Page images
PDF
EPUB

excitare. Or. 3. 25..

[ocr errors]

dare. At. 53. . 320. Ph. 3. 90..
impertiri. At. 33.
tribuere. Or. 3. 160.

mori. At. 34.

trum, aut aliquid simile, pignus esse amoris | Plausum captare. Ph. 1. 188.
et benevolentia volumus; id est indicium,
sive documentum et argumentum idoneum,
vel etiam signum certum. Adde, pignora
aliquando pro filiis accipi: quoniam filii vi-
dentur tanquam pignora inter virum et uxo-
rem esse, tum vinculi, ne alioqui divortium
fiat; tum charitatis. Adde item, pignus
appellari id a Latinis aliquando, quod de-
ponitur ab iis, qui simul decertant. In qui-
bus omnibus significationibus tam translate,
quam proprie, usurpatur.
Pignus dare. At. 124. Or. 3. 153.. 274..
Pignori dare. Plaut. 452.

Pro pignore tradere. Or. 3. 79.
Pignoribus ablatis coercere. Id est quod vul-
go dicimus, per bonorum captionem cogere.
Rh. 143.
PIORITIA est negligentia, ignavia, vel iner-
tia, metus consequentis laboris.

15.

facio, quod non &c. 16. Att. ep.

[blocks in formation]

tradere. At. 302.. In eodem pistrino eundem vivere. Id est in eadem servitute et calamitate. Rh. 121.. PLAGA variis significationibus est apud Latinos. Interdum enim plagæ dicuntur rariora retia ad capiendas feras. Alia est plaga significatio; cum ponitur pro Cæli, vel Terra spatio amplissimo; quod etiam clima, et tractus dicitur. Ponuntur quoque plagæ pro tapetibus, vel stragulis. Ponitur præterea plaga pro vulnere, vel percussione. Ex hac significatione transfertur nonnunquam; et tunc idem est, quod calamitas, damnum, exitium, vel offensio. Plagam facere. Rh. 219..

[blocks in formation]

ingeminare. Virg. Æn. 1. 747.
PLORATUS, us, ui, est actus plorandi.
Ploratum edere. Ph. 1. 179..
Ploratibus omnia passim sonare. Liv. 1. 29.

c. 17.

POCULUM est scyphus, in quo bibitur.
dare. Or. 2. 23..
exhaurire. Or. 2. 24.
Poculis majoribus poscere. Or. 1. 89..
PODAGRA est dolor artuum, vel pedum.
Podagræ doloribus cruciari. Ph. 1. 184..
ardere. Ph. 1. 127.

POEMA est Poetarum opus.

facere. Rh. 103.. Or. 3. 94.. Ph. 1.40..

componere. At. 320.

condere. At. 15..

[blocks in formation]

accipere. Fam. 261. Or. 3. 12. 212. Pœna liberari. Rh. 102.

Ph. 1. 183. . Ph. 2. 15. PLAUSUS est secunda admurmuratio, et vox populi studium suum indicantis. Plausum quærere. At. 124. Or. 2. 45. Ph. 1.229..

POMPA dicitur omne spectaculum, et apparatus solemnis cum ostentatione, et specie quadam triumphi. Sic dicitur pompa nuptiarum, sacrorum, funerum.

Petitio plena pompa. De Pet. c. 40.

Pompa lictorum. 2. Fam. ep. 16.
Pompam adhibere in dicendo. Rh. 136.
PONDUS proprie est, quod librando ad state-
ram ponderatur. Sed quoniam, quod pro-
prie ponderosum est, hoc grave esse videmus,
fit, ut pondus translate a Latinis pro gra-
vitate dicatur; et res etiam, vel homo nul-
lius ponderis vocetur, qui nullo numero est,
et pro nihilo ducitur.

afferre. At. 143.

accedere. Fam. 182. .

habere. Fam. 12.. 31. Rh. 177. Ponderis. Fam. 30. 259. . vel pondere esse.

h. e. pondus habere. At. 154. . PONS generaliter significat omne, per quod super aquas transimus. Unde et pro scala navium quandoque ponitur.

Pontem facere. Fam. 157.. Or. 3. 33.
efficere. Cæs. de B. G. lib. 7.
interrumpere. Fam. 157..
interscindere. Ph. 2. 171..
disturbare. Rh. 4.. Id est suffragia.
rescindere. Id. I, 1.

reficere. Cæs. de B. G. lib. 7.
De ponte dejici. Pro Sex. Rosc. 99.
POPINA est ganea, vel culina.
Popinam inhalare. Or. 3. 82.
Ex popina extractus. Or. 3. 83.
PORTICUS est ambulatio, exhedra, xystus.
Porticu ædes cingere. At. 66.
PORTIO idem est quod pars.
Pro rata portione. Id est pro rata parte. Ph.
3. 128..

PORTORIUM dicitur vectigal portus, vel flu-
minum, vel lacuum, vel stagnorum. Ñam
et portitor ille dicitur, qui traducit homi- |
nes, ac vehit navigio vel de navi ad littus,
vel ad ulteriorem fluminis, lacus, stagnive
ripum.

Portoriam imponere. Or. 3. 98.

locare et conducere. Rh. 52. Portorii nomine aliquid exigere. Or. 1. 278. Portorium dare. Or. 1. 144. .

tollere. Id est abolere. At. 31.. PORTES est locus conclusus, in quem importantur merces, et unde exportantur. Vel ad quem applicant naves, et in quo persæpe hiemant. Translate pro perfugio usurpatur ; ducta translatione a nautis, qui adversa tempestate jactati, sese in portum, si portum nancisci possunt, recipiunt. Ex porta prodire. Cæs. de B. C. lib. 3.

progredi. Cæs. de B. C. lib. 3. In portum cogere. Rh. 74.

compellere. Cæs. de B. C. lib. 1.
conjicere. Rh. 74..
invehi. Or. 2. 124..
deferri. Rh. 4.

se recipere. Cæs. de B. C. lib. 2.
venire. Ph. 3. 92. vel pervenire.

Cæs. de B. G. lib. 4.
Portum capere. Cæs. de B. C. lib. 4.

tenere. Fam 15. .

In porta navigare. Hoc proverbio significamus, nos jum u periculis abesse. Propterca quod

VOL. III.

qui mediis adhuc in frictibus navigant, hi ventorum et astus arbitrio navigant. Contra, qui jam intra portum sunt, nihil habent negotii cum undis ac ventis. Ter. And. 3. 1. 22. Unde vulgatissima metaphora hominem, in cujus præsidio conquiescimus, portum appellamus. At. 276. Or. 1. 267. Ph. 3. 38. Et qui sese ad tranquillam tutumque aliquam vitæ rationem traducunt, in portum se recipere dicuntur.

In portu esse. Id est in tuto. Plaut. Merc. 4. 7.49.

impingere. In portu impingere per proverbium dicuntur, qui statim principio peccant. Ducta metaphora a nautis, qui vix dum anchoris solutis, et nave vento commissa, in saxum incidunt, vel naufragium faciunt. Quint.

POSSESSIO. Possessionem ita interpretamur, ut aliquando proprietatem et usum, sive actum possidendi agri, aut ædificii, non agrum, aut ipsum fundum significet. Aliquando vero bona ipsa designet. Sic igitur erit pro jure possidendi, vel pro re possessa. Possessio quoque, ut possidere, non solum bonorum est, sed rerum etiam aliarum.

In possessionem mittere dicitur Judex ex edicto, qui rem alterutri litigantium adjudicat. Or. 1. 14. . 63. .

Possessionem dare. Fam. 105. 107.. Rh. 224.. Or. 3. 172.

In possessionem irruere. Rh. 88.

.

proficisci. Or. 1. 16. vel venire. Or. 1. 15. Or. 2. 89. Ph. 3. 27.

[blocks in formation]

In posterum providere. Or. 2. 84. . Or. 3.

190..

ii, qui magistratus gerunt, et judiciis præ

sunt.

differre. Fam. 151. At. 167.. Potestatem obsidere. Or. 3. 153.
In potestatem redigere. Fam. 192. Or. 1.
115. Or. 2. 50. et al.

Or. 3. 147..
POSTLIMINIUM est jus amissæ rei recipienda
ab extraneo, et in statum pristinum restitu-
endæ, inter nos, ac liberos populos Regesque,
legibus ac moribus constitutum. Nam quod
bello amisimus, aut etium citra bellum, hoc
si rursus recipiamus, dicimur postliminio re-
cipere. Id quod naturali æquitate introduc-
tum est, ut, qui per injuriam ab extraneis de-
tinebatur, is, ubi in fines suos rediisset, pri-
stinum jus suum reciperet.

Postliminium esse alicui. Id est jus postlimi

nii. Rh. 100.

Postliminio redire. Rh. 100. 223..
POSTRIDIE. Id est postero die.
Postridie, absolute positum. Fam. 170.. At.
211.. Or. 3. 172..

153.

ejus diei. Fam. 38. . 112. . At.

quam. At. 137.310.. POSTULATIO modo pro supplicatione ponitur; modo pro accusatione. Cum pro supplicatione ponitur, fere intelligitur de sacra. Si vero pro querela, vel quasi justa interpositione querelarum usurpetur, tunc inter postulationem, et expostulationem id differentia constituunt, ut expostulatio sit apud illum ipsum, qui peccaverit. Postulatio de illo apud alterum.

Postulationem deberi. Or. 2. 251.

decernere. Or. 2. 248. .
Postulationibus vacare. Id est querelas expe-
dire. Plin. epist. lib. 7.
Postulationi resistere. At. 313.

Postulatione profiteri aliquid. Ph. 3. 103.
Postulationes ingerere. Suet. Ner. c. 7.
POSTULATUM postulationis significationes re-
tinet.

Postulata edere. Or. 1.110.. 140.

[ocr errors][merged small]

POTENS dicitur, qui in magna potentia est : vel magnis opibus, et copiis diffluit.

Potens re aliqua. Or. 3. 61.

rei alicujus. Ph. 2. 117.

POTENTIA est ad sua conservanda, et alterius
obtinenda idonearum rerum facultas.
Dimicare de potentia. 7. Att. ep. 3.
Potentiam consequi. Fam. 12. Ph. 3. 68.
In potentia esse. Or. 2. 129. .
POTESTAS Latinis est facultas, optio, di-
tio, imperium, jus, vis, potentia. Cujus
nominis multas significationes tradit Paulus
Jurisconsultus, de Verborum significa-
tione, Leg. Potestatis. Potestatis, inquit,
verbo plura significantur. In persoa Ma-
gistratuum imperium; in persona Libero-
rum, patria potestas; in persona Servi,
dominium. Præterea dicuntur potestates
Principes (quos Græci Dynastas vocant) et

cadere. At. 119.

venire. At. 121. Or. 1. 106.. vel pervenire. Fam. 245. . Or. 2. 10. Pussiva significationis est hæc locutio. Etenim in potestatem venire, vel pervenire, non est potestatem assequi, aut adipisci; sed in potestatem cadere, vel sub potestatem alicujus subjici.

Sub potestatem se subjicere. Rh. 16.
In potestate esse. Non active, sed passive so-
nat hæc locutio. Nam ea dicuntur esse in po-
testate nostra, quæ in potestatem nostram ve-
nerunt: sed nos dicimur in potestate esse
ejus, qui potestatem auctoritatemque in nes
habet, vel sub cujus potestatem subjecti su-
mus aut sponte, aut dominationis jure, aut
emptionis nexu, aut accepti beneficii obliga-
tione. Fam. 53. 62. At. 50. 115..
In potestate habere. Fam. 137. At. 257.
et al.

[blocks in formation]

Præcepta dare. Ph. 3. 98.. Rh. 115. .122. .

189.

tradere. Rh. 91..207. 210.

Præceptis erudire. Ph. 3. 98.
Præcepta accipere. Rh. 156.

tenere. Pro servare. Ph. 3. 43. PRÆCEPTOR est doctor, qui nos erudit, vel cujus consilio utimur. Præceptorem habere. Or. 3. 163. Rh. 50.. amoris esse. Ovid. de Art. l. 1.

17.

PRÆCEPS interdum ad locum pertinet; et dicitur præceps locus, unde quis se præcipitem dare facile possit; vel via præceps est, in qua vix licet sine aliqua prolapsione consistere. Ad alia etiam quadrat: dicitur enim homo præceps, qui nullo capto consilio ad omnia projectus est, vel omnia inconsulte et temere aggreditur, nulla utens prudentia, nulla deliberatione. Ponitur vero interdum pro vehementer celeri et subito: id quod tam ad res, quam ad personas refertur. Etenim appellamus præcipitem profectionem, præcipitem discessum, præcipitem reditum, et similia, quorum susceptio plena temeritatis et inconsulti animi est. Præcipitem agere, est exturbare: sed certo quodam loquendi mododicunt Latini aliquem a furore, vel furiis, vel amentia agi præcipitem, qui furoris, vel amentiæ plenus videatur, et quasi per furorem, vel amentiam a mente et ratione dejectus. Or. 1. 77..294.. 296.. Or. 2. 54.

Præcipitem ferri dicimus, qui præceps agitur. Unde præcipitem amentia ferri. Præcipites etiam ferri dicimur, cum nimia celeritate utimur, et non satis considerate, aut consulto aliquid agimus. Or. 1. 270. Or. 2. 260. Ph. 3. 113.

Præcipitem perturbare. 26. . vel exturbare. Or. 1. 215...

;

PRECO est buccinator, vel prædicator; dictus, a præcinendo, quod ante canat, et annunciet, quod est faciendum. Erant enim præcones, qui jussu Magistratus publice aliquid ore denunciabant ; qui auctionem faciebant qui audientiam in theatris indicebant. Erant quoque præcones in judiciis, qui Senatusconsulta pradicabant, et recensebant, posteaquam erant decreta: qui judices, et candidatos suis nominibus appellabant; quales sunt, quos Hostiarios vulgo vocamus: qui etiam litteras in Senatu publice legebant : qui item bona, quæ proscribebantur, publice auctioni proponebant ac proclamabant, et pretia conficiebant.

[ocr errors]

ercere. Ut piraticam, argentariam facere,
et similia. Fam. 91..

Præconio contendere. Suet. in Ner. c. 24.
Præconium tribuere. Fam. 69.

Præconio nobilitare. Plin. l. 16. c. 13.
PREDA. Prædam proprie dici volunt corpora

ipsa rerum, quæ capta sunt. Prædæ esse. Sal. in Jugurt. Prædam facere. Or. 1. 174.

agitare. Sal. in Jugurt. vel agere. Cæs. de B. G. lib. 6.

parere. Or. 3.74.. Prædæ dare. Liv. Dec. 1. lib. 1. Prædam capere. Or. 2. 243.

dividere. Sal. in Jugurt.

condonare. Cæs. de B. C. lib. 4. A præda cohibere. Cæs. de B. C. lib. 5. PREFECTURA. Præfecturæ eæ appellabantur in Italia, in quibus et jus dicebatur, et nundina agebantur : et erat quædam earum Respublica: neque tamen magistratus suos habebant. In has legibus præfecti mittebantur quotannis, qui jus dicerent. Præfecturam petere. At. 82..

-

deferre. At. 85. dare. At. 85. PREJUDICIUM. Judicium a præjudicio ita differt, ut præjudicium anteesse, judicium sequi videatur. Nam judicium est, quod ex causa ipsa fit; præjudicium autem, quod Judicibus exemplum præbet ad judicandum postea in eadem causa, vel paribus causis : quod ex oratione Ciceronis pro A. Cluentio colligitur.

Præjudicium facere. Rh. 69.. Or. 1.56..

181.. Or. 2. 19. .29..

Pro præjudicio accipere, Tac. de Germ. c.

[blocks in formation]

tur.

Prælium pronuntiare. Liv. Dec. 3. lib. 4.
Prælio lacessere. Cæs. de B. G. lib. 1.
Ad prælium elicere. Liv. Dec. 1. lib. 2.
Prælium ciere. Liv. Dec. 1. lib. 2.
inire. Ph. 3. 8..

incipere. Sal. in Jugurt.
In prælium ruere. Liv. Dec. 1. lib. 6.
Prælium inferre. Liv. Dec. 1.lib. 4.

conserere. Liv. Dec. 1. lib. 5. Prælio uno debellatum est. Liv. 1. 2. Prælium edere. Liv. Dec. 4. lib. 1.

263..

facere. Fam. 252.. Rh. 134. Or. 3.

committere. At. 131. Or. 1. 43.. Or. 3. 118. 215..

Præconem suæ virtutis invenire. Or. 2. 190. Prælio contendere. Cæs. de B. G. lib. 1.

adhibere. Fam. 69.

Præconi subjicere bona alicujus. Or. 3. 16. Præconis voci subjicere. Ph. 3. 50.. Sub præcone subjicere. Tres hæ locutiones ad auctionem et hastam pertinent. Or. 1. 9. Or. 2. 223..

PRÆCONIUM est laus, vel ars præconis. Præconium facere. Id est urtem præconis ex

decertare. Or. 3.75.. confligere. Cæs. de B. G. lib. 5. Prælium pugnare. Salust. in Jugurt. sustinere. Fam. 131.. Prælio defungi. Liv. Dec. 1. lib. 1, Prælium conficere. Cæs. de B. C. lib. 3. dirimere. Sal. in Jugurt. intermittere. Cæs, de B. G. lib. 3,

Prælio abstinere. Cæs. de B. G. lib. 1.

supersedere. Caes. de B. G. lib. 2. excedere. Cæs. de B. G. lib. 3. Ex prælio elabi. Cæs. de B. G. lib. 5. Prælium renovare. Cæs. de B. G. lib. 2.

redintegrare. Cæs. de B. G. lib. 1. restituere. Cæs. de B. G. lib. 1. PREMIUM vocant Latini mercedem, fructum, vel beneficium: vel id, quod in ludis proponitur iis, qui se strenue gesserint, et victores evaserint.

Præmium proponere. Rh. 86. 106. Ph. 1.

232.

Præmiis invitare. Or. 3. 139.
Præmium deferre. Or. 2. 146.

tribuere. Or. 1. 84. Or. 2. 199.. dare. Or. 2. 97. 119. Ph. 1. 173. Præmio donare. Or. 1. 36. Or. 2. 186.. afficere. Or. 3. 59. 99. 112..

Præmium solvere. Or. 3. 263. .

[ocr errors]

- persolvere. Or. 3. 52. 246..

PREPARATIO est apparatus.
Præparationem adhibere. Ph. 3. 15.
PREROGATIVA significat specimen, vel tan-
quam præjudicium. De prærogativa autem
ita scribit Asconius Pædianus: Prærogati-
va significat aliquid dictum, aut factum li-
beraliter ab eo, qui nobis benefacturus est,
ante ipsum beneficium nobis præstitum.
Prærogativam dare suæ voluntatis, Or. 1.71.
PRES. Prædis significationem hanc tradit

Varro. Præs est (inquit) qui a Magistratu interrogatur, in publicum ut præstet: a quo, cum responderit, dicitur præs. Festus quoque sic prædem definit, ut sit præs, qui populo se obligat, interrogatus a Magistratu. Idem alibi mancipem etiam prædem dici ait, quia tam debet (inquit) populo præstare, quod promisit, quam is, qui pro eo præs factus est. Hodie vero prædes vocare possumus, qui sponsores Reipublicæ, | vel Principi facti proiis pecuniam publicam dispensunt: quos Receptores vulgo vocant. Ii etium, qui publicanos in locationibus vectigalium, qut eorum fidejussores locupletes esse affirmant, prædes dici possunt; quod locupletes eos esse ipsi præstare debeant. Prædibus, et prædiis cavere. Or. 1, 105. Prædes dare. At. 44. Or. 3. 124. 128.,

accipere. Fam. 28. Or. 1. 106.. Prædem pro aliquo esse. At. 203.. PRESCRIPTUM est formula, norma, regula, certa quædam et definita lex, vel religio. A præscripti significatione nihil differt præscriptio. Nonnulli pro exceptione, et translatione interpretantur: et ita sane, ut præscriptionem, exceptionem, et translationem unum et idem in re forensi significare velint: nempe præscribere, perscribere, subscribere, verba sunt propria fori, et judiciaria: unde hoc verbum utraque lingua tractum est. Atque adeo Jurisconsulti in Pandectis promiscue excipiendi verbo, et præscribendi usi sunt: licet præscriptionis vocabulum apud recentiores legum inter

[ocr errors]

pretes, et apud Juris Pontificii, conditores ad præscriptionis exceptionisque temporis significationem coarctatum sit, et præfinitum.

Præscriptum dare. Rb. 81.

[ocr errors]

Ex præscripto aliquid agere. Rh. 79.
Præscriptum servare. Rb. 3. 19.
PRESENS. Præsens animus dicitur, dum in
id, quod propositum, vel susceptum est, totus
incumbit, nec ulla alia cogitatione avocatur.
Rh. 116. At. 16.. Ph. 3. 16..
Præsentia animi. Pro fortitudine. Or. 3.113.
Præsens, pro subito, vel potenti, vel imprimis
efficaci ponitur. Que significatio tam in
malam, quam in bonam partem inclinat, at
præsentissimum periculum, præsentissima
medicina, præsentissimum remedium, præ-
sentissimum venenum, præsens pestis,
præsens auxilium. In bonam partem captum
hoc nomen, pro propitio interpretari potes.
In malam vero sumptum, recte pro vehemen-
ter pernicioso interpretabere. Cur autem in
utramvis partem pro efficaci ponatur, in
promptu ratio est. Et primum de bona sig-
nificatione; quia quod salutare est, faci-
lius, si adest, quam si abest, opem ferre, vel
auxilio esse potest. Or. 1. 225.. Or. 2.
2. 115.. Ph. 1. 154. De malu significa-
tione; quia quæ exitiosa sunt; si præsentia
hæreant, graviorem vim pestis immittunt,
quam si remotiora sint, et a nobis longius
abducta. At, 241. Or. 3. 221..
Præsens, pro paruto, vel in promptu. Cic. ad
Att. 2. Pro en tibi præsentem pecuniam
solvi imperavi. Or. 2. 24.. Or. 3. 231.
Ph. 2. 134.

In rem præsentem venire, non tempus, sed
locum significat; et idem est, quod ad locum
venire, de quo controversia sit. Rh. 107.Or.
1. 288. Ph. 3. 7.

In re præsenti disceptare. Cum in rem præ-
sentem ventum est, in re præsenti discepta-
tur. Liv.

In præsenti. Fam. 23..
In præsens. At. 284.

In præsentia. At. 111.. 130. . Or. 1. 123.
Or. 2. 215. Ph. 1. 247. . .
In præsentiarum adhibent Cato, Tacitus, et
Ulpianus Jurisconsultus: sed apud alios
vix, aut raro reperias. Fortasse ubique le-
gendum, In præsentia rerum.
PRESIDIUM interdum adjumentum, sive aux-
ilium significat. Aliquando vero denotat
numerum, et stationem militum ad urbis,
vel arcis custodiam destinatorum,
Pro auxilio.

Præsidium ferre. At. 289, vel afferre. Fam.
150..

Præsidio esse. Fam. 40.. 42. 242.
Præsidiis abundare, vel redundare. Fam. 41.
Pro numero militum.

Præsidia perare. Fam. 28. vel comparare.
Or. 3. 22. Ph. 1. 175. .

-

habere. At. 237. Or. 2. 10. deducere. Fam. 28. At. 130..

« PreviousContinue »