fuerit, & poftea anno ccccxcvir. præturam
gefferit; verifimillimum eft, hoc anno la-
tam effe legem Latoriam. Vid. Gundling.
Pandelt. Lib. IV. Tit. IV. §. 5. Ceterum hac
lege cavebatur, ut adolefcentibus viginti
quinque annis minoribus, petentibus cura-
tores, cauffa cognita, darentur. Jul. Capit.
Vit. Marci Ant. XI. Deinde & eadem lege
vindicabatur circumfcriptio adolefcentum
refciffis fraudibus verfutorum hominum, qui
lucrum aliena ex imbecillitate captabant
Cic. de offic. II, 15. Denique & ftipulatio-
nes ab adolescentibus & actiones creditorum
adverfus minores hac lege Lætoria fublatæ
funt. Unde Suetonius in libris pratorum apud
Prifcian. Lib. XVIII. Latoria, que vetat in
minorem annis XXV ftipulari. Et apud Plau-
tum . c. Callidorus adolefcens :

Perii, an non tum lex me perdit quinavi-
cennaria?

Metuunt credere omnes.

demum

VII. Ex eo ergo tempore, quum quibuf- vir. Ea dam tantum minoribus, petentibus puta ac edito cauffam probantibus, curatores darentur, Prætoris adeoque exiftimatio adolefcentum ea curato inducts » rum datione etiam poft legem Lætoriam lædi videretur; poftea edixit Prætor, fenon modo in integrum reftituturum minores, (d) quoties lubri

K 6

(d) Talis reftitutionis fi jam mentio fit apud Te-
rent. Phorm. II, 4. fatis apparet, jam fæculo ab
U. C. fexto prætorem id jus condidiffe. Sed ve-
reor,
ne ibi Terentius potius de reftitutione pa-
tris, quo abfente filius uxorem duxerat, quam

Lubrico atatis capti effent; (quod beneficium TUTELA MINORUM dicitur, L. 1. pr. D. de min.) fed & curatores iifdem daturum, dummodo eos a fe peterent. L. 13. §. 2. D. de tut. & curat. dat. Unde proprie curatio minorum fine cauffæ cognitione data ex ediEto Prætoris derivanda eft. Idem Prætor etiam curatorem dabat libertinis prodigis, itemque ingenuis, qui ex teftamento parentis heredes facti, male diffipabant bona. His enim curator ex lege dari non poterat, fed iis, qui ab inteftato, heredes facti effet (e) patri. Uldian. Fragm. XII, 3.

VIII. Demum & M. Antoninus Philofophus ftatuit, ut omnes minores, falva exiftimatione, acciperent curatores, caussa non cognita. Jus Capitolin. in vita Marci XI. De curatoribus vero, quum ante non nifi ex lege Lacoria, vel propter lafciviam vel propter dementiam darentur, ita ftatuit, ut omnes adulti curatores acciperent, cauffis non redditis. Jurabit hunc locum a plefifque male intellectum, & qui me quoque huc ufque decepit, expendere paulio accuratius. Pauciffuni enim, fi nonnulli, vident, quid fanxe

rit

filii, qui fe a Phormione ad id coactum dice
bat, loquatur. Verba Comici funt v. 10.
Sic hoc videntur:quod TE ABSENTE hic filius
Egit,reftitui in integrum æquum eft & bonum.
Et id impetrabis.

(e) Lex ergo XII. Tabularum de prodigorum cu-
ratione intelligenda tantum de illis prodigis,
qui jure civili ab inteftato parenti eraut here-
des. Vid. Jac. Gothofr. ad XII. Tab. probat.
Tab, V, 8.98.

rit Marcus Antoninus, & qua in re ejus conftitutio a lege Lætoria difcreparit. Lege XII. Tabularum foli furiofi & prodigi accipiebant curatores. Hinc ignominiofa quodammodo erat curatio, & proinde non invitis Minoribus curatores obtrudebat lex Lætoria, fed petentibus eos cauffa cognita dari jubebat. Quamvis enim vulgo ex loco hoc Julii Capitolini colligant, lege Lætoria tantum adolefcentibus dementibus & lafcivis datos effe curatores, uti ipfe quoque in antecedentibus editionibus fcripferam; facile tamen patet, ita nihil novi fanxiffe Legem Lætoriam, quum jam pridem furiofis & prodigis profpectum effet XII, tabulis, nec dubitari poffet, quin adolefcentibus lafcivis & dementibus hujufmodi curatores dari deberent, quum & majores XXV. annis in curatione fint, fi dementes vel lafcivi effe viderentur. Itaque non eft hic fenfus Julii Capitolini. Potius inter fe contendit jura de curatione, ante Antoninum recepta & quæ ab ifto Imperatore fint invecta. Antea, inquit, curatorum non nifi tria genera erant quum nonnifi ex lege Latoria minoribus petentibus & cauffam probantibus, vel fecundo proprer lafciviam prodigis, quibus Prætor bonis interdixit, vel propter dementiam furiofis & mente capitis curatores darentur. Quid vero Marcus Antoninus? Is ita ftatuit, ut non folum petentes fed omnes adulti curatores acciperent etiam non redditis cauffis. Ex hac demum paraphrafi perfpicue patet, quid Lex Lætoria, quid M. Antoninus Imp. jufferit, quidque fibi velit Julius Capitolinus.

IX. Ni.

IX. An ex eo tem

Fatores

tibus da

i.

IX. Nimirum Lex Lætoria dari voluerat curatores adolefcentulis petentibus & caufpore cu fam probantibus: Prætor a fe petentibus cuinvitis a- ratores promiferat daturum, etiamfi cauffæ dolefcen- non reddita. Marcus denique Antoninus ftatuit ut omnes acciperent, nec caussæ redderentur. Atqui, inquies, adhuc Juftiniani ævo inviti adolefcentes curatores non accipiebant. §. 2. Inft. h. t. An itaque cum Rævardo Var. I, 17. infcitiæ arguemus Tribonianum, jus antiquum pro novo & recepto obtrudentem? An cum Vultejo ad §. z. Inft. h. t. eum locum de curatore in litem interpretabimur: Neutrum ego facere auffin. Utrumque enim verum videtur, non invitos accipere curatores, & omnes tamen accipere. Prius non folum Juftinianus dicit, fed & alii JCti Antonino juniores confirmant. L. 13. §. ult. D. de tut.

tur. dar. L. z. §.pen. & ult. D. qui per. tur. pofte
rius ex verbis Julii Capitolini clarum eft
Servavit itaque Marcus Antonimus vetus illud
principium, curatorem dari oportere non in-
vitis, fed petentibus: at invenit tamen mo-
dum,
, quo. omnes petere cogerentur. Non
prius enim rerum fuarum adminiftrationem a
tutoribus recipiebant adolefcentuli, quam pe-
titis conftitutifque curatoribus. Luculenter id
patet ex L. 33. §. 1. D. de admin. & per tut. L..
28. §. 1. eod. L. 31. eod. L. 1. §.ult. D. de min.
Sunt, qui nobis obvertunt exempla adole-
fcentum, qui fine curatorum auxilio res fuas
dicuntur administraffe, L. 7. §. 2. D. de min. L.z.
C. de in intereft. Verum ea loca non adjus, fed
ad factum pertinere, nemo non vider. Nam

& impuberes aliquando negligentia eorum, qui tutores petere debuiffent, fine cuftodibus erant, uti ex toto tit. D. qui pet.tut. vel cur. colligimus: nec tamen inde fequitur, ut in arbitrio impuberum fuiffe exiftimemus fine tutoribus agere mallent, an cuftodibus fubeffe. Sed plura hanc in rem habes in Elem. noftris jur.civit. §. 271. feq. & in Additionibus noftris ad Vin.§. z. Inft. hoc t.

minorum

X. Finiebatur curatio minorum anno ætatis X Cura XXV circunacto L. 3. §. 3. D. de minor quando Quum enim longiffunum vitæ humanæ tem-nita & pus centum annis circumfcribetent jureconfulti; L.76.D. de judic. L. 56. D. de ufufr. co in quatuor ætates divifo, juventuti XXV. annos putabant adfignandos, uti acute conjicit Gundlingius ibid. §. IV. id quod eadem lege Lætoria factum effe, non modo inde patet, quod Quinavvicenenaria a Plautodicitur,verum etiam ex L. & C.Theod. de donat. manifeftum eft. Nonnunquam tamen juvenes, impetrabant veniam atatis, quod beneficium Principes dabant adolefcentibus XX. puellis XVIII annorum fi frugi effe probarentur, L. 2. C. de his qui ven. &t

XI. Ipfe tutor, fi valetudine impeditus XI. Quid negotia pupilli maxime injudicio gererenon Actor & adjutor poffet, nec curatorem, nec procuratorem conftituere poterat. Hanc enim folus conftituebat: dominus. L. 1. D. de procur. Quare nava invenienda erant nomina. Rogatur ergo tutoris ejufque periculo Prætor ei fubftitue bat alium, qui, fi ad agendum effet datus ACTOR in ad alia negotia ADJUTOR