redem ad probrofum aliquid faciendum cogere voluerit. Ampl. Bynkersh. ib.cap. IV. Que fi ita funt, Juftinianus nihil novi ftatuit, dum, quæ veteres tamquam regulam pofuerant, ipfe loco exceptionis habuit, regulam fingens, veteribus incognitam.

XIV. Sed non eft fortaffis, quod Juftinia XIV. E num plane deferamus, quippe cujus definitio- jus illanem etiam Ulpianus agnovit Fragm. XXIV, 17. Scilicet fæpe heredem legatis non nifi vexandi cauffa onerabant teftatores, iifque illum ad quidquam faciendum omittendumque adigebant, nulla alia ratione quam ftolida voluntate adducti. Tale erat teftamentum Straberi, de quo Horat. Sar. 11, 3. v. 84. feq.

,

Heredes Straberi fummam incidere fepulcro,
Ni fic feciffent, gladiatorum dare centum
Damnavit populo paria atque epulum arbi-
trio Arri,

Frumenti, quantum metit Africa.
Quum ergo difputarent veteres, an legata ejuf-
modi valerent, quibus heres ad aliquid fine
ratione contra animi fententiam faciendum
omittendumque cogeretur; Juftinianus has
tricas fuftulit, juffitque hæc legata rata ef-
fe, exceptis iis, que vel impoffibilia ef-
fent, vel legibus interdicta, vel alias aper-
te probrofa. Vid. Gundlingii Diss. de prin-
cipe hered. VI. 32. p. 78.

XV. Quemadmodum vero legibus XII. xv. Lex Tabularum tantum quifque legare poterat, Furia te quantum volebat; ita inde fiebat, ut plures he- ftamen reditatem tot legatis exhauftam adire nollent. Hinc primo lata lex Furia teftamentaria a C.

Fu

taria.

XVI. Lex

Furio, Tribuno plebis, (f) qua cautumn, në cui liceret ultra mille affes (g) vel legare, vel mortis cauffa donare, præterquam cognatis, certifque perfonis, quales erant e. g. cognati manumifforis. Ulp. Fragm. XXVIII, 7.Si quis alius ultra hanc fummam legatum acceperat, non refcindebatur quidem legatum, fed lega tarius tamen quadruplum reddere cogebatur. Unde hæc lex minus quam perfeita dicitur ab Ulp. Fragm. 1, 2. Confer. Cujac. obf. XX, 31.

XVI. Mox vero hanc legem elufit RomaVoconia, norum calliditas. Coeperunt enim quidam non ultra mille affes legare, fed tamen tot fcribere legatarios, ut & fic penes heredem nihil aut parum remaneret. Hinc poftea lata lex Vo conia, a Q. Voconio Saxa, A.U.C.Iǝxciv. Cxpione & Philippo Coff. ex qua lege non folum femina heres inftitui haud poterat, nifi in certa bonorum parte; fed & illud cautum fuerat, ne quis cenfus plus ulli legaret, quam ad heredem heredefve perveniret. Cic. Verrin. 1, 43.

XVII.

Ejus o. blittera

tio.

XVII. Enimvero etiam Voconia illa lex oblitterata demum eft per opulentiam civita

tis.

(f) Vir doctus Guid. Pancirol.Thefaur.Var.Lect.
II, 27. 8. eandem hanc legem putat cum Furia
Caninia. Qua in re eum perfpicue errare, vel
inde patet, quod hæc Lex fuit Voconia anti-
quior Fufiam autem Caniniam demum fub
Augufto latam, fupra demonftravimus.
(g) Cujacius obf. xix, 31. Subftituit mille aris
quomodo & Varro de L. L. lib. VIII. dicit
mille aris legaffe. Sed as & as olim promi-
fcue dicebatur. Pondus vero affium pro tem-
porum ratione varium fuiffe, docet Plin. Hift.
Nat. XXXIII, 3.

tis: Gell. Nolt. Att.XX, 1. nec fufficiens ad rei con fummationem vifa eft. Princ. Inft.de L.Falcid.Er go noviffime demuin lata eft Lex Falcidia.

Lex Fal

XVIII. Eft hoc plebifcitum, quod tulit P., XVIII. Falcidius Trib. pleb. (b) temporibus Augufti, cidia. Cn. Domitio M. F. Calvino, & C. Afinio Pollione Coff. (1) anno ab U. C. Iǝccxiv. ut teftantur Dio Caff. XLVIII. p.430. Eufeb. Chron. num. MDCCCCLXXVIII. & Ifidor. Etymol. V, 15. Breviffime Dio: voos punnidios όνομαμβρος, (πλειςον 5 ναῦ ἔτι ἰσχω ἐς τὰς στης κλήρων διαδοχάς, ὥς τε τινὰ τὸ τέταρτον καταλειφθείσης ὁ ἐσίας ἂν γε πή βαριώται, λαβόντα, τὸ λοιπὸν ἀφεῖναι, ἔχων, ) ὑπὸ τὸ πεσλίς φαλκιδα διμαρχοντος ἐτέθη. Lex etiam Falcidia a P. Falcidio Tribuno plebis lata, qua nunc quoque plurimum valet in he reditatibus adeundis: ea autem permittit, ut. heres, fi adire hereditatem gravetur, quadrante accepto, reliquum dimittat.

2

XIX. Lex, cujus ipfa legitima verba fu- XIX. B perfunt L.. D. ad L. Falcid. pluribus conftitit jus capl capitibus, (k) quorum priore libera permitti- gitima tur verba.

h) Ridiculus ergo Gloffatorum error eft qui Falcidiam hanc legem dictam volunt ἀπὸ τὸ φάλκες • Suvaci Spata vlu, i.e. a falce vel defalcando. Vid. Schol. in Harm. Prompt. V, 9. Eundem tamen errorem etiam Latini Gloffatores errarunt, çếu in præfatione obfervavimus.

(i) Non anno Ioccx111. P. Servili o Ifaurico iterum & L. Antonio coff. ut tradit Aleander ad ́Caj. Inft. II, 6. 1. p. 121.

(k) Magna cura ea capita collegit illuftravitq; Francife. Balduinus & cum lege Voconia, Julia, Papia Poppaa,Rhodia, Aquilia edidit.Baf. 1559. &

ta & le

tur legandi facultas his verbis: QUI CIVES
ROMANI SUNT, QUI EORUM POST
HANC LEGEM ROGĀTAM TESTAMEN-
TUM FACERE VOLET, UT EAM PE-
CUNIAM QUASQUE RES QUIBUSQUE
DARE LEGARE VOLET, JUS POTE-
STASQUE ESTO (Ut HAC LEGE SE-
QUENTI LICEBIT.) (7) Secundo capite
modus legatorum conftituitur : QUICUM-
QUE CIVIS ROMANUS POST HANC
LEGEM ROGATAM
ROGATAM TESTAMENTUM
FACIET, IS QUANTAM CUIQUE CIVI
ROMANO PECUNIAM JURE PUBLICO
DARE LEGARE VOLET, JUS POTE-
STASQUE ESTO, DUM ITA DETUR
LEGETUR, NE MINUS, QUAM PAR-
TEM QUARTAM HEREDITATIS EQ
TESTAMENTO HEREDES CAPIANT.
EIS, QUIBUS QUID ITA DATUM LE-
GATUMVE ERIT, EAM PECUNIAM
SINE FRAUDE SUA CAPERE LICETO:
ISQUE HERES, QUI EAM PECUNIAM
DARE JUSSUS, DAMNATUS ERIT,

EAM PECUNIAM DEBETO DARE QUAM DAMNATUS EST. Ex his ergo fatis conftat de vera legis Falcidiæ fententia, meritoque pro inepto leguleji additamento reputanda funt illa apud Hieron, in Chron. C. Falcidius tribunus plebis legem tulit,

(1) Adduntur in vulgatis editionibus verba UT HAC LEGE SEQUENTI LICEBIT: fed ea reddorgas, ut observavit Cujac. ad C. ad L. Falc.

lit, ne quis teftamento plus legaret, quam ut quarta pars apud heredes fupereffer, SI HEREDES QUATUOR AUT MINUS ESSENT: SIN AUTEM PLUS QUATUOR; TUNC II SEMISSEM RETINERENT. (m) Vid. A. Cont. Lelt. Subcef. I, 3.

XX. Re

tationes

XX. Ceterum deductio quartæ, quam lex hæc Falcidia permifit, imperante Vefpafiano lationes ad fideicommiffa univerfalia primum producta & mutaeft SC. Pegafiano; deinde etiam ad fingularia hujus le S.5.Inft.de fideic. hered. immo & ad fideicom- gis. miffa ab inteftato relicta quod a D. Pio fa&tum refert Paullus Jureconfultus L. 18. D. ad L. Falcid. ac denique ad donationem mortis cauffa ex conftitutione Severi. L. 5.C.eod. L. 2. C. de mort. cauff. donat. Id quod taimen ab inteftato admittendum haud videtur Cujacio obf. III, 17. quia mortis cauffa donationes ab inteftato facte legatis non æquiparantur. L. 20. S. 1. D. de mort.cau. don. Verum legis Falcidiæ vires maxime elifit JUSTINIANUS, permiffa facultate teftatoribus, utiliter prohibendi Falcidia detractionem, quum antea hujufcemodi voluntati, quantumvis expreffa, heredes minime parere cogerentur. Vid. Vinc. Gravina de Leg. SC, Rom. LXXVII. p. 637 •

culi ·

XXI. Que alias de tenfu legis Falcidiæ XXI, cocafibufque eo pertinentibus, ditutari folent, clufio ea a Doctoribus dudum funt occupata, nec tam ad antiquitates, quam ipfam Jurisprudentiam pertinere videntur.

TIT.

(m) Hæc enim ex recentiffimo Græcorum jure effe, erudite demonftravit Oifel, ad Caji Inft. II, 6. &• p. m. 129.