III. Le gatum per vin

legar. olim tamen permultum intererat inter hæc legatorum genera, quæ a Jureconfultis difputatione fori inducta effe, non abs reexiftimat V. C. Schultingius ad Ulp. l. c. p. 649. III. Per VINDICATIONEM his verbis legabant: DO, LEGO, SUMITO, HABEdicatio TO: Ulp. l.c. §. 3. quibus Cajus Inft. 11, 5. addit formulas: ILLAM REM TIBI PRAESUME, VINDICA. Tunc vero legatum erat in legatarii arbitrio, idque ipfe fibi, adita hereditate, ftatim capere vel rei vindicatione petere poterat. Tale erat illud apud Virgil. Eneid. V. v. 533.

nem.

IV. Legatum per da mnatio

nem.

SUME, pater, ( nam te voluit rex ma-
gnus Olympi

Talibus aufpiciis exfortem dicere honorem,)
Ipfius Anchife longavi hoc munus HA-
BEBIS..

Ad quæ verba Servius Scholiaftes: Sume, in-
quit, percipe. Nam verbum est jureconfulto-
rum quo utuntur, quoties legatum non ab he-
rede datur, fed eft in accipientis arbitrio, id
eft, vindicationis vel optionis.

IV. Per DAMNATIONEM legabatur his verbis: (c) HERES MEUS DAMNAS ESTO DARE, DATO, FACITO, HEREDEM MEUM DARE JUBEO. Ulpian. 1. c. §. 4. Vim verborum illorum, quibus, ceu ex L. 2. pr.& L.27.§.5. D. ad L. Aquil. adparet, etiam legislatores utebantur, idem explicat Servius ad Virg. Æneid. XII. v.727. in jure quum dici

tur

(c) Dicebatur etiam, tunc res optimo jure legaca Ulpian.' Fragm. XXIV, 11.

1

tur DAMNAS ESTO, hoc eft, damnatus es ut des, hoc eft, damno te, ut des, neque alias libereris. Perinde ergo hic heres erat obligatus, ac fi vel a judice, vel ab ipfo legislatore, ef fe damnatus, unde & lis inficiando crefcebat in duplum. Paull. Recept. Sent. 1, 19. 1.

V. SINENDI MODO ita legabatur: HE- V.Lega tum fiRES MEUS DAMNĄS ESTO SINERE L. nendi TITIUM SUMERE ILLAM REM, SIBI- modo. QUE HABERE. Ulpian. Fragm. XXIV, 5.Caj. Inft. II, 5.9. Héres ergo damnabatur quidem, ut aliquid fumi pateretur, fed legatario fimul permittebatur, ut aliquid fumere poffet.

VI. Le

gatum

VI. Denique PER PRAECEPTIONEM legabant his verbis: L. TITIUS ILLAM REM per præPRAECIPITO. Ulpian. Fragm. XXVI. 6. vel ceptiout in notis Magnonis eft: P. S. T. Q. H. em. PRAECIPITO, SUMITO, TIBIQUE HABETO, Res hoc modo legata pralegatum vocabatur, vel pracipuum. Feft. voce excipuum. p. 274. idque relinquebatur uni ex coheredibus. Exempla funt apud Valer. Max. VII. 8. 4. Plin. Epift. V, 7. Sidon. Epift. VI, 12.

ferentia

VI. Differentia inter hos legandi modos VII. Dif non una erat. Per vindicationem legari pot- horum erant res, quæ tempore mortis & facti teftamen- legatoti teftatoris ex jure Quiritium fuerant: (a) Quod

1 ta

(d) Si res legata pondere, menfura, numero confabar, fufficiebat, fi tempore mortis jure Quiritium teftatoris effet. Ratio vero ob quam hic exigebatur dominium Quiritarium, hæc erat, quia legatario ejufmodi concedebatur rei vindicatio, quæ olim inftituebatur hac formula

HANC

rum.

VIII. Ea

fi tamen res, quæ non utroque tempore in dominio teftatoris erat, ita legaretur; SC. NeroDianum hujufmodi legatum eatenus fuftinebat, ut in legatum damnationis inflecteretur. Ulp. Fragm. XXIV, 11. Per damnationem res omnes legari poterant, etiam alienæ, dummodo tales effent, ut dari poffent. Ulp. Fragm.l.c. §. 8. Caj. Inft. 11, 5. 6. Sinendi modo legabantur res propriæ teftatoris & heredis. Ulp. ibid. §. 10. nonalienæ, uti vifum Cajo. Denique per praceptionem relinquebantur eædem, quæ per vindicationem. Ulpian. Fragm. XXIV, 11. Si. conjunctim una res legata fuerat pluribus per vindicationem; pars deficiens ceteris collegatariis adcrefcebat: fin vero per damnationem: pars deficiens penes heredem manebat. Oifel. ad Caji Inf. 11, 5.4. Legatum vindicationis poterat repudiari: L. 7. L. 44. §.1. L.86. §.2. D. de Legat. 1. non æque legatum damnationis. Plu-" res differentias dedit Merill. obf. VI, 32.

VIII. Suftulit hanc differentiam, ceu fupra fublata a diximus, Juftinianus, (e) ita tamen fuftulit, Juftinia

ut

HANCEGO REM EX JURE QUIRITIUM MEAM ESSE AJO. Cicero pro Mur. XII. Hac vero formula utique uti haud potuiffet legatarius, nifi res legata teftatoris fuiffet ex jure Quiritium. Vid. V. C. Schulting. Jurifpr. antejuft. p..651.

(e) Primo SC. Neroniano non quidem fublata, quæ inter formulas legandi erat differentia, fed tamen conftitutum, ut fi alio modo aliquid relictum effet, faltim valeret, tanquam fi effet per damnationem relictum. Ulp. Fragm. XXIV, 11. Poftea Conftantinus M. verborum quidem, at non actionum differentiam fuftulit. L. 15.

ut non fatis caute plures leges, quæ ad iftud difcrimen pertinent, Pandectis inferi permiferit. Vid. M. Aurel.Galvan.de ufufr. XL. ul. V.C. Schulting. Jurifpr. ant. p.849. Merill. Obs.V1,3 3.

IX. Porro non modo fingulæ res legari IX. Lega poterant, fed univerfarum quoque pars, ut ta pars heredi puta: MAEVIUS HERES MEUS CUM tatis TITIO HEREDITATEM MEAM PARTITO, DIVIDITO. Quo cafu dimidia pars bonorum legata videbatur. Poterat & alia pars, veluti tertia, quarta, quinta, legari, quæ fpecies partitio adpellabatur. Ulp. Fragm. XXIV, 25. §. 5. Inft. de fideicomm. hered. Cicero pro Cacin. IV. & V.

tuerit?

X. Legari non poterat a legatario, nec x. A quo legatum dabatur, nifi extraneo. Non autem & quibus filiofamilias heredi inftituto, vel fervo pro- legari po. prio, nec ei, qui in heredis poteftate mancipiove erat, nifi fub conditione. Ulp.XXIV. 20. feq. Legari etiam olim non poterat civitatibus, poftea omnibus poterat, quæ fub imperio Populi Romani erant, idque primum a Nerva introductum, ac poftea fub Hadriano SCto diligentius cautum fuerat. Ulpian. Fragm. XXIV, 28. Quod deinde D. Marcus etiam ad collegia L. 20. D. de reb. dub. immo & ad vicos extendit. L. 73. §. 1. D. de legat. I. Vid. Merill. Variant. ex Cujac.11,14.V.C. Schulting. Jurifprud. Ant. p. 659.

XI. Anceps quoque inter eruditos quæ- XI. Legafio eft de legatis poenæ nomine relictis. Jufti- ta pœnæ

nomine

nia- reli&a.

C. de teft. L. 21. C. h. t. Denique & hanc abolevit Juftinianus. Vid. Jan. a Costa ad Inft. §. 2. h. 1.

nianus enim hæc ita definit §. ult. Inft. de Legat. Pang romine legari videtur, quod coercendi heredis cauffa relinquitur, quo magis aliquid faciat, aut non faciat: veluti fi quis ita fcripferit: HERES MEUS, SI FILIAM SUAM IN MATRIMONIUM TITIO COLLOCAVERIT, vel ex diverfo, SI NON COLLOCAVERIT DATO DECEM AUREOS SEJO. Addit Juftinianus, ejufmodi legata veteri jure prohibita fuiffe, idque etiam conftat ex Jul. Capitolin. Anton. Pio VII. El. Helv. Pertin. VII.) fe vero ea rata effe juffiffe, dummodo nihil impoffibile, vel legibus interdictum, vel alias probrofum fuerit heredi injunctum. XH. Sed animadvertit Ampliffimus Byn kershoekius, hac admiffa definitione, vix hanc do fupereffe difcrimen inter legata conditionata, Arinam. & poenæ nomine relicta. Legislatorum in

XII, DH

bia adverfus

ftar erant morientes, & fi in tabulis fcripferant: LEGO SEJO CENTUM, fi FILIAM TITIO UXOREM DEDERIT, rata erat hæc ultima voluntas. Cur quæfo legatum poenæ nomine relictum illicitum habitum, fi fcriptum effet in tabulis: HERES, SI FILIAM TITIO UXOREM DEDERIT, SEJO DECEM AUREOS DATO. Quid quæfo inter utramque formulam intereft? Bynkersh. de legat. pæna nomine relict. II. p. 361. fequ. XNI. XIII. Exiftimat ergo laudatiffimus BynkersClarifi hoekius Tribonianum, quid veteribus lega kershoe- ta poenæ nomine relicta fuerint, non fatis kii fen- intellexiffe. Nam ex L. 1. D. de his qua pœna cauff. relinquuntur adparete, ea legata pœnæ nomine visa relinqui quibus teftator he

mi Byn

tentia.

redem