An tibi nescio quæ visa est formosior? an tu
Non bene de nobis crimina ficta jacis?"
Aut dixit; "Venias hodie, cessabimus una :
Hospitium totâ nocte paravit Amor."
Et quæcumque volens reperit non stulta puella,
Garrula cum blandis ducitur hora jocis.
Me miserum! his aliquis rationem scribit avarus,
Et ponit duras inter ephemeridas?
Quas siquis mihi rettulerit, donabitur auro.
Quis, pro divitiis, ligna retenta velit ?
I, puer, et citus hæc aliquâ propone columnâ;
Et dominum Esquiliis scribe habitare tuum.
Ad Cynthiam superbientem.
Falsa est ista tuæ, mulier, fiducia formæ,
Olim oculis nimium facta superba meis.
Noster amor tales tribuit tibi, Cynthia, laudes :
Versibus insignem te, pudet, esse meis.
Mixtam te variâ laudavi sæpe figurâ,
Ut, quod non esses, esse putaret amor;
Et color est toties roseo collatus Eoo,
Cum tibi quæsitus candor in ore foret.
Quod mihi non patrii poterant avertere amici,
Eluere aut vasto Thessala saga mari;
Hæc ego non ferro, non igne coactus, et ipsâ
Naufragus Ægæâ vera fatebar aquâ.
Correptus sævo Veneris torrebar aëno ;
Vinctus eram versas in mea terga manus.
Ecce coronatæ portum tetigêre carinæ ;
Trajectæ Syrtes, ancora jacta mihi est.
Nunc demum vasto fessi resipiscimus æstu,
Vulneraque ad sanum nunc coïêre mea.
Mens Bona, siqua Dea es, tua mé in sacraria condo. Exciderint surdo tot mea vota Jovi.
Risus eram positis inter convivia mensis
Et de me poterat quilibet esse loquax.
Quinque tibi potui servire fideliter annos :
Ungue meam morso sæpe querêre fidem.
Nil moveor lacrymis; istâ sum captus ab arte.
Semper ab insidiis, Cynthia, flere soles.
Flebo ego discedens; sed fletum injuria vincit:
Tu bene conveniens non sinis ire jugum.
Limina jam nostris valeant lacrymantia verbis,
Nec tamen iratâ janua fracta manu.
At te celatis ætas gravis urgeat annis;
Et veniat formæ ruga sinistra tuæ.
Vellere tum cupies albos a stirpe capillos,
At speculo rugas increpitante tibi.
Exclusa inque vicem fastus patiêre superbos;
Et, quæ fecisti, facta querêris anus.
Has tibi fatales cecinit mea pagina diras.
Eventum formæ disce timere tuæ.
Hoc, quodcumque vides, hospes, qua maxima Roma
Ante Phrygem Æneam, collis et herba fuit:
Atque ubi Navali stant sacra Palatia Phœbo,
Euandri profugæ concubuêre boves.
Fictilibus crevêre Deis hæc aurea templa;
Nec fuit opprobrio facta sine arte casa.
Tarpeiusque pater nudâ de rupe tonabat;
Et Tiberis nostris advena bubus erat.
Qua gradibus domus ista Remi se sustulit olim,
Unus erat fratrum maxima regna focus.
Curia, prætexto quæ nunc nitet alta senatu,
Pellitos habuit, rustica corda, patres.
Buccina cogebat priscos ad verba Quirites.
Centum illi in prato sæpe senatus erant.
Nec sinuosa cavo pendebant vela theatro;
Pulpita sollennes non oluêre crocos.
Nulli cura fuit externos quærere divos,
Cum tremeret patrio pendula turba sacro.
Annuaque accenso celebrare Palilia fœno,
Qualia nunc curvo lustra novantur equo.
Vesta coronatis pauper gaudebat asellis :
Ducebant macræ vilia sacra boves.
Parva saginati lustrabant compita porci ;
Pastor et ad calamos exta litabat ovis.
Verbera pellitus setosa movebat arator;
Unde licens Fabius sacra Lupercus habet.
Nec rudis infestis miles radiabat in armis;
Miscebant ustâ prœlia nuda sude.
Prima galeritus posuit prætoria Lucmo;
Magnaque pars Tatio rerum erat inter oves.
Hinc Taties, Ramnesque viri, Luceresque coloni:
Quattuor hinc albos Romulus egit equos.
Quippe suburbanæ parvâ minus urbe Bovillæ ;
Et, qui nunc nulli, maxima turba Gabî;
Et stetit Alba potens, albæ suis omine nata,
Hâc, ubi Fidenas longe erat ire, viâ.
Nil patrium, nisi nomen, habet Romanus alumnus ;
Sanguinis altricem nunc pudet esse lupam.
Huc melius profugos misisti, Troja, penates.
Heu! quali vecta est Dardana puppis ave!
Jam bene spondebant tunc omina, quod nihil illam
Læserat abiegni venter apertus equi;
Cum pater in nati trepidus cervice pependit,
Et verita est humeros urere flamma pios.
Tunc animi venêre Decî, Brutique secures ;
Vexit et ipsa sui Cæsaris arma Venus.
Arma resurgentis portans victricia Troja.
Felix terra tuos cepit, Iule, Deos.
Si modo Avernalis tremulæ cortina Sibyllæ
Dixit Aventino rura pianda Remo;
Aut si Pergameæ sero rata carmina vatis
Longævum ad Priami vera fuêre caput :
"Vertite equum, Danai: male vincitis. Ilia tellus
Vivet; et huic cineri Jupiter arma dabit.”
Optima nutricum nostris lupa Martia rebus,
Qualia creverunt moenia lacte tuo !
Moenia namque pio conor disponere versu.
Heu mihi, quod nostro parvus in ore sonus!
Sed tamen exiguo quodcumque in pectore rivi
Fluxerit, hoc patriæ serviat omne meæ.
Ennius hirsutâ cingat sua dicta coronâ :
Mî folia ex hederâ porrige, Bacche, tuâ,
Ut nostris tumefacta superbiat Umbria libris,
Umbria Romani patria Callimachi.
Scandentes si quis cernet de vallibus arces,
Ingenio muros æstimet ille meo.
Roma, fave tibi surgit opus: date candida, cives,
Omina; et inceptis dextera cantet avis.
Sacra, diesque canam, et cognomina prisca locorum :
Has meus ad metas sudet oportet equus.
Dicam, Troja cades, et Troïa Roma resurges ;
Et maris et terræ longa sepulcra canam.
Quo ruis imprudens vaga dicere facta, Properti?
Non sunt, ah! dextrâ condita fila colu.
Aversis Charisin cantas: aversus Apollo
Poscitur invitâ verba pigenda lyrâ.
Certa feram certis auctoribus; aut ego vates
Nescius æratâ signa movere pilâ.
Me creat Archytæ soboles Babylonius Horos,
Horos, et a proavo ducta Conone domus.
Di mihi sunt testes, non degenerâsse propinquos,
Inque meis libris nil prius esse fide.
Nunc pretium fecêre deos, et fallitur auro
Jupiter obliquæ signa iterata rotæ.
|