliquid vel immittendi in vicini aedes. § 2 I. de act. 4, 6.

2. 'Uti frui ius sibi esse,' solus potest intendere, qui habet usumfructum; dominus autem fundi non potest, quia qui habet proprietatem, utendi fruendi ius separatum non habet: nec enim potest ei suus fundus servire. Ulp. 1. 5 pr. D. si ususfr. 7, 6.

3. Haec autem in rem actio confessoria nulli alii quam domino fundi competit: servitutem enim nemo vindicare potest quam is qui dominium in fundo vicino habet, cui servitutem dicit deberi. Ulp. 1. 2 § 1 D. si serv. 8, 5.

4. Si quis mihi itineris vel actus vel viae controversiam non faciat, sed reficere sternere non patiatur, Pomponius scribit confessoria actione mihi utendum; nam et si arboSalkowski, Institutionen. 4. Aufl.

16

rem impendentem habeat vicinus, qua viam vel iter invium vel inhabile faciat, Marcellus notat iter petendum vel viam vindicandam. Id. 1. 4 § 5 eod.

5. Agi autem hac actione poterit non tantum cum eo, in cuius agro aqua oritur vel per cuius fundum ducitur, verum etiam cum omnibus, quicumque aquam nos ducere impediunt, exemplo ceterarum servitutum. Id. 1. 10 § 1 eod. 6. Si fundo fructuario servitus debeatur, Marcellus apud Iulianum Labeonis et Nervae sententiam probat existimantium, servitutem quidem eum vindicare non posse, verum usumfructum vindicaturum, ac per hoc vicinum, si non patiatur eum ire et agere, teneri ei, quasi non patiatur uti frui. Ulp. 1. 1 pr. D. si ususfr.

b. Ei qui pignori fundum accepit, non est iniquum, utilem petitionem servitutis dari; idem servari convenit et in eo, ad quem vectigalis fundus pertinet. Iul. 1. 16 D. de serv. 8, 1.

c. Si de usufructu agatur tradito, Publiciana datur; itemque servitutibus urbanorum praediorum per traditionem constitutis vel per patientiam (forte si per domum quis suam passus est aquaeductum transduci), item rusticorum: nam et hic traditionem et patientiam tuendam constat. Ulp. 1. 11 § 1 D. de Publ. act. 6, 2.

II. Ferner wird der Servitutinhaber durch possessorische R-mittel geschüßt. a. Einzige Voraussetzung derselben ist quasi possessio, d. h. faktische, nec vi nec clam nec precario erfolgende, Ausübung der Servitut als eigenes R., ohne Rücksicht auf bona fides. (§ 96. II. b.) b. Zum Schuße des Quasibesizes der persönlichen Servituten und affirmativen servitutes praediorum urbanorum dienen in analogischer Anwendung die interdicta retinendae und recuperandae possessionis. (§ 91.) c. Für die servitutes praediorum rusticorum stellt das Edikt besondere Interdikte auf, wie z. B. das interdictum de itinere actuque privato, de aqua quottidiana et aestiva.

a. Si per fundum tuum nec vi nec clam nec precario commeavit aliquis, non tamen tamquam id suo iure faceret, sed si prohiberetur non facturus, inutile ei est interdictum: nam ut interdictum competat, ius fundi possedisse oportet. Celsus 1. 9 D. de itin. 43, 19.

b.

1. In summa puto dicendum, et inter fructuarios hoc interdictum (sc. 'uti possidetis' utile) reddendum, et si alter usumfructum, alter possessionem sibi defendat. Ulp. 1. 4 D. uti poss. 43, 17.

2. ex aedibus meis in aedes tuas proiectum habeo, .. quo facilius possim retinere possessionem eius proiectionis, interdico tecum sic 'uti nunc possidetis eas aedes, ex quibus proiectum est.' Id. 1. 3 § 6 eod.

3. Interdictum necessarium fuisse fructuario apparet 'si

« PreviousContinue »