Page images
PDF
EPUB

durch ihn selbst, so doch irrtümlich bewirkt worden ist. Derselbe wird in verschiedener Weise geltend gemacht, je nachdem der Verlierende oder der Gewinnende sich im Besite der Sache befindet. Hat leşterer mala fide die Verbindung vorgenommen, so kann auch actio furti begründet sein. (Vgl. § 90. I. B. b. § 137. II.)

a. In omnibus igitur istis, in quibus mea res per praevalentiam alienam rem trahit meamque efficit, si eam rem vindicem, per exceptionem doli mali cogar pretium eius quod accesserit dare. In omnibus his casibus, in quibus neque ad exhibendum neque in rem locum habet, in factum actio necessaria est. cit. 1. 23 § 4. 5.

b. Lex XII tabularum neque solvere permittit tignum furtivum aedibus vel vineis iunctum neque vindicare; quod providentur lex effecit, ne vel aedificia sub hoc praetextu diruantur, vel vinearum cultura turbetur. Sed in eum qui convictus est iunxisse, in duplum dat actionem. Tigni autem appellatione continetur omnis materia, ex qua aedificium constet, vineaeque necessaria. Id. 1. 1 pr. § 1 D. de tigno. 47, 3.

[ocr errors]

II. Confusio und commixtio. a. Durch zufällige ohne Übereinkommen erfolgte unscheidbare und substanzielle Vermischung von verschiedenen Eigentümern gehörigen Quantitäten derselben oder verschiedener Art oder Gattung entsteht an dem Ganzen ein Miteigentum. b. Anders verhält es sich mit fremden Geldstücken; diese gehen falls sie nicht erkennbar sind - in das Eigentum desjenigen über, welcher sie mit seinen eigenen vermengt hat, während für den Verlierenden gegen den lehteren ein Forderungs-R. auf die durch jene repräsentirte Summe entsteht.

a. 1. Si duorum materiae ex voluntate dominorum confusae sint, totum id corpus, quod ex confusione fit, utriusque commune est, veluti si qui vina sua confuderint aut massas argenti vel auri conflaverint; . . quodsi fortuitu et non voluntate dominorum confusae fuerint vel diversae materiae vel quae eiusdem generis sunt, idem iuris esse placuit. §. Quodsi frumentum Titii tuo frumento mixtum fuerit, si quidem ex voluntate vestra, commune erit, quia singula corpora i. e. grana, quae cuiusque propria fuerunt, ex consensu vestro communicata sunt; quodsi casu id mixtum fuerit, vel Titius id miscuerit sine voluntate tua, non videtur commune esse, quia singula corpora in sua substantia durant. § 27. 28 I. h. t.

2. Pomponius scribit, si quid quod eiusdem naturae est, ita confusum est atque commixtum, ut diduci et separari non possit, non totum sed pro parte esse vindicandum; pro rata ponderis quod in massa habemus. Ulp. 1. 3 § 2 D. de R. V. 6, 1.

3. Idem Pomponius scribit: si frumentum duorum non Salkowski, Inftitutionen. 4. Aufl.

14

voluntate eorum confusum sit, competit singulis in rem actio in 'quantum paret in illo acervo suum cuiusque esse.' Id. 1. 5 pr. eod.

b. Si alieni nummi inscio vel invito domino soluti sunt, manent eius, cuius fuerunt; si mixti essent, ita ut discerni non possent, eius fieri, qui accepit, in libris Gaii scriptum est. Iavol. 1. 78 D. de sol. 46, 3.

§ 85. (§ 75.) 4. Fruchterwerb.

[Müll. § 80. B. J. § 151. P. § 242. Schi. § 161. Ku. § 509.]

Die natürlichen Früchte einer Sache (§ 73. III. B.) erwirbt, gleichviel durch wen sie hervorgebracht sein mögen, nicht bloß der Eigentümer der Sache (so daß das R. an der fruchttragenden Sache sich von selbst auf die Frucht, wie auf einen gewöhnlichen, durch die Trennung selbständiges R-objekt gewordenen Sachteil, erstreckt), sondern auch der bonae fidei possessor und derjenige, welcher ein selbständiges R. auf den Fruchtbezug von der Sache hat (so daß das Eigentum an der Frucht, als einer neuen bisher nicht vorhandenen Sache, auf besonderen R-gründen beruht). Jedoch findet bei ihnen der Erwerb auf verschiedene Weise statt.

---

[ocr errors]

I. Durch Separation gleichviel, wer sie bewirkt hat erwerben die Früchte: a. Der Eigentümer; b. der bonae fidei possessor (vgl. § 88. II. a. § 131. IV. c.), welcher jedoch dem die Hauptsache aber auch nur diese selbst (?) — vindicirenden Eigentümer mit derselben zugleich die fructus exstantes zu restituiren hat, während er für fructus consumpti - verbrauchte und veräußerte keinen Ersaß zu leisten braucht; c. der Emphyteuta. (§ 99. II.) a. 1. Item ea, quae ex animalibus dominio tuo subiectis nata sunt, eodem iure [sc. naturali] tibi adquiruntur. § 19 I. de R. D. 2, 1.

2. (Pomponius) scribit, si equam meam equus tuus praegnantem fecerit, non esse tuum, sed meum quod natum est. Ulp. 1. 5. § 2 D. de R. V. 6, 1.

3. Qui scit fundum sibi cum alio communem esse, fructus quos ex eo perceperit invito vel ignorante socio, non maiore ex parte suos facit, quam ex qua dominus praedii est. Nec refert ipse an socius an uterque eos severit, quia omnis fructus non iure seminis sed iure soli percipitur. Iul. 1. 25 pr. D. de usur. 22, 1.

b. 1. In alieno fundo, quem Titius bona fide mercatus fuerat, frumentum sevi; an Titius bonae fidei emptor perceptos fructus suos faciat?.. Respondi . . . in fructibus magis. corporis ius, ex quo percipiuntur, quam seminis, ex quo oriuntur, adspicitur; et ideo nemo umquam dubitavit, quin, si in meo fundo frumentum tuum severim, segetes

et quod ex messibus collectum fuerit meum fieret. Porro bonae fidei possessor in percipiendis fructibus id iuris habet, quod dominis praediorum tributum est: cum fructuarii quidem non fiant, antequam ab eo percipiantur, ad bonae fidei autem possessorem pertineant, quoquo modo a solo separati fuerint; sicut eius, qui vectigalem fundum habet, fructus fiunt, simul atque solo separati sunt. § 1 ibid.

2. Bonae fidei emptor non dubie percipiendo fructus etiam ex aliena re suos interim facit: non tantum eos, qui diligentia et opera eius pervenerunt, sed omnes, quia quod ad fructus attinet, loco domini paene est. Denique etiam priusquam percipiat, statim ubi a solo separati sunt, bonae fidei emptoris fiunt. Nec interest, ea res, quam bona fide emi, longo tempore capi possit nec ne. In contrarium quaeritur, si eo tempore quo mihi res traditur putem vendentis esse, deinde cognovero alienam esse, quia perseverat per longum tempus capio, an fructus meos faciam? Pomponius, verendum, ne non sit bonae fidei possessor, quamvis capiat. Paul. 1. 48 pr. § 1 D. de A. R. D. 41, 1.

3. simul haec fere cedere, ut quo casu fructus praediorum consumptos suos faciat bona fide possessor, eodem per servum ex opera et ex re ipsius ei adquiratur. Afr. 1. 40 eod.

4. Certum est, malae fidei possessores omnes fructus solere cum ipsa re praestare; bonae fidei vero exstantes, post litis autem contestationem universos. 1. 22 C. de R. V. 3, 32. II. Durch Perzeption (Besizergreifung) auf Grund des ihm zustehenden selbständigen R. an der Sache, resp. der ihm vom Eigentümer gewährten Befugnis des Fruchtbezuges (durch eine Art Tradition), erwirbt die Früchte der Nießbraucher und der Pächter. (§ 73. III. B. b. § 131. IV. c.)

a. Is ad quem ususfructus fundi pertinet non aliter fructuum dominus efficitur, quam si eos perceperit; et ideo licet maturis fructibus, nondum tamen perceptis decesserit, ad heredem eius non pertinent, sed domino proprietatis adquiruntur. Eadem fere et de colono dicuntur. § 36 I. de R. D.

b.

colonum, quia voluntate domini eos percipere videatur, suos fructus facere. Afric. 1. 61 § 8 D. de furt. 47, 2.

§ 86. (§ 76.) 5. Spezifikation.

[Müll. § 83. B. J. § 154. P. § 242. Schi. § 159. Ku. § 316. 508.]

Durch sog. Spezifikation, d. h. Verarbeitung oder Umgestaltung eines fremden Stoffes, durch welche ein neues Vermögensobjekt (nova species) — künstliches Erzeugnis geschaffen wird, erwirbt an leyterem (nach der von Justinian gebilligten Mittelmeinung Röm.

Juristen) der Verfertiger das Eigentum, vorausgesetzt, daß der verarbeitete Stoff sich nicht mehr in seiner ursprünglichen Gestalt wiederherstellen läßt, und daß der Verfertiger suo nomine (d. h. für sich felbst) und bona fide, d. h. nicht arglistigerweise (?) gehandelt hat. Andernfalls fällt die neue Sache dem Eigentümer des Stoffes zu. (In betreff des im ersteren Falle dem Stoffeigentümer zustehenden Ersazanspruches vgl. § 84 I. C. a.)

a. 1. Cum quis ex aliena materia speciem aliquam suo nomine fecerit, Nerva et Proculus putant hunc dominum esse, qui fecerit: quia quod factum est, antea nullius fuerat; Sabinus et Cassius magis naturalem rationem efficere putant, ut qui materiae dominus fuerit, idem eius quoque, quod ex eadem materia factum sit, dominus esset: quia sine materia nulla species effici possit; veluti si ex auro vel argento tuo vel aere vas aliquod fecero, vel ex tabulis tuis navem aut armarium aut subsellia fecero, vel ex lana tua vestimentum, vel ex vino et melle tuo mulsum, vel ex medicamentis tuis emplastrum aut collyrium, vel ex uvis aut olivis aut spicis tuis vinum vel oleum aut frumentum. Est tamen etiam [Et post multas Sabinianorum et Proculianorum ambiguitates placuit § 25 I. de R. D. 2, 1.] media sententia recte existimantium, si species ad materiam reverti possit, verius esse quod Sabinus et Cassius senserunt; si non possit reverti, verius esse quod Nervae et Proculo placuit: ut ecce vas conflatum ad rudem massam auri vel argenti vel aeris reverti potest, vinum vero vel oleum vel frumentum ad uvas et olivas et spicas reverti non potest, ac ne mulsum quidem ad mel et vinum, vel emplastrum aut collyria ad medicamenta reverti possunt. Videntur tamen mihi recte quidam dixisse, non debere dubitari, quin alienis spicis excussum frumentum eius sit, cuius et spicae fuerunt: cum enim grana, quae spicis continentur, perfectam habeant suam speciem, qui excussit spicas, non novam speciem, facit, sed eam quae est detegit. Gaj. 1. 7 § 7 D. de A. R. D. 41, 1.

b.

2. Quodsi partim ex sua materia partim ex aliena speciem aliquam fecerit, . . dubitandum non est hoc casu eum esse dominum qui fecerit: cum non solum operam suam dedit, sed et partem eiusdem materiae praestavit. § 25 I. cit. propter consensum domini tota res eius fit, cuius nomine facta est. Call. 1. 25 D. de A. R. D.

c. 1. Si quis ex uvis meis mustum fecerit, vel ex olivis oleum vel ex lana vestimenta, cum sciret haec aliena esse, utriusque nomine ad exhibendum actione tenebitur; quia quod ex re nostra fit, nostrum esse verius est. Paul. 1. 12 § 3 D. ad exhib. 10, 4.

-

2. nec minus adversus eundum condictionem competere, quia extinctae res, licet vindicari non possint, condici

tamen furibus et quibusdam aliis possessoribus possunt. Gaj. II. § 79.

3. Si ex lana furtiva vestimentum feceris, verius est, ut substantiam spectemus: et ideo vestis furtiva erit. Paul. 1. 4 § 20 D. de usurp. 41, 3.

§ 87. (§ 77.) c. Verlust des Eigentumes aus besonderen Gründen.

[B. J. § 155. 157. Schi. § 173.]

Abgesehen von dem physischen oder juristischen (§ 70. II.) Untergange des Objektes, ferner dem Verlust oder Aufgeben des Besizes in den Fällen des § 83. I. b. und II. a., endlich den den Erwerbsgründen korrespondirenden Beendigungsgründen des Eigentumes, tritt Verlust des Eigentumes an einer Sache ein: a. im Falle unerlaubter Selbsthülfe (vgl. § 23. I. a.); b. bei Zolldefraudation; c. bei Desertion eines ländlichen Grundstückes; d. bei der Veräußerung einer fremden Sache durch den Fiskus oder Regenten. (§ ult. I. de usucap. 2, 6.) a. Si quis in tantam furoris pervenerit audaciam, ut possessionem rerum .. violenter invaserit, dominus quidem constitutus possessionem, quam abstulit, restituat possessori et dominium eiusdem rei amittat. Valent. 1. 7 C. unde vi 8, 4.

b.

quod commissum est, statim desinit eius esse, qui crimen contraxit, dominiumque rei vectigali adquiritur. Ulp. 1. 14 D. de publican. 39, 4.

c. Qui agros domino cessante desertos. . ad privatum pariter publicumque compendium excolere festinat, . . si biennii fuerit tempus emensum, omni possessionis et dominii carebit iure qui siluit. Valent. 1. 8 C. de om. agr. 11, 59 (58.)

§ 88. (§ 78.) C. Erwerb durch andere.

[Schi. § 172. Ku. § 749.]

I. Alieno iuri subiecti erwerben stets für ihren Gewalthaber. (§ 20. I. § 149. 150.) Aber auch durch extraneae personae freie Stellvertreter ist schon im klassischen R. Eigentumserwerb in den Fällen zugelassen worden, wo derselbe durch Besiz vermittelt wird; ebenso erwerben hier amtliche Vertreter, z. B. Tutoren, Eigentum für den Vertretenen.

a.

placet, per liberam personam omnium rerum possessionem quaeri posse et per hanc dominium. Ulp. 1. 20 § 2 D. de A. R. D. 41, 1.

b. Si procurator rem mihi emerit ex mandato meo, eique sit tradita meo nomine, dominium mihi adquiritur etiam ignoEt tutor pupilli pupillae, similiter ut procurator,

ranti.

« PreviousContinue »