WW.De de. populo Romano dederat, hujus quoque legis commendaret cuftodiam. Qua de re Dio Cafs. Hil. LVI. P. 541. Καὶ τὸ τέταρτον ἐντολὰς καὶ επισκέψεις της τιγεριῳ καὶ τῷ κοινῷ, ἄλλας τε καὶ ἵπως μητ' ἀπελεκερῶν πολλὰς, ἵνα μὴ παντοδαπό όχε ἢ πόλιν πληρώσωσι, μητ' αὖ ἐς * πολιτείαν συχνὸς ἐσγράφωσιν, ἵνα πολὺ τὸ διάφορον αὐτοῖς πρὸς τὸ ὑπήκοον . Quarto mandata & confilia Tiberio & reipublica data, interque alia, ne multos manumitterent, ne promifcua turba urbs impleretur, neve multos jure civitatis donarent, quo magnum inter ipfos fubjectos difcrimen remaneret. Constabat vero ea lex capitibus quamplurimis, quæ non nifi fparfim ex auctoribus colligi pofsunt. IV. Primo enim fervos flagitiofos ftigmadititiis. te inuftos, tortos & ad ferrum datos vetuit fieri cives Romanos, voluitque os ad dedititiorum tantum conditionem redigi. Ulp. Fragm. 1, 11. p. 566. Cajus Inft. I, 1. 3. de quo capite actum ad titulos antecedentes. V.De xta norú ma V. Deinde & impedimentum ea lex excitate domi- vit ex ætate, tum fervorum non dominorum. numitté. Nam neque fervus triginta annis minor vinditium & Eta manumifsus civis Romanus fiebat, nec dofervorum minus XX. annis minor manumittere poterat ; sendorú, nifi allegata probataque caufsa apud confi manumit lium. Suet. Aug. XL. Dio Cafs. LV. p. 557. Ulpian. Fragm. 1, 12. 13. Inter has caufsas §. 5. Inft. h. . etiam refertur manumiffio propter matrimonium. Sed hæc non ex lege Alia Sentia eft, (tund enim nondum civibus licebat ducere libertinas,) fed ex SC. quodam L.13.fin.D. de manum. vind. quod haud manumiffionem ex rationibus legis Juliæ & Papiæ admifit. Apud Gruterum Infer.p. DCXXI, 2. nominatur PERSICUS SERVUS MANUMISSUS AD CONSILIUM. Confilium vero erat Romæ confeffus decemvirorum litibus judicandis, id eft, quinque Senatorum totidemque Romanorum equitum: in provinciis XXV. recuperatorum, civium Romanorum. Ulp. l. c. Jac. Rævard. Protribun. XVIII, & XIX. Ger. Nood. dejurifd. & imp. I, 12. Et tale eft ovßonio, cujus mentio fit Altor. XXV, 12. fione in fa&a. VI. Porro hac lege vetabantur manumif- VI. De fiones, quæ fierent in fraudem creditorum, manumifi. e. que obligatos fervos creditoribus dolo fraudem malo eximerent, partemque detraherent, pi- creditoru gnorum, aut portionem folutionis creditori aut hereditatis patrono imminuerent. Ulp. l.c. S. 14. Caj. Inft. 1, 1. 5. Intelligendum hoc ca-) put effe de Manumiffionibus non minus inter vivos, quam ultima voluntate factis, egregie probat Schulting. ad Caji Inft. l. c. p. 21.,Ubi tamen fraudulentus animus non concurrebat ; valebat manumiffio inter vivos facta. Et huc pertinet exemplum apud Tacit. Ann. XV, 55, ubi Scevinus libertatum & pecuniarum in fervos collatarum rationem hanc reddit, quia tenui jam re familiari, & inftantibus creditoribus, teftamento diffideret. tra domi VII. Porro eaden lege ademta funt domi- VII. Connis jura patronatus, qui libertos inopes ale- nos liberre negligerent. L. 33. D. de bon. libert. L. 6. tos inopes D. de lib. agnofc. alere recufantes. VIII. Eadem lege juribus patronatus exci- VIII. Cocidebant, qui libertos ad mercedem operartin tra domi pro cedem fi- promittendam induxerant. L. ult. D. qui & bertis fti- a quib. manum. liberi non fiunt. bi a li tra liber tos. pulantes. IX. Prodita etiam hac lege eft actio adverIX. Con- fus libertos ingratos, non quidem ut in Servitos ingras tutem revocarentur, (quod poftea demum Claudius Imp. invexit. (a) Sueton. Claud. XXV.) fed ut in lautumias darentur ad perpetuas operas. Vid. Dofith. Sent. & Epist. D. Hadriani III, 3.p. m. 862. feq. Jac. Cujac. Obf. X, 33. Vinc. Gravina de Lege & SCtis p. 528. feq. X.Contra X. Accedit & aliud caput, quo jure padominos tronatus exuuntur, qui hac lege manumifeprohibe. re, ut ne liberti uxores ducerent, aut liberes duce- ros tollerent. L. 6. de jur. pair. tes uxo re. XI.Cur li XI. Et hæc quidem funt potiora legis Eliæ Sentiæ capita, quorum auctores & jura noftra minis ob. meminere. (b) Sed quod ad caput tertium, cuerit do æratis fer vum un heredem inftitue re. §. VI. neceflariu (a) Non videtur Claudius expreffa quadam conftitutione vel SCto definiviffe, in Servitutem libertos ob ingratitudinem a patronis revocari poffe, fed extra ordineni quofdam ingratos libertos ita mul&affe. Sane temporibus Neronis quum ad fenatum referretur, ut liberti ingra ti revocarentur in fervitutem, id plerifque difplicuit, additumque nihil aliud læfa patrono concedi, quam ut vicefimum ultra lapidem in oram Campanie libertum poffit relegare. Tacir, Annal. XXIII, 26. Eoque jurc ufi videntur Romani, donec Commodus Imperator, quod extra ordinem fecerat Claudius, edita conftitutione induceret. L. 6. D. de agnofc. lib. Conf、 Jac. Rævard. Conjectan. I, 11. p. 23. feq. (b) Aliud hujus legis caput commemorat Juftin. Nov. CXII. edit. Haloandr. de donatione fa&ta S. VI. a nobis recenfitum attinet; illi adje&ta erat exceptio. Licebat enim domino obærato fervum fuum cum libertate heredem inftituere, ea lege, ut ei heres effet folus & neceffarius. Eo ipfo enim nihil amittebant creditores. Sed dominus tantum id lucrabatur, ut ne bona fuo nomine poffiderentur a creditoribus. Id enim veteribus ignominiofum videbatur. L. 23. D. h. t. Cic. pro P. Quint. XV. Franc. Hotoman. Quast. illuftr. 26. Confer infra Lib. II. Tit. XVIII. XIX. n. 11. tia ordini XII. Scripferamus hæc olim. At poftea XII. Lex majora aufi ipfius legis fragmenta non mo- Elia Sendo diligenter conquifivimus, verum etiam & inteea fuo ordini fuæque integritati reftituere co- gritati nati fumus, ductu præcipue Ulpiani, & Ju- fuæ reftilii Paulli, quorum ille quatuor, hic tribus libris hanc legem celeberrimam illuftravit. Hujus diligentiæ noftræ ut fructum capiat leEtor, totam legem una cum probationibus hic exhibemus : SEX. AELIUS. 800 CATUS ET C. SENTAUS. C. F. C. N. SATURNINUS.CO. POPULUM. JURE. ROGARUNT. POP VLUSQUE JURE. SCIVIT. IN. FORO. PRO. tuta. I'R I MUS SCIVIT. CAP. I. inter virum & mulierem. Sed textum in mendo cubare, & pro lege Sentia legendum cincia, jam monuit Gothofredus. CA P. I. (a) De iis, qui Manumiffi Dedititii fiunt. Qui fervus, quave ancilla pœna caussa (b) a Domino (c) VINCTUS VINCTAVE, (d) aut in cuftodiam datus datave, (e) quibusve veftigia fcripta, (f) itemque qui quave propter no xam tortus tortave nocens inventus inventave, (g) item qui quave, aut ferro, aut cum beftiis depugnaret, (h) damnatus damnatave aliove fupplicio adfellus adfeltave (i) fuit; is •xase. quoquo mode (1) manumissus manumifSave juftam libertatem non confequitor, (m) fed dedititiorum numero efto. (n) PROBATIONES. (a) Caput hoc primum fuit procul dubio, partim quia præcipuum, partim, quod ULPIANUS libre 1. Comment. ad L. El. Sent. de co egit. L. 216. ff. de V. S. (b) Non ergo ob aliam cauffam vinctus vin&tave, veluti ob furorem. Paull. Rec. Sent. IV. 12.7. (c) Vel ejus juffu a Procuratore. Paull. ibid. §. 8. non fi folutum fervum Dominus adprobet antequam vin&um fciret: Paull ihid nec fi communi fervo un altero non adprobante iniecie vincula: Idem ibid. §. 5. nec fi fervum oppignoratum vinciverit creditor Id. §. - r 1 6. L. 24. §. ult. ff. de pignor. act. nec fi fervo quem manumittere juffus erat, vincula injecerat heres. Paull. ib. §. 4. (d) Legitimum hoc fuitie vocabulum difcimus ex ÚLPIAN. Lib. I. L. 2 16. de V. S. ubi id non intelligendum effe monet de eo, qui carceri manci*patus fed qui ibi vinculis conftri&tus fuic quamvis alias, ubi de favore vinti quæritur, & in carcerem conjectus, pro vincto habeatur. L. 9. ff. ex quib, cauf. maj. 25. ann. in int. rest. (c) Ita Ulpianus Fragm, tit, I, 11. Sed annon fibi |