Page images
PDF
EPUB

Antiq. Grac. IV, 5. p. 616. Salmaf. de mod. ufurar. IV, p. 165. Sane enim in negotiis omnibus a feminis Græcis adhibendi erant tutores, Cic. pro Flacc. XXX. adeo ut contrahere non poffent fine illis répa μesíuve neðar ultra modium hordei. Dio Chryfoft. Orat. LXXV. & alii veteres, quos excitarunt Meurs. Them. Att. II, 9. & Salmaf. de mod. ufur. Cap. X. p. 425. Nec agere vel conveniri Athenis poterat mulier fine tutore, & hinc illa vox Præconis in Judiciis Atticis: Seva invers. Citatur hac mulier, ejufque tutor. Vid. V. C. EV. Otto Diff. IV. cap. I. §. 6. Inde itaque eft, quod nonnulli mulierum iftam tutelam e jure Attico in Romanum permanaffe exiftimant. Schilter. Exerc. ad Pand. XXXVIII, 227. p. 691. Vinc. Gravina de leg. & fenatufconf. p. 550. Sed præterquam quod illa tutela plane diverfa a Romana fuiffe probatur a Meurfio Art. Lelt. 111, 24. videtur etiam ifta propter infirmitatem confilii jam inde ab ipfa urbis origine Romæ recepta. Quamvis enim id non fequatur ex loco Plutarchi in Numa p. 66. ubi Vestalibus id privilegii conceffiffe Numa dicitur, ut a tutela effent immunes, ( ex quo loco alias colligunt, mulieres jam tum ab eo tempore fub tutela fuiffe) (f) certius tamen id col13 lige

f) Id privilegium Vestalibus non conceffit Numa, quidquid dicat Plutarchus. Jus enim trium liberorum, quod ibidem ait Veftalibus conceffum, Numa temporibus erat incognitum Præterea ad Auguftum hoc Veftalium_privilegium refert Dio Caff, Lib. LVI. p. 578. Just.

ligere licet ex loco Catonis apud Liv. XXXIV, 2. Majores noftri, nullam, ne privaram quidem rem, agere feminas fine auctore voluerunt, in manu effe parentum, fratrum, virorum. Conf. & Cicero (g) pro Murana XII.

XVII.

Lipf. de Pefta & Veftal. XII. Sed adde tamen, quæ fcripfimus in Comment. ad L.Jul. & Pap. Lib. 1. cap.2.p.27. ubi Plutarchi locum una littera mutata ita emendavimus ; Τύτας δι' μεγά λας ἀπέδπκεν (pro απεσκεν ἱερῶς παρθένοις, ὢν ἐτι καὶ τὰ διαθέσθαι ζόντις ἐξεῖναι πατρός, τις πάλλα πράττουν άνθε προςάτε, διάγεσας, ὥσπερα, apadu. Tribuerunt (non Numa fed Romani) Veftalibus ingentes honores, inter quos teftamen za vel fuperftite patre nuncupandi jus, & fine tutore liberum fuarum rerum arbitrium, ut, quibus tres funt liberi. Multa enim Plutar chum data occafione per anfon referre for lere, ibidem oftendimus.

(g) Verba Ciceronis funt: Nam quum permulea præclare legibus effent conftituta, ea jureconfultorum ingeniis pleraque corrupta funt. Mulieres omnes propter infirmitatem confilii majores in t Borum poteftate effe voluerunt; hi invenerunt ge• nera tutorum, quæ poteftate mulierum continerentur. Locus hic ab ipfis interpretibus parum intellectus eft. Fr. Sylv. p. m. 635. ait, jureconfultos inveniffe tutelas quibus non mulieres. fub tutorum; fed hi fub mulierum poteftate effent. Sed hæc numeris Platonicis obfcuriora. Phil. Melanchth. p. 672. & Jo. Benignus p. 744. intelligunt tutelam maternam liberorum. Sed

non eft illorum temporum, ut patet ex Nov. CXVIII, 5. Joach. Camerarius p. 700. plane ixe. Sed certiffimum eft, intelligi tutores ab ipfis mulieribus electos. Mulieres conventione in manum liberabantur a tutela, & filiarum familias loco habebantur. Quum ergo pate

vel per

XVII. Erat vero hæc mulierum tutela vel XVII. Ea pupillaris vel perpetua, Boeth. in Topic. Cicer. IV. vel puquarum hanc illi præferebant veteres, tefte pillaris Gellio Not. Attic. V, 13. Pupillarem pubertas petua. finiebat; perpetua ne majorennitate quidem exfpirabat. Pupillarum tutores & negotia gerebant, & auctoritatem interponebant. Adultarum vero negotiis tutores tantum auctoritatem interponebant, non vero gerebant. Hinc verbi cauffa recte mulieri adultæ poterat fol vi. Cic. Topic. XI. At auctoritate tutorum opus erat, fiilla lege aut legitimo judicio agere vellet, fi fe obligaret, finegotium civile gereret, firem mancipi alienaret. Čic. pro A. Cacin. XXV. Ulpian. Frag. XI, 25. 27. Quin & nuptias contrahere, vel in manum convenire non poterat. Cic. pro Flacc. cap. XXXIV.

vel telta

tima vel

XVIII. Erat porro perpetua illa tutela mulie xvII. rum vel teftamentaria, vel legitima, vel pratoria. Perpetua Ifta erant in poteftate mariti, qui moriens uxori, mentaria, quæ in manum convenerat, tanquam filiæfa- vel legimilias, tutorem dabat testamento. Id quod non folum ex loco Ciceronis paullo obscuriore pro Mur. cap. XII. Sed & ex hoc teftimonio clariffimo Livii XXXIX, 19. patet, ubi Hifpalæ Fecennia SC. data dicitur gentis enuptio, & I 4 TU

familias jure poffet teftari de tutela: factum eft, ut & morientes mariti teftamentis de tutela uxorum difponerent, & ita quidem difponerent, ut iis darent optionem, quem vellent, tutorem fibi eligendi. Exemplum præclarum apud Livium XXXIX, 19. Hoc quum contra veteres leges invexiffent jureconfulei, vene. runt genera tutorum, qua poteftate, id eft, optione mulierum continerentur ●

BARC

prætori..

XIX. An mariti tutores uxorum?

TUTORIS OPTIO, quafi ei VIR TESTA-
MENTO DE DISSET, Vid. Comm. ad L. Jul.

Pap. Lib. II. Cap. XI. Illa erat ordinaria: hæc a prætore Urbano & tribunis plebis dabantur, fi femina cum tutore legitimo lege aut legitimo judicio agere vellet, ut eo aucore ageret, vel tutorem legitimum non haberet, vel is pupillus effet. Nam & pupillis tutelam legitimam jure veteri delatam effe, jam Cujac. obf. XVII, 28. demonftravit. Ulpian. Fragm. XI, 24. Quum vero legitima tutela, quafi res jure Quiritium propria in jure poffet cedi; is, cui tunc cèdebatur, vocabatur tutor ceffitius, (h) cujus adminiftratio tamen ceffabat, fimul ac legitimus vel obiiffet, vel capite effet deminutus. Ulpian. Fragm. XI, 7. Fiebat autem illa ceffio, ne agnatus eo onere perpetuo obrueretur, & quidem plerumque alteri agnato, fi recte conjecit Jac. Gothofred. ad L. 2. C. Theod. de tutorib. & curat. creand.

XIX. Quæri etiam folet, an & mariti tute-
lam uxorum fufcipere potuerint? Adfirmat id
Scipio Gentilis ad Apuleji Apolog. n. 1020. Sed
Domitiana erit quæftio, five proponatur de

iis,
, quæ in manum convenerant, five de illis,
quæ tantum erant in matrimonio. Illæ non
erant in tutela, fed in manu & mancipio marito-
rum, adeoque non magis poterat tutores ha-
bere,

(h) Eft quidem apud Ulpian. Fragm. XI, 7. vox
cefficns, fed procul dubio legendum ceffitius,
quemadmodum & tutela ibidem vocatur ceffi-
tia. Vid. Jo. vander Vvater Obf. III, 2.

[merged small][ocr errors]

bere, quam filiæfamilias, quum non effent ca pita libera. (Vide fupra Lib. 1. Tit. X, n.6.) hæ fui juris & rerum fuarum dominæ erant, aft in tutela non maritorum, fed agnatorum, vivebant, quia fine horum au&oritate nihil poterat de tutela legitima deminui, uti paullo poft demonftrabimus. Hinc apud Gruter. Infcript.p. DL1, 2. occurrit monimentum, quod mulier fecit SIBI, CONJUGI, ET TUTORI SUO. Si uxores in tutela maritorum effe dicerentur, procul dubio id intelligendum effet improprie de iis, quæ in manum convenerant, quemadmodum & hodie nonnunquam parentes a JCtis fatis inconcinne naturales filiorum tutores adpellantur. Ex loco fane Ciceronis pro Flacco XXXIV. (i) maritalis ifta tutela fruftra colligi videtur a Schiltero Exerc. XXXVII, 229. Immo pofterioribus temporibus tantum abeft, ut maritus effe poffet uxoris tutor, ut ne curatelam

I S

(4) Locus Ciceronis eft: In manum, inquit, convenerat. Nunc audio. Sed quæro, ufu an coemtione? ufu non potuit, nihil enim poteft de tutela legitima fine omnium tutorum auctoritate deminui.Coemtione? Omnibus ergo au&toribus? In quibus certe Flaccum fuiffe, non dices. Relinqui tur illud, quod vociferare non deftitit, non debuiffe, quum prætor effet, fuum negotium agere, aut mentionem facere hereditatis. Hic fane nihil habetur de tutela uxorum in maritos tranfJata. Nec colligi id poteft ex verbis: nihil pe teft de tutela legitima fine omnium tutoris autoritate deminui. De tutela enim legitima non deminuitur aliquid ita, ut maritus loco agnatorum tutor fiat, fed ut uxor in manum conveniat, adeoque tutela ei plane non opus fit, velut marito dotem fine auctoritare tutorum conftituat.

« PreviousContinue »