plebi urbanæ ob memoriam Germanici patris, miserationemque prope afflictæ domus'. Itaque ut a Miseno3 movit, quamvis lugentis habitu, et funus Tiberii prosequens, tamen inter altaria et victimas, ardentesque tedas 4, densissimo et lætissimo obviorum agmine incessit, super fausta omina5 sidus et pullum et puppum et alumnum appellantium.

1

XIV. Ingressoque Urbem, statim consensu Senatus et irrumpentis in Curiam turbæ, irrita Tiberii voluntate, qui testamento alterum nepotem suum, prætextatum adhuc, coheredem ei dederat, jus arbitriumque omnium rerum illi permissum est, tanta publica lætitia, ut tribus proximis mensibus, ac ne totis quidem, supra centum sexaginta millia victimarum cæsa tradantur. Quum deinde paucos post dies in proximas Campaniæ insulas trajecis

pulum Romanum; at simul complectitur genus hominum; de quo zeugmate vide Periz. ad Sanctium, pag. 712.

2. Prope afflictæ domus, tot cladibus fere dejectæ.

3. A Miseno; ubi obierat Tiberius. Vide Tiber. 72 et 75. Lugentis habitu; forte ut a se veneni Tiberio dati suspicionem averteret.

4. Inter altaria.... ardentesque tedas. Vide Lipsium ad Tacit. Hist. II, 70, et Casaub. ad hunc loc.

5. Omina. Ita dedimus cum Gronov. Burmann. Wolfio. Vulg. nomina. Josephus ἐπιβοήσεις εὐφήμους dicit, et Noster super i. e. præter faustas alias acclamationes sive omina, blanda ei nomina data refert. Supra, August. 57, « Revertentem ex provincia non solum faustis ominibus, sed et modulatis carminibus prosequebantur.

2. In proximas Campaniæ insulas. Alterum ejus iter in Campaniam ad ann. 792 refert Dio, LIX, 13. Mox in testificanda sollicitudine est, « ubi sollicitudinem testificari posset, vel, ubi id ageret, ut sollicitudinem testificaretur, » ne quis nove dictum censeat cum Ernestio pro testificandæ sollicitudinis. Utrumque enim, prouti sententiam ca6. Alumnum. Ipse se viov xa pias, æque bene dicitur. Muller.

set, vota pro reditu suscepta sunt; ne minimam quidem occasionem quoquam omittente in testificanda sollicitudine et cura de incolumitate ejus. Ut vero in adversam valetudinem incidit3, pernoctantibus cunctis circa Palatium, non defuerunt, qui, depugnaturos se4 armis pro salute ægri, quique capita sua titulo proposito voverent. Accessit ad immensum civium amorem notabilis etiam externorum favor. Namque Artabanus5, Parthorum rex, odium semper contemtumque Tiberii præ se ferens, amicitiain ejus ultro petiit; venitque ad colloquium legati consularis, et transgressus Euphratem, aquilas et signa Romana, Cæsarumque imagines adoravit.

XV. Incendebat' et ipse studia hominum omni genere popularitatis. Tiberio cum plurimis lacrimis pro concione laudato, funeratoque amplissime, confestim Pandateriam et Pontias, ad transferendos matris fratrisque 'cineres,

nimis arctis finibus circumscribit auctoris sententiam, subaudiens vota suscipiendi post occasionem.

3. Ut... in adversam valetudinem incidit; octavo imperii mense per intemperantiam, ut narrat Philo, pag. 769. Cf. Dio, LIX, 8.

4. Qui, depugnaturos se, etc. Vide cap. 27. In sua capita deflectere se putabant Deorum iram destinatamque alicui mortem, qui pro salute ejus ita se devovebant. Apte Casaub. comparat Neron. 36. Eadem sententia veterum frequentibus pro patria devotionibus causa fuit. Postea titulo proposito est, ⚫ formula devotionis in tabula publice proposita.

5. Namque Artabanus, etc. Vide Tiber. 66. Coactum a L. Vitellio, Syriæ præposito, Artabanum tanta verecundia Caium prosecutum es

se, ad ann. 793 narrat Dio, LIX, 27, quocum consentit Noster, in Vitell. 2, ubi vide. Quum tamen h. 1. ultro ad colloquium venisse regem, dicat, idque primo imperii Caligulæ anno, mutasse postea de hoc Cæsare Artabanus videtur sententiam, fortasse offensus contumelia Darii Arsacidæ, qui obses Romæ erat, de qua vide infra cap. 19, sed ad pristinum officium revocatus a Vitellio. Suetonium certe eamdem rem duobus locis ita sui immemorem tradidisse, vix credibile est. Diversa in Excursu ad h. 1. disputat Ernest. parum probabilia.

XV. 1. Incendebat. MS. cujus collationem commodavit mihi Mullerus, habet Intendebat, quod probat vir ille doctissimus loco Tiber. auxit intenditque sævitiam. » 2. Ad transferendos matris fra

629

festinavit, tempestate turbida, quo magis pietas emineret: adiitque venerabundus, ac per semet in urnas condidit. Nec minore scena 3 Ostiam, præfixo in biremis puppe vexillo, et inde Romam Tiberi subvectos, per splendidissimum quemque equestris ordinis, medio ac frequenti 4 die duobus ferculis Mausoleo intulit: inferiasque his annua religione publice instituit: et eo amplius matri Circenses, carpentumque, quo in pompa traduceretur. At in memoriam patris Septembrem mensem Germanicum appellavit. Post hæc Antoniæ aviæ, quicquid unquam Livia Augusta honorum cepisset, uno Senatusconsulto congessit. Patruum Claudium, Equitem Romanum ad id tempus, collegam sibi in consulatu assumsit?. Fratrem Tiberium die virilis togæ adoptavit, appellavitque principem juventutis. De sororibus auctor fuit, ut omnibus sacramentis adjiceretur, NEQUE ME LIBEROSQUE MEOS CARIORES HA

trisque cineres. Cf. Tiber. 54; Dio, LIX, 3. Accuratior Dione Suetonius matris fratrisque, non fratrumque, cineres dicit, quorum illa in insula Pandateria, hic in Pontia perierat (mallem enim h. 1. Pontiam cum Torrentio scribere, ut Tiber. 54, quod duplici forma idem auctor usus esse non videtur), quum Drusus Romæ in Palatio interfectus fuisset, quamquam credibile est, hujus cineres eodem cum illis honore fuisse conjunctos.

3. Nec minore scena, specie, spectaculo: quod ipsum dicimus nos étalage, appareil.

4. Ac frequenti die. Inutilis mutatio est Lipsii et Torrentii ferventi, tautologiam etiam auctori inferens pro sententia satis commoda.

5. Carpentumque; tensam. Vide Cæs. 76. Omnino de usu carpenti

cf. Lips. ad Tacit. Annal. XII, 42.

6. Post hæc Antoniæ aviæ, etc. Dio, LIX, 3, ubi vide Fabric. numos comparantem, in quibus Antonia Sacerdos Augusti dicitur, et Inscriptionem apud Gruterum, p. CCXXXVI, 9.

7. Patruum Claudium..... assumsit; ann. 790. Conf. Dio, LIX, 6. In equestri ordine remanserat hucusque, legitimis honoribus, qui aditum in Curiam darent, a Tiberio exclusus. Vide Claud. 5.

8. Fratrem Tiberium, etc. Dio, LIX, 8. Fratrem dicit patruelem.

9. De sororibus, etc. Dio, LIX, 3. Recte Casaub. ex eodem Dione, cap. 9, lectionem asserit, quam habet Memmianus, HABEBO, quum alii dent HABEO. Dio enim, potiμeńAtque ita suaserat jam Lips. ad Tacit. Annal. XV, 67.

σουσιν.

BEBO, QUAM CAIUM HABEO ET SORORES EJUS; item relationibus Consulum: QUOD BONUM FELIXQUE SIT C. CÆSARI SORORIBUSQUE EJUS. Pari popularitate damnatos relegatosque restituit: criminumque, si qua residua ex priore tempore manebant, omnium gratiam fecit1o. Commentarios, ad matris fratrumque suorum causas pertinentes, ne cui postmodum delatori aut testi maneret ullus metus, convectos in Forum, et ante clare obtestatus Deos, neque legisse, neque attigisse quicquam, concremavit". Libellum de salute sua oblatum non recepit, contendens, « nihil sibi admissum, cur cuiquam invisus esset: » negavitque, se delatoribus aures habere. XVI. Spintrias monstrosarum libidinum, ægre, ne profundo mergeret, exoratus, Urbe summovit. Titi Labieni2, Cordi Cremutii3, Cassii Severi4 scripta, Senatus

10. Criminumque..... omnium gratiam fecit. Majestatis crimina. 11. Commentarios.... concremavit. Conf. Dio, LIX, 4 et 6. Postea tamen plures argutos narrat cap. 10, ἐκ τῶν γραμμάτων, ἃ κατακεκαυkiras mori iqn. Vide et LX, 4, in vita Claudii. Exempla aliorum, qui eadem animi magnitudine, et vera quidem, non ficta, ultionis materiam crematis inimicorum literis sibi præcluserunt, collegit Fabric. ad Dion. XLI, 63.

XVI. 1. Spintrias. Vide Tiber. 43, ex quo loco verba monstrosarum libidinum repetita arbitratur Ernestius, probante Oudend. At ita glossatorem puto additurum etiam fuisse vocabulum repertores, offensum hoc usu genitivi; ac Muller. excidisse etiam censet inventores; potius repertores. Tiberius qui hos adolescentes vocavit spintrias, unde illud vocabulum excogitave

rit, nemo interpretatus est, nisi forte quia monstrosis libidinibus ante oculos hircosi et olidi senis repræsentabant spinteres, i. e. catenulas tribus symplegmatibus annulorum connexas. Pudeat hic memorare reges et regum vicem gerentes in Borussia et Gallia superiore sæculo celeberrimos. ED.

2. Titi Labieni. De hoc vide Glandorp. Onomast. pag. 514. 3. Cordi Cremutii. Vid. Tiber. 61. 4. Cassii Severi. De hoc Tacit. Annal. I, 72, Primus Augustus cognitionem de famosis libellis, specie legis ejus (majestatis), tractavit, commotus Cassii Severi lbidine, qua viros feminasque illustres procacibus scriptis diffamaverat; » et IV, 21, « Relatum et de Cassio Severo exsule, qui, etc," Historias eum scripsisse, patet e Nostro, Vitell. 2. Plura Lips. ad Tacit. IV, 21, et Glandorp. p. 209.

consultis abolita, requiri, et esse in manibus lectitarique permisit: quando maxime sua interesset, ut facta quæque posteris tradantur. Rationes imperii3, ab Augusto proponi solitas, sed a Tiberio intermissas, publicavit. Magistratibus liberam jurisdictionem, et sine sui appellatione, concessit. Equites Romanos severe curioseque, nec sine moderatione, recognovit?: palam ademto equo, quibus aut probri aliquid aut ignominiæ inesset: eorum, qui minore culpa tenerentur, nominibus modo in recitatione præteritis. Ut levior labor judicantibus foret, ad quatuor priores quintam decuriam addidit3. Tentavit et, comitiorum more revocato, suffragia populo reddere. Legata ex testamento Tiberii, quamquam abolito, sed et Julia Augustæ, quod Tiberius suppresserat, cum fide, ac sine calumnia repræsentata persolvit. Ducentesimam auctionum Italiæ remisit". Multis incendiorum damna

5. Rationes imperii, etc. Conf. Dio, LIX, 9.

6. Magistratibus. . . . concessit; unde δημοκρατικώτατος initio fuisse dicitur Dion. LIX, 3. De appellatione ad Principem vide not. ad August. 33.

7. Equites.... recognovit. Conf. ad August. 38.

8. Quintam decuriam addidit. Vide ad Aug. 29 et 32: conf. Plin. H. N. XXXIII, 1 (7).

9. Suffragia populo reddere. Cf. Dio, LIX, 9. Tiberio enim Cæsare primum, ut Tacit. Annal. I, 15, «e Campo comitia ad Patres translata sunt: nam ad eam diem, etsi potissima arbitrio Principis, quædam tamen studiis tribuum fiebant. » Biennio post, ann. 792, jus illud populo Caius denuo eripuit. Vide Dion. LIX, 20.

10. Legata.... persolvit. Cf. Dion. LIX, 2, memoratum ad Tiber. fin. De suppresso Liviæ testamento vide etiam ad Tiber. 51.

11. Ducentesimam ... remisit. Instituerat centesimam rerum vena

lium post bella civilia Augustus, ut militaris ærarii subsidium (Tacit. Annal. I, 78), eamque Tiberius servatam prius, quamvis deprecante populo (Tacit. l. c.), postea, redacta Cappadocia post Archelai regis mortem in provinciam, quo levaretur vectigal, mutaverat in ducentesimam ann. 770 (Tacit. A. II, 42). Idem tamen senex ad avaritiam pronior, reduxisse centesimam dicitur Dion. LVIII, 16, ann. 784, post mortem Sejani. Jam quum hoc loco nostro omnes libri conspirent in lectione Ducentesimam, atque auctor accedat numus