Poftea anno U. Č. IɔCLIV. Itali jura civitatis impetrarunt legibus Julia & Plotia. Vide fupra §. IX. Ex eo Sulla id jus iis haud parum imminuit, quia Itali partes adverfas fequuti fuerant. Quamvis hanc legem non adeo diu valuifie, teftatur Cicero pro domo XXX. Varia hinc porro Italis indulfit Auguftus, excogitato. novo genere fuffragiorum, qua de magiftratibus urbicis decuriones colonici in fua quifque colonia ferrent, & fub diem comitiorum obfignata Romam mitterent. Suet. Aug. XXXVI. Idem Imparator etiam militiæ neceffitatem remifit Italis. Herodian. Hift. II, 11. Hadrianus per omnem Italiam quatuor confulares judices conftituerat. Spartian. Hadr. XXII. Hinc CONSULARES CAMPANIA funt apud Grut. p. CCCXLIV, 2. CCCCLXXI, 8. ANΘΥΠΑΤΟΣ ΚΑΜΠΑΝΙΑΣ apud eumdem . MXC, 20. qui & PROCOS. vocantur in marmore Reinef. Claff. VI, 4. Confularem per Tufciam & Flaminiam fuiffe patrem fuum narrat Rutil. Numat. Itiner. L. v. 575. 593. Horum in, locum juridicos fuffecit Marcus Antonius. Jul. Capitolin. Marc, XI. Sequente tempore Italia aliquando fubfuit Correctoribus, & præfecto Prætorio V. C. Ever. Otto de Edil. munic. XII. Denique poft Conftantinum M. divifo fæpe imperio, Confulares Italia iterum memorantur ab Ammiano, Symmacho, & Caffiodoro, quos aliquando & Moderatorum, Rectorum & Præfulum nominibus venire obfervat Thom. Reinef. Comm, ad Infc. p. 397. Et ab eo tempore immunitas Italis poene ademta, & tributa iis graviffima indicta funt. Schuvvarz. Z. c. 5. 12. p. 36. qui etiam obfervavit veftigia juris Italici tantum non omnia fuftuliffe Juftinianum, id quod verum effe, vel ex L. un. C. de ufucap. transf. L. 1. C. de annal. exc. Ital. & princ. Inft. quibus alienare licer vel non, fatis adparet. cum. XCVII. Non multo certius videtur, qua XCVII. in re ipfum jus Italicum fuerit pofitum. Multa Jus Itali. Itali cum fociis Latini nominis habuere communia. Non magis gavifi funt jure Quiritium, quam Latini; aft ufi tamen sunt juribus nexus & mancipationum, annalis exceptionis, jure capiendi aliifque quibufdam beneficiis, firete conjecit Henr. Noris de Epoch. Syro Maced. IV. p. 428. Saltim in his omnibus eos melioris fuiffe conditionis, quam Latinos, non temere crediderim. Eadem utriufque fuit cenfus, eadem tributorum & vectigalium ratio, nifi quod Itali paullo durius videntur habiti a Romanis. A Neapolitanis certe, Rheginis & Tarentinis Rontani ftipendium & naves ex fœdere exegerunt. Immo ex Ciceronis Verrin. III, 11. patet, partem Italiæ haud minimam većtigalem fuiffe. (0) Porro Itali non minus quam Latini militiæ jure obftricti fuerunt Romanis, tantaque fubinde miferunt auxilia, ut L. Æmilio Papo, C. Atilio Regulo Coff, nunciato Gallico tumultu, equitum LXXX. millia, peditumque DCCM. armaffe eos, tradat Plinius Hift. Q 2 Nat di (0) Aft remiffum poftea effe Italis tributum, ximus fupra num. LIX. Hinc poftremis reip. temporibus jus Italicum præcipue in immunitate a cenfu capitis & foli conftitit. Vid. L. 8. §. 7. De cenf. XCVIII. Nat. III, 20. Denique in eo quoque par fuit La tinorum Italorumque conditio, quod utrique non Romanis proconfulibus aut prætoribus parerent, fed fuis magiftratibus. (p) Ast in hoc inferiores fuere Latinis, quod non gauderent jure fuffragii, ad quod tum demum adfpirarunt, quum lege Julia primum, ac deinde Plotia civitate Romana effent donati, qua de re fupra num. IX. egimus. Porro nec ea prærogativa gavifi funt Itali, ut, qui vel ftirpem ex fe domi reliquiffent, vel magiftratus geffiffent in patria, cives Romani fierent. Poftremo neque communia facra habuerunt Itali, adeoque his rebus omnibus Latinis fuerunt deteriores. Car. Sigen. de antiquo jure Ital. I, 22. Speciatim quædam de Italorum juribus dixinus Lib. I. Tit. XXV. §. 1. feq. L. II. Tit. I. §. XV. Lib. II. Tit. VI. §. II. Lib. II. Tit. VIII. §. IX. XCVIII. Quemadmodum vero, commuItalia ci- nicata cum Latinis civitate, non ideo ftatim vitate do- exfpiravit jus Latii; ita & jus Italicum, etiam nata,mul tis exteris datum jus Itali cum. ex (p) Attamen etiam hac in re melior aliquanto ex eo tempore, quo Itali civitate donati funt non defiit, fed ad multas alias civitates provinciales porrectum eft. Sic Foroauguftanis in Hifpania jus Italiæ datum, fcribit Plin. Hift. Nat. III, 3. Alias juris Italici colonias recenfent Ulpianus, Celfus, Cajus, Paullus jureconfulti in L. 1. L. 6. L. 7. L. 8. D. de cenfib. de quibus nos infra agemus accuratius. Ceterum vel ideo hoc obfervandum eft, ut intelligamus, quid in jure noftro fit SOLUM ITALICUM, cujus hic fit mentio, veluti pr. Inft. de ufucap. & apud Ulpian. Fragm. XIX, 1. Non enim in fola Italia id quærendum eft, fed & in provinciis omnibus & civitatibus ac coloniis illis, quibus datum fuerat jus Italicum, qui agri etiam cenfui cenfendo dicuntur Cic. pro Flacco XXX11. Cenfui enim a cenfendo dicebantur agri, qui venire emique poterant jure civili. Feft. hac voce. Jure civili vel Quiritium venibant tantum res mancipii. In rerum autem mancipi numero erant tantum prædia foli Italici. Vid. Jo. Ge. Græv. ad Cic. ibid. & V. C. Schulting. Adnot. ad Ulp. p. 619. 3 CA P. IV. De Jure Provinciarum. provin XCIX. Duriffimæ in orbe Romano conditio- XCIX: nis erant provinciæ, quo nomine adpellatas Quid conftat omnes illas regiones, quæ vel armis cia? devićtas, vel alio modo redactas in poteftatem, magiftratibus fuis adminiftrandas fubjiciebant Romani. Feftus voce provincia, pag.384. ProQ 3 C. Quo Provinciæ adpellantur quod populus Romanus eas provicit, id eft, ante vicit. Ifidor. Orig. XIV, 5. Provinciæ ex cauffa vocabulum acceperunt. Principatus namque gentium, qua ad alias Reges pertinebant, quum in jus fuum Romani vincendo redigerent, procul pofitas regianes provincias adpellarunt . C. Leges, quas a victore populo ejufmodi modo re- regiones accipiebant, PROVINCIÆ FORd&a in MA vel FORMULA dicebantur. Cujus rei provinfor, hæc obfervata eft ratio. Senatus, acceptis ab mam Imperatore de fuperatis hoftibus, & regione in poteftatem populi Rom. redacta, litteris, (folebant enim, qui res lætas nunciabant Romam nuncios cum haftis laureatis litterifque lauro involutis mittere, Gronov. Diatr. ad Starium Cap. XLVII. p. 3 10, vel fub Imperatoribus ipfas pugnarum victoriarumque picturas in urbem perferendas dare, Herodian. Hift. III, 9. VII, 2.) inprimis confultabat, quas leges vi&tis dari placeret, factoque SC. Imperatorum, quid vifum fit Senatui, admonebat, funulque decem legatos Senatores mittebat, quorum de fententia Imperator de hoftili regione ftatueret. Tum Imperator, adhibitis in confiJium legatis, victis certas leges præfcripfit, & civitates, bene de populo Romano meritas, fuis legibus uti juffit, reliquum terræ traćtum legibus magiftratibufque fpoliavit, & hic tunc dicebatur in provincia formam redactus. Quidquid vero hunc in modum de confilii fententia ftatuerat Imperator, id in concione, facto antea per præconem filentio, publice pronunciari mandabat: eoque facto, Romam, |