tera vindicabar, tertia addicebat. Ulp. Fragm. XIX, 9. Cedebat dominus, vindicabat is, cui cedebatur, addicebat Prætor vel Præfes provinciæ. Vindicabat primo rem is, cui illa cedebatur, & ita quidem, ut eam tenens diceret: HANC EGO REM EX JURE QUIRITIUM MEAM ESSE, AJO. Tum interrogabat Prætor vel Præfes, an alter contra vindicaret? Solebant enim olim poffeffores in conteftanda rei vindicatione non folum negare intentionem actoris fed & ipfi rem adferere: veluti apud Plautum Rud. 4,3. v. 86. ubi altero dicente HUNC MEUM ESSE DICO, ftatim alter fubjicit: ET EGO ITEM AJO Esse meum. Cic. pro Murand XII. & infra Lib. IV. Tit. VI. n. 24. Quærebat ergo Prætor vel Præfes, utrum contra vindicaret, an auctor fieret? Quo procul dubio pertinet formula apud Valerium Probum: A. F. A. An fis auctor? Negante domino vel tacente, Prætor rem addicebat vindicanti, hac fere ufus formula: QUANDO TU NEGAS, HANC EGO REM PRÆSENTI ET VINDICANTI ADDICO. Caj. Inftit. 2. 1. 6. Boeth. Comment. ad Cic. Topic. Libro III.

Quid fub

XXIV. EMTIO SUB CORONA quid fue- XXIV. rit, oftendendum paullo adcuratius Victis corona hoftibus præda venibat, & in his etiam captivi emptio qui venditi in fervitutem detrudebantur. Hi ergo fub corona venire dicebantur, non quod milites eos cuftodia cauffa circumftarent, eaque circumftatio militum corona vocaretur fed quod ipfi captivi venales ftarent coronati,

XXV.

aia?

ceu ex Calio Sabino & Catone docet Gell. VII, 4. ex quo etiam difcimus, eos fervos, quorum nomine nihil præftabat venditor, pileatos venire confueviffe. Res ex innumeris Livii, Cæfaris, aliorumque hiftoricorum teftimoniis nota eft. Ut pauca tibi fuggeram, ea reperies apud Livium LIII, 4. Cæfar. de Bello Gall. III, 74. Flor. Hift. IV, 12. Jam id modo obferva, mancipia fub coronis empta ftatim in dominio juris Quiritium effe coepiffe, adeoque emtorem fecurum fuiffe contra quoslibet, ut etiam patet ex Varrone de re ruft. 11, 10. Cujus locum & ad reliquos adquirendi modos recte intelligendos utiliffimum adfcribere juvabit: In emtionibus dominium legitimum fex fere res perficiunt, fi hereditatem juftam adiit, fi, ut debuit, mancipio ab eo accepit, a quo jure civili potuit: aut fi in jure ceffit, cui potuit cedere, & id ubi oportuit: aut fi ufucepit: aur fi e prada fub corona emit, tumve, cum in bonis feltionem cujus publice venit.

XXV. AUCTIONE adquirebantur, quæQuid au- cumque publice, proclamante præcone, præfente atque addicente magiftratu, fub hafta emebantur. Feftus voce Hafta. Hafta fubjiciebantur ea, que publice venumdabant, quia fignum præcipuum eft hafta. Et Cicero Philipp. II, 26. Hafta pofita pro adeJovis Statoris: bona Cn. Pompeji Magni voci acerbiffima fubjekta Pratoris. Hanc haftam publicam fugiebant viri honefti, quia & profcriptorum bona ibi venibant. Sic Atticus ad haftam publicam nunquam acceffit. Nepos Attic, VI. Ceterum, quum res ei addici foleret, qui plurimum augeret, factum

eft

eft ut ipfum illud venditionis genus auctio;ifque a quo quis emerat auctor, & jus denique auctione quæfitum auctoritas adpellaretur. Quod vocabulum deinde ad dominium quodcumque prolatum eft, ita ut omne dominii jus quocumque titulo adquifitum, vocaretur auEtoritas, ut præclare obfervavit Sigon. de antiquo Jure Civ. Rom. I, 11. p. 149. Plura dicemus infra Lib. 11. Tit. XVIII. XIX, n. XI.

XXVI. TRADITIONE adquirebantur fo- xxvI. læ res nec mancipi, quippe quarum dominia Quid traadprehendebantur, fimul ac ex jufta cauffa fue- ditio. rant tradite. Ulpian. Fragm. XIX, 7. Nec referebat, mobiles res effent an immobiles: ut adeo manifefto errent, qui traditionem ad res mobiles tantum pertinuiffe exiftimant. Vid. V. C. Schulting. ad Ulpian. l. c. p. 622. De traditione vera & ficta egregia quædam obfervat Ger. Nood. Probab. 11, 6. p. 56. fequ. Non multum diverfa a traditione erat ceffio vacuæ poffeffionis, quæ & mancipationibus nonnunquam accedebat, ut patet ex Grut. Infcript.pag. CIɔLXXXI. ubi Statia Irene, mancipans monimentum Licinio Timotheo dicit, EIQUE VACUAM (k) POSSESSIONEM MONIMENTI S. S. CESSIT, qua de re plura obfervavit Fr. Brummer. ad Leg. Cinc. XIII.

XXVII. ADJUDICATIONE dominium XXVII. rerum tum mancipi, tum nec mancipi ad Quid ad quirebatur, in tribus illis judiciis familia erci- judica

T 4

Scun

(k) Ita legendum effe pro INQUE VACUAM. recte monet Fr. Brummer, ad Leg. Cinc. XIII.

tio

XXVIII. Quod do. minium

ftunda, communi dividundo, finibus regundis. §. ult. Inft. de off. jud. Quoties enim judex uni ex heredibus vel fociis, vel vicinis rem adjudicabat, ftatim hæc fine traditione in illius tranfibat dominium. Ulpian. Fragm. XIX, 16. Unde adjudicatio traditioni atque ufucapioni æquiparatur, L. 6. §. 3. D. de ftatu liber. Præter tria vero illa judicia nullus erat cafus, in quo dominium adquireretur judicis fententia, quippe quæ jus non dat, fed declarat, id cuiquam competere. L. 8. §. 4. D. fi fervit. vindic. Unde & actio judicati non in rem eft, fed in perfonam. V. C. Ortvv. VVefbben. de Causs. obl. Diss. 6. 8. fequ.

XXVIII. LEGE denique adquirebatur dominium rei fingularis, five mancipi effet, five ex lege. nec mancipi, quoties lex quædam dominium alicui addiceret. Sic legatum ex lege XII. Tabularum ftatim erat in dominio legatarii. Ulpian. XIX, 17. L. 120. D. de verb.fignif. L. 47. §. ult. D. de pecul. Eodem modo adquirebantur bona caduca atque ereptitia five a fifco, five a privatis. Nam & his nonnunquam concedebantur caduca. Cujac. ad Novell. I. Scip. Gentil. de jure adcrefcendi X.

Diftin&io

'XXIX. XXIX. Quidquid ullo ejufmodi modo fueinter do rat adquifitum IN DOMINO QUIRITAminium RIO; reliqua in bonis esse dicebantur. Ulpian. Quirita Fragm. 1, 16. Theophil. Inftit. ad §.fin. tit. de bonitariu. Libertin, qui dominium quiritarium eleganter

rium &

voμov vel legitimum; bonitarium quaxov vel naturale vocat. Quod difcrimen in eo maxime erat pofitum, quod domini Quiritarii re ufucapta vacui effent a litibus, unde & optimo jure

poffidere dicebantur: quod fecus fe habebat in dominis bonitariis. Vid. Car. Sigon. de antiquo jure civ. Rom. I, 11. pag. 150. Barn. Briffon. Antiq. Rom. IV, 22. p. 78. Bynkershoek. de re mancip. IX. p. 131. enimvero fuftulit illud difcrimen Juftinianus L. un. C. de nudo jure Quirit. tollende. L. un. Cod. de ufuc, transf. & de fublata diff. rer. manc. & nec mancipi. Unde & in toto jure nostro nullum ejus expreffum fupereft vestigium, quamvis aliqua incaute reliquerit Tribonia nus paullo obfcuriora.

TIT. II.

De Rebus Corporalibus & Incorpo-
ralibus.

Ovam rerum divifionem hoc titulo subjungit Imperator. CORPORAL ES enim aliæ funt, aliæ INCORPORALES > de quibus pauciora dici poffunt ex antiquitatibus.

lium &

I. Philofophiæ ftoicæ deditos fuiffe ple- 1. Stoica rofque Romanorum jureconfultos, jam fu- definitio pra eft obfervatum. Atqui Stoici non mi- corpora nus, quam reliqui philofophi, res omnes in incorpocorporales atque incorporales diftinguere, il- ralium. lafque definire folebant, quod poffent tangi. Seneca Epift. LVIII. Quidquid eft, aut corporale eft, aut incorporale. Idem Epift.CVI. Numquid eft dubium, an id, quo quid TANGI poteft, cor pus fit? Lact. Inft. Divin. VII, 12. Solidum & Bomprehenfibile corpus eft, & oculis & manu T S

vi