Page images
PDF
EPUB

petierit, non aliter filii in potestate eius fient, quam si imperator eos in potestatem redegerit, quod ita demum is facit, si causa cognita aestimaverit, hoc filiis expedire. §. Item si quis cum uxore praegnante civitate Romana donatus sit, quamvis is qui nascitur civis Romanus sit, tamen in potestate patris non fit, idque subscriptione D. Hadriani significatur. Gaj. I. § 93. 94

III. Uneheliche Kinder können, da ihr Erzeuger juristisch nicht als Vater gilt, auch nicht in der potestas desselben stehen. Doch hat die Gesetzgebung der christlichen Kaiserzeit, namentlich der späteren, den natürlichen Vätern die rechtliche Anerkennung ihrer liberi naturales (Concubinenkinder) als ehelicher Legitimation - auf verschiedene Weise ermöglicht. Die Legitimation kann erfolgen a. per subsequens matrimonium; b. per rescriptum principis; (c. per testamentum); d. per curiae oblationem. Die legitimirten Kinder stehen den ehelichen völlig gleich.

Aliquando autem evenit, ut liberi qui statim ut nati sunt in potestate parentum non fiant, postea tamen redigantur in potestatem. Qualis est is, qui dum naturalis fuerat, postea curiae datus potestati patris subiicitur. Nec non is, qui a muliere libera procreatus, cuius matrimonium minime legibus interdictum fuerat, sed ad quam pater consuetudinem habuerat, postea ex nostra constitutione dotalibus instrumentis compositis in potestate patris efficitur: quod et aliis, si ex eodem matrimonio fuerint procreati, similiter nostra constitutio praebuit. §. ult. I. de nupt. 1, 10. [si quis mulierem, quam in contubernio suo habuerat, praegnantem fecerit, postea autem adhuc gravida muliere constituta dotalia fecerit instrumenta et puer vel puella editus vel edita sit, iusta patri suboles nascatur et in potestate efficiatur. Iust. 1. 11 § 3 C. de nat. lib. 5, 27.]

§ 52. (§ 42.) P. Künstliche Begründung durch Rechtsgeschäft.

Adoption.

[Müll. § 168. B. II. § 42. P. § 283. K. § 230. Ku. I. § 751-54. D. § 101.]

I. Nicht bloß über leibliche Kinder, sondern auch über fremde Personen kann man die väterliche Gewalt erwerben. Das R-geschäft, durch das jemand der väterlichen Gewalt eines andern zu welchem er in das Verhältnis eines Kindes oder Enkels tritt willkürlich unterworfen wird, heißt Adoption i. w. S. Man unterscheidet zwei Adoptionsarten: die Adoption i. e. S. und die Arrogation. a. Non tantum naturales liberi in potestate parentum sunt, sed etiam adoptivi. Ulp. VIII. 1.

b. Adoptare quis nepotis loco potest, etiam si filium non habet. Paul. 1. 37 pr. D. h. t. (= de adopt. 1, 7.)

c. Quod adoptionis nomen est quidem generale; in duas autem species dividitur, quarum altera adoptio similiter dicitur, altera adrogatio. Adoptantur filiifamilias, adrogantur qui sui iuris sunt. Mod. 1. 1 § 1 eod.

II. Die Adoption im allgemeinen.

A. Die Erfordernisse der Adoption sind folgende: a. Auf Seiten des Adoptirenden Fähigkeit zur patria potestas und zur Ehe, sowie höheres Alter, als das des Adoptivkindes. b. Übereinstimmung der beteiligten Person. (vgl. IV. a. b.) c. Abwesenheit positiver Beschränkungen.

a. 1. Feminae adoptare non possunt, quia nec naturales liberos in potestate sua habent: sed ex indulgentia principis ad solatium liberorum amissorum adoptare possunt. § 10 I. h. t. ( de adopt. 1, 11.)

2. et hi qui generare non possunt, quales sunt spadones, adoptare possunt, castrati autem non possunt. § 9 I. eod. 3. Et qui uxores non habent, filios adoptare possunt. Paul. 1. 30 D. h. t.

4. Minorem natu non posse maiorem adoptare placet: adoptio enim naturam imitatur. . Debet itaque is, qui sibi per adrogationem vel adoptionem filium facit, plena pubertate i. e. decem et octo annis praecedere. § 4 I. h. t.

b. 1. In adoptionibus eorum dumtaxat, qui suae potestatis sunt, voluntas exploratur; sin autem a patre dantur in adoptionem, in his utriusque arbitrium spectandum est, vel consentiendo vel non contradicendo. (Iust.) Cels. 1. 5 .D. h. t.

2. Cum nepos adoptatur quasi ex filio natus, consensus filii exigitur, idque etiam Iulianus scribit. Paul. 1. 6 eod. 3. Sed ex contrario si avus ex filio nepotem dat in adoptionem, non est necesse filium consentire. § 7 I. h. t. c. Eum quem quis adoptavit, emancipatum vel in adoptionem datum iterum non potest adoptare. Paul. 37 § 1 D. h. t. B. Die Wirkung der Adoption besteht darin, daß der Adoptirte in die familia und den Agnationsverband des Adoptivvaters eintritt. (§ 43. I. c.)

a. In plurimis autem causis adsimilatur is, qui adoptatus vel adrogatus est, ei qui ex legitimo matrimonio natus est. § 8 I. h. t.

b. Qui in adoptionem datur, his, quibus adgnascitur, et cognatus fit, quibus vero non adgnascitur, nec cognatus fit: adoptio enim non ius sanguinis, sed ius adgnationis adfert. Paul. 1. 23 D. h. t.

c. In adoptionem datus aut emancipatus quascumque cognationes adfinitatesque habuit, retinet, adgnationes perdit; sed in ea familia, ad quam per adoptionem venit, nemo est illi

petierit, non aliter filii in potestate eius fient, quam si imperator eos in potestatem redegerit, quod ita demum is facit, si causa cognita aestimaverit, hoc filiis expedire. §. Item si quis cum uxore praegnante civitate Romana donatus sit, quamvis is qui nascitur civis Romanus sit, tamen in potestate patris non fit, idque subscriptione D. Hadriani significatur. Gaj. I. § 93. 94

III. Uneheliche Kinder können, da ihr Erzeuger juristisch nicht als Vater gilt, auch nicht in der potestas desselben stehen. Doch hat die Gesetzgebung der christlichen Kaiserzeit, namentlich der späteren, den natürlichen Vätern die rechtliche Anerkennung ihrer liberi naturales (Concubinenkinder) als ehelicher Legitimation auf verschiedene Weise ermöglicht. Die Legitimation kann erfolgen a. per subsequens matrimonium; b. per rescriptum principis; (c. per testamentum); d. per curiae oblationem. Die legitimirten Kinder stehen den ehelichen völlig gleich.

Aliquando autem evenit, ut liberi qui statim ut nati sunt in potestate parentum non fiant, postea tamen redigantur in potestatem. Qualis est is, qui dum naturalis fuerat, postea curiae datus potestati patris subiicitur. Nec non is, qui a muliere libera procreatus, cuius matrimonium minime legibus interdictum fuerat, sed ad quam pater consuetudinem habuerat, postea ex nostra constitutione dotalibus instrumentis compositis in potestate patris efficitur: quod et aliis, si ex eodem matrimonio fuerint procreati, similiter nostra constitutio praebuit. §. ult. I. de nupt. 1, 10. - [si quis mulierem, quam in contubernio suo habuerat, praegnantem fecerit, postea autem adhuc gravida muliere constituta dotalia fecerit instrumenta et puer vel puella editus vel edita sit, iusta patri suboles nascatur et in potestate efficiatur. Iust. 1. 11 § 3 C. de nat. lib. 5, 27.]

§ 52. (§ 42.) P. Künstliche Begründung durch Rechtsgeschäft.

Adoption.

[Müll. § 168. B. II. § 42. P. § 283. K. § 230. Ku. I. § 751-54. D. § 101.]

I. Nicht bloß über leibliche Kinder, sondern auch über fremde Personen kann man die väterliche Gewalt erwerben. Das R-geschäft, durch das jemand der väterlichen Gewalt eines andern zu welchem er in das Verhältnis eines Kindes oder Enkels tritt willkürlich unterworfen wird, heißt Adoption i. w. S. Man unterscheidet zwei Adoptionsarten: die Adoption i. e. S. und die Arrogation. a. Non tantum naturales liberi in potestate parentum sunt, sed etiam adoptivi. Ulp. VIII. 1.

b. Adoptare quis nepotis loco potest, etiam si filium non habet. Paul. 1. 37 pr. D. h. t. (= de adopt. 1, 7.)

[ocr errors]

c. Quod adoptionis nomen est quidem generale; in duas autem species dividitur, quarum altera adoptio similiter dicitur, altera adrogatio. Adoptantur filiifamilias, adrogantur qui sui iuris sunt. Mod. 1. 1 § 1 eod.

II. Die Adoption im allgemeinen.

A. Die Erfordernisse der Adoption sind folgende: a. Auf Seiten des Adoptirenden Fähigkeit zur patria potestas und zur Ehe, sowie höheres Alter, als das des Adoptivkindes. b. Übereinstimmung der beteiligten Person. (vgl. IV. a. b.) c. Abwesenheit positiver Beschränkungen.

a. 1. Feminae adoptare non possunt, quia nec naturales liberos in potestate sua habent: sed ex indulgentia principis ad solatium liberorum amissorum adoptare possunt. § 10 I. h. t. (= de adopt. 1, 11.)

2. et hi qui generare non possunt, quales sunt spadones, adoptare possunt, castrati autem non possunt. § 9 I. eod. 3. Et qui uxores non habent, filios adoptare possunt. Paul. 1. 30 D. h. t.

4. Minorem natu non posse maiorem adoptare placet: adoptio enim naturam imitatur. . Debet itaque is, qui sibi per adrogationem vel adoptionem filium facit, plena pubertate i. e. decem et octo annis praecedere. § 4 I. h. t.

1. In adoptionibus eorum dumtaxat, qui suae potestatis sunt, voluntas exploratur; sin autem a patre dantur in adoptionem, in his utriusque arbitrium spectandum est, vel consentiendo vel non contradicendo. (Iust.) Cels. 1. 5 .D. h. t.

2. Cum nepos adoptatur quasi ex filio natus, consensus filii exigitur, idque etiam Iulianus scribit. Paul. 1. 6 eod. 3. Sed ex contrario si avus ex filio nepotem dat in adoptionem, non est necesse filium consentire. § 7 I. h. t. c. Eum quem quis adoptavit, emancipatum vel in adoptionem datum iterum non potest adoptare. Paul. 37 § 1 D. h. t. B. Die Wirkung der Adoption besteht darin, daß der Adoptirte in die familia und den Agnationsverband des Adoptivvaters eintritt. (§ 43. I. c.)

[ocr errors]

a. In plurimis autem causis adsimilatur is, qui adoptatus vel adrogatus est, ei qui ex legitimo matrimonio natus est. § 8

I. h. t.

b. Qui in adoptionem datur, his, quibus adgnascitur, et cognatus fit, quibus vero non adgnascitur, nec cognatus fit: adoptio enim non ius sanguinis, sed ius adgnationis adfert. Paul. 1. 23 D. h. t.

c. In adoptionem datus aut emancipatus quascumque cognationes adfinitatesque habuit, retinet, adgnationes perdit; sed in ea familia, ad quam per adoptionem venit, nemo est illi

cognatus praeter patrem eosve, quibus adgnascitur; adfinis autem ei omnino in ea familia nemo est. Mod. 1. 4 § 10 D. de gradib. 38, 10.

III. Die Arrogation.

A. Die Arrogation ging nach älterem R. in den Curiatcomitien unter Mitwirkung der Pontifices, welche zugleich die causa adrogationis zu prüfen hatten, vor sich und erfolgte in der Form eines ordentlichen Gesetzes (populi auctoritate); nach neuerem R. geschieht fie durch kaiserliches Reskript (principis auctoritate).

a. Illa adoptio quae per populum fit, specialiter adrogatio dicitur. Ulp. VIII. 2.

b. Populi auctoritate adoptamus eos qui sui iuris sunt; quae species adoptionis dicitur adrogatio, quia et is, qui adoptat, rogatur (i. e. interrogatur), an velit eum, quem adoptaturus sit, iustum sibi filium esse, et is, qui adoptatur, rogatur, an id fieri patiatur, et populus rogatur, an id fieri iubeat. Gaj. I. § 99.

C.

1. Adrogantur hi, qui cum sui iuris sunt, in alienam sese potestatem tradunt eiusque rei ipsi auctores fiunt. Sed adrogationes non temere nec inexplorate committuntur: nam comitia, arbitris pontificibus, praebentur, quae 'curiata' appellantur, aetasque eius qui adrogare vult, an liberis potius gignundis idonea sit, bonaque eius qui adrogatur, ne insidiose adpetita sint, consideratur; iusqueiurandum a. Q. Mucio pontifice maximo conceptum dicitur, quod in adrogando iuraretur. 'Adrogatio' autem dicta, quia genus hoc in alienam familiam transitus per populi rogationem fit. Eius rogationis verba haec sunt: VELITIS IVBEATIS, VTI

--

L. VALERIVS L. TITIO TAM IVRE LEGEQVE FILIVS SIET, QVAM SI
EX EO PATRE MATREQVE FAMILIAS EIVS NATVS ESSET, VTIQVE
EI VITAE NECISQVE IN EVM POTESTAS SIET, VTI PATRI ENDO
FILIO EST. HAEC ITA VTI DIXI, ITA VOS QVIRITES ROGO. Gell.
V. 19 § 5-9.

2. In adrogationibus cognitio vertitur, num forte minor sexaginta annis sit qui adrogat, quia magis liberorum creationi studere debeat: nisi forte morbus aut valetudo in causa sit aut alia iusta causa adrogandi, veluti si coniunctam sibi personam velit adoptare. Ulp. l. 15 § 2 h. t. B. Von der Arrogation waren nach älterem R. ausgeschlossen: a. Weiber; b. Unmündige; doch ist seit Antoninus Pius die Arrogation legterer in besonderen Fällen nach vorgängiger causae cognitio und unter Sicherstellung der Vermögensinteressen des Arrogirten und seiner Erben durch bestimmte Kautionen gestattet. (Quarta D. Pii.) a. 1. Neque pupillus autem neque mulier, quae in parentis potestate non est, adrogari possunt: quoniam et cum feminis nulla comitiorum communio est, et tutoribus in pupillos tantam esse auctoritatem potestatemque fas non est, ut caput

« PreviousContinue »