Page images
PDF
EPUB

&iones

res.

V. Poft renatas litteras, collectis undique V. Colle fragmentis, reftituere eas tentarunt Aymarus XII. Ta Rivallius, Jo. Oldendorpius, Jo. Guiliel. For- bularum fterus, Ant. Auguftinus, Fulv. Urfinus, Franc, recentio Balduinus, Ant. Contius, Franc. Hotomannus, Jac. Rævardus, Cal. Calcagninus, Jo, Crifpinus, Steph. Vin. Pighius, Theod. Marcilius Fr, Pithæus, Dionyf. Gothofredus, Juftus Lipfius, Paulus Merula, Conr. Rittershufius, Ludov. Charondas, Bafinftochius, Pandulph, Pratejus, Hadr. Turnebus, Jul. Pacius, Car. Sigonius, Ant. Clarus Sylvius, Ricardus Vitus, Jan. Vincentius Gravina, &, qui reliquis omnibus videtur præferendus, Jac. Gothofredus, cujus abfolutiffima collectio exftat in quatuor fontibus jur, civilis, qui prodierunt Geneva MDCLIII, 4.

earumque

VI. Ex interpretatione XII. Tabularum le- VI. Legis gis actiones nata funt, id eft, certi exercendi a&iones juris ritus, certæque verborum conceptiones & formule formula, quibus negleétis fufceptum quodvis & falti. civile negotium irritum habebatur. Quamvis enim actus legitimi nonnumquam infenfu latiore acciperentur pro omnibus actionibus quæ coram magiftratu fierent, adeo, ut & lictores lege agere dicerentur: Schulting. Jurifp. antejust.p.85.602.& feq. ftrictius tamen hic vocem accipimus partim pro formulis actionum,partim pro actibus voluntariæ jurifdiétionis, follemniter explicandis, partim pro actibus follemniter,

A 4

non

periiffe putat fub irruptionem Gothorum. Aft
fæculo adhuc Juftiniani exftiterunt Commen.
rarii Caji, quibus integrum XII. tabularum
textum infertum fuiffe, ex fragmentis patet,
quæ in digeftis paffum exftant.

VII. Col

non tamen in jure peragendis. Hinc actiones Legis funt manumiffio, emancipatio, in jure ceffio, adoptio, & fimiles; altus legitimi, tutoris datio, mancipatio, hereditatis aditio & repudiatio, aliique plures. Horum omnium proprium erat, I, ut vel in jure vel certe follemniter, (/) fierent. II, ut nec diem nec conditionem admitterent. III, Ut uno actu fierent, & iterari nequirent. IV, ut per procuratorem explicari non poffent. Jan. Vinc. Gravina de XII. Tab. LXXX. p. 442. Brifson. Antiq. Rom. III, 20. p. 76. Petr. Faber Semeft. II, 23. 24. & ad L. 77. D. de reg. jur. p.344. feq. Jac. Rævard. de Autorit. prudent. II. p. 952. feq. Accedebant Fafti, feu confignationes dierum faftorum, nefaftorum, interciforum, quibus lege agere vel licebat, vel non, vel ex parte tantum licebat. Harum rerum omnium notitia initio penes folos patricios, & pontifices potiffimum erat, qui tanquam oracula adibantur a populo : neque e re fua hi efse putabant, eas formulas & faftos evulgari. Cicero de Orat. 1,41. & pro Murena XI. Quinctillian. Inst. Orat. III, 8. Pomponius L. 2. §. 6. D. de orig. jur.

VII. Egregiam ergo plebi operam navabat leâio ea- CN. FLAVIUS, qui arcanas iftas formulas jure Fla- & iaftos pontificios, (m) ab Appio Claudio

rum in

viano.

(n) in

(1) Omnes actiones legitimas & actus legitimos in
jure factos putat Gravina, l. c. fed id falfum de
hereditatis aditione, repudiatione, aliifque acti-
bus legitimis, qui & extra jus recte expedieban-
tur. Sollemniter tamen omnes fieri debebant.
(m) Solos faftos a Flavio cum plebe communicatos

dicit Cicero pro urana XII. fed formulas ad

(2) in librum collectos anno circiter CCCCXL: primus evulgavit. Unde natum JUS FLAVIANUM, de quo Popon. L. 2. §.7. D. de orig. jur. Cicero de Orat. 1, 41. pro Mur. XI. & ad Attic. Epift. VI, 1. Liv. IX, 46. Plin. Hift.Nar. XXXIII, 1. Gell. Nolt. Att. V1, 9. Valer.Maxim. 11, 5.2. Addunt Pomponius, & Plinius, Flavium eo beneficio ædilitatem a plebe meruiffe: fed conftat ex Valerio Maximo, eum jam tum, quum ifta patriciorum arcana evulgaret, ædilem fuifse, & deinde prætorem factum,idque vel inde colligas, quod ipfe Pomponius faftos illos populo traditos, id eft uti ego ex Livio, IX, 46. interpretor, in albo (o) propofitos, refert.

VIII. Quanto gratius hoc plebi fuit offi- VIII. Et jus Alia cium, tanto minus illud placuit patriciis, qui num. novas fubinde cogitarunt formulas, eafque ne in vulgus manament, occultioribus quibuf dam nobis confignarunt. Eas vero denuo evulgavit Sext. Ælius Q. F. P. N. Pætus Catus, (p) anno circiter U C. DLIII. unde enatum Jus ELIANUM. L. 2. §. 7.D. de orig.jur. A 5 Cic.

dunt reliqui auctores, ut puta, Valerius Maximus, Livius, Gellius, Plinius, & ipfe Cicero, Epift. ad Attic. VI, 1. An fafti fint iidem cum illis apud Gruterum Infcr.p.CXXXIII.nondum liquet. (n) Non decemviro illo, ceu existimat Guido Panciroll. Var. Left. II, 2. fed Appio Claudio Cæco, cujus fcriba fuerat Flavius. Plin. Hift. Nat. XXXIII, 1. Cicero de Orat, 1,41. Conf. Bynkersh. in Præterm. p. 46.

(o) In albis aliquid proponere, non privatorum erat, fed Prætorum atque Edilium.

(p) Sextum hunc Ælium ob jurifprudentiam mirifice collaudant Cicero in Bruto XX.& de leg.11,23+

IX. Utri

reftaura

sio.

Cic. pro Muran. XI. An hoc jus Ælianum idem fit cum S. Alii Tripartitis nondum expeditum eft. Negant Bertrand. de Jurifpr. 11, 4. p. 171. Guil. Grot. Vit. Jureconf. L. 3. p.17. Mihi tamen ea de re dubitandum vix videtur ob L. 2. §. 38. D. de orig. jur. ex qua patet, in Tripartitis illis præter XII. tabulas earumque interpretationem, legis etiam aliones occurriffe. Vid. Bejeri Pofit. ad tit. D. de Orig. jur. p. m. 10.

IX. Utramque collectionem fata nobis inufque in viderunt. Formulas tamen actionum antiquas teritus & ftupenda plane induftria collegit Barn. Briffon. libro de formulis & follemnibus populi Romani verbis, edito Francof. MDXCII, 4. quibus tamen non has tantum, fed & alias, facras, militares, forenfes familiare fque formulas complexus eft. Faftorum exemplum non unum exftat in antiquis marmoribus, ex quibus quædam æterno infcriptionum operi inferuit Gruter.p. CXXXIII. & cum Petri Ciacconii aliorumque explanationibus recudenda curavit Jo. Ge. Grævius Thefaur. Antiq. Rom. Tom. VIII. Veterum denique notarum juridicarum fpecimina poft Valerium Probum, Pemum Diaconum & Mangonem dedit Jo. Nicolai in libro de Siglis veterum, qui prodiit Lugd. Batav. MDCCVI, 4.

X. Ab

Plin. Hift. Nat. XXXIII, 11. & Ennius apud Cicer. de Orat. I, 45. qui vocatur

Egregie cordatus home, Catus Elius`

Sextus.

Conf. L. 1.pr. C. de comm. ferv. manum. De gende Alia egregie differit Henr. Norif. Cenotaph. Pifan. Differs, Ill, 9. p. 419.

pruden

rat

X. Ab iis temporibus multæ fubinde late X. Romafunt leges, multa quoque plebifcita, multa edi- na JurifEta prætorum atque ædilium prodierunt, qui- tia mole bus accefferunt refponfa prudentum, & fub fua laboImperatoribus fenatus confulta. Edicta perpetua & Imperatorum refcripta, adeo, ut in magnum aliarum fuper alias cumulatarum legum cumulum excrefceret Romana jurifprudentia. Liv. III, 34. Romanarum legum Senatufque confultorum hiftoriam plures dederunt, in quibus eminent Paulus Manutius, Anton. Auguthinus, Paulus Merula, Franc. Hotomannus, Janus Vinc. Gravina: fed hi omnes tamen in tanta meffe haud leve aliis reliquerunt fpicilegium,

XI. De

collectio

XI. In hac legum Romanarum farragine Univer haud pauci de univerfali quadan juris Romani fali juris collectione cogitare coeperunt. Agitaverat hoc Roman. confilium Cicero, (9) cujus integrum ea de re ne cogitat librum allegat A.Gellius Nolt, Artic.I, 22. Quin- Cicero. Cilian. Inft. Orat, XII, 3. Ipfe quoque luculentan illius operis antaypaciar, adumbrationem fub Craffi perfona dederat libro deOratore I342. Sed in fpongiam incubuit hic Ciceronis Ajax.

A 6

XII. Idem

(9) Ciceronem non fuille in Romana jurifprudentia hofpitem, vel fcripta illius demonftrant. Q.Scævolæ fe operam dediffe, teftatur in Bruto: & in orat. pro Muræna Cap. XIII. minatur, fe, fi fibi homini occupato ftomachum moverint, triduo jureconfultum profeffurum Unde & inter jureconfultos Ciceroni locum dedit Guil. Gror. Vit. Jureconfult, 1,9. p. 61. Sed au magnus in hac arte fuerit, adhuc fub judice lis eft. Vid. Schulting. Orat. de Jurifpr. Ciceronis & Bynkersh. Præterm, ad L. 2. 5.38 D. de Or. I. p. 85. feq. ·

« PreviousContinue »