quae occurrere celeriterque percutere animum possint; quam facultatem et exercitatio dabit, ex qua consuetudo gignitur, et similium verborum conversa et immutata casibus aut traducta ex parte ad genus notatio et unius verbi imagine totius sententiae informatio pictoris cuiusdam summi ratione et modo formarum varietate locos 5 88 distinguentis. Sed verborum memoria, quae minus est nobis necessaria, maiore imaginum varietate distinguitur; multa enim sunt verba, quae quasi articuli conectunt membra orationis, quae formari similitudine nulla possunt; eorum fingendae sunt nobis imagines, quibus semper utamur; rerum memoria propria est 10 359 1. quam facultatem, 'the power to produce these:' cp. 'hanc similitudinem,' § 53. For the rerum similitudines, cum summatim ipsorum negotiorum imagines comparamus,' the writer ad Herennium (iii. 20. 33) gives as an example a case where a man is accused by many witnesses of poisoning, for the sake of an inheritance: then, he says, we must keep before our minds the picture of a sick man lying in bed, and at his side the accused, holding in his left hand a cup, in his right tablets (on which the will was inscribed), and having testiculos arietinos (i. e. a purse made from the skin covering these) hanging medico [digito], i.e. from the third finger: hoc modo et testium et hereditatis et veneno necati memoriam habere poterimus.' 2. similium verborum, etc. 'And the formation of similar words by a change and inflexion in respect of the cases, or by transferring the meaning from the species to the genus, and the representation of a whole thought by the image of a single word, after the method and fashion of an eminent painter who distinguishes the positions of objects by the alteration in their shapes.' In the first clause of this somewhat obscure sentence we have a kind of hypallage, it being the verba which are conversa and immutata rather than the notatio. Then again notatio is used in two slightly varying senses, in the first clause having the force of 'formation,' in the latter rather that of 'deviation.' Sometimes the memory can be assisted by forming words but slightly changed from those denoting the thing to be remembered, e.g. a month (mensis) may be recalled to mind by tables (mensis), or by denoting some member of a class by a species, as weapons generally by a sword, or by putting some concrete figure to call up an event or a thought, as an anchor for a sea-fight. Cp. Quintil. xi. 2. 18. Then as the painter represents the effects of perspective by varying the shape and size of his figures, the orator must determine the position and succession of his various ideas by the form which he gives to the images which are to recall them. 6. minus necessaria, in accordance with Cato's rule 'rem tene, verba sequentur.' 7. distinguitur, is awakened distinctly.' 8. articuli,particles,' not 'clauses,' as in iii. 48. 186. IO. quibus semper utamur, i. e. of a purely conventional, and therefore unchanging character. The artificial and clumsy character of verbal mnemonics is shown by the illustrations in ad Her. iii. 21. 34 ""iam domuitionem reges Atridae parant : in uno loco [oportebit] constituere manus ad caelum tollentem Domitium, cum a Regibus Marciis loris caedatur: hoc erit "iam domuitionem reges ;" in altero loco Aesopum et Cimbrum subornari ut ad Iphigeniam... hoc erit "Atridae parant." Quintilian well remarks (xi. 2. 24) at verborum contextus eadem arte quo modo comprehendetur? mitto quod quaedam nullis simulacris significari possunt, ut certo coniunctiones; habeamus enim sane, ut qui notis scribunt, certas imagines omnium et loca scilicet infinita, per quae verba, quot sunt in quinque contra Verrem secundae actionis libris, explicentur, meminerimus etiam omnium quasi depositorum: nonne impediri quoque dicendi cursum necesse est duplici memoriae cura? Nam quo modo poterunt copulata fluere, si propter singula verba ad singulas formas respiciendum erit? Quare et Charmadas et Scepsius, de quo modo dixi, Metrodorus, quos Cicero dicit usos hac exercitatione, sibi habeant sua: nos simpliciora tradamus.' oratoris; eam singulis personis bene positis notare possumus, ut sententias imaginibus, ordinem locis comprehendamus. Neque 360 verum est, quod ab inertibus dicitur, opprimi memoriam imaginum pondere et obscurari etiam id, quod per se natura tenere potuisset : 5 vidi enim ego summos homines et divina prope memoria, Athenis Charmadam, in Asia, quem vivere hodie aiunt, Scepsium Metrodorum, quorum uterque tamquam litteris in cera, sic se aiebat imaginibus in eis locis, quos haberet, quae meminisse vellet, perscribere. Qua re hac exercitatione non eruenda memoria est, 10 si est nulla naturalis; sed certe, si latet, evocanda est. Habetis sermonem bene longum hominis, utinam non impu- 361 dentis! illud quidem certe, non nimis verecundi; qui quidem, cum te, Catule, tum etiam L. Crasso audiente, de dicendi ratione tam multa dixerim ; nam istorum aetas minus me fortasse movere 15 debuit. Sed mihi ignoscetis profecto, si modo, quae causa me ad hanc insolitam mihi loquacitatem impulerit, acceperitis.' 'Nos 89 vero,' inquit Catulus 'etenim pro me hoc et pro meo fratre 362 spondeo, non modo tibi ignoscimus, sed te diligimus magnamque tibi habemus gratiam; et cum humanitatem et facilitatem 20 agnoscimus tuam, tum admiramur istam scientiam et copiam. Equidem etiam hoc me adsecutum puto, quod magno sum levatus errore et illa admiratione liberatus, quod multis cum aliis semper admirari solebam, unde esset illa tanta tua in causis divinitas ; 18. spondeo K cum codd. respondeo S. I. personis, etc. "If we arrange skilfully the several representative figures:' the mnemonic images are compared to the masks in the theatre, behind which were the facts or thoughts which they represented. notare, 'impress upon our minds,' as in ad Her. iii. 20. 33' unius cuiusque nominis et vocabuli memoria imagine notatur.' 5. vidi: cp. Introd. p. 13. For Charmadas and Metrodorus cp. i. 11. 45, and Tusc. D. i. 24. 59 'non quaero quanta memoria Simonides fuisse dicatur; quanta Theodectes; [of whom Quint. 1. c. says that he could repeat any number of verses, once read to him]: quanta is, qui a Pyrrho legatus ad senatum est missus, Cineas, quanta nuper Charmadas: quanta qui modo fuit, Scepsius Metrodorus, quanta noster Hortensius' [Brut. 88. 301]. §§ 361-367. The conversation of the second book is brought to a close by some compliments on the part of Catulus, and a general request to Crassus that he will proceed to discourse on the ornaments of style, which he promises to do in the afternoon of the same day. II. utinam non impudentis, 'whom I hope you will not consider shameless.' 12. certe, sc. you must think me. 14. istorum aetas, 'young men, like our friends here:' aetas varies in its meaning with the context. Cp. Hor. Ep. i. 1. 3 'non eademst aetas' with § 131, above. 18. diligimus, we esteem you very highly' for your kindness. In this sense of being obliged, amare is much more commonly used. 22. admiratione, § 58. quod. . admirari, a not uncommon pleonasm after admiratione, to avoid constructing a dependent sentence after a substantive: cp. Tusc. D. i. 22. 52 nimirum hanc habet vim praeceptum Apollinis, quo monet ut se quisque noscat.' 23. divinitas, §§ 179, 298. nec enim te ista attigisse arbitrabar, quae diligentissime cognosse et undique conlegisse usuque doctum partim correxisse video, 363 partim comprobasse; neque eo minus eloquentiam tuam et multo magis virtutem et diligentiam admiror et simul gaudeo iudicium animi mei comprobari, quod semper statui neminem 5 sapientiae laudem et eloquentiae sine summo studio et labore et doctrina consequi posse. Sed tamen quidnam est quod dixisti fore, ut tibi ignosceremus, si cognossemus, quae te causa in sermonem impulisset? quae est enim alia causa, nisi quod nobis et horum adulescentium studio, qui te attentissime audierunt, 10 364 morem gerere voluisti?' Tum ille adimere' inquit 'omnem recusationem Crasso volui, quem ego paulo ante sciebam vel pudentius vel invitius, nolo enim dicere de tam suavi homine fastidiosius, ad hoc genus sermonis accedere. Quid enim poterit dicere? consularem se esse hominem et censorium? eadem 15 nostra causa est. An aetatem adferet? quadriennio minor est. An se haec nescire? quae ego sero, quae cursim adripui, quae subsicivis operis, ut aiunt, iste a puero, summo studio, summis doctoribus. Nihil dicam de ingenio, cui par nemo fuit: etenim me dicentem qui audiret, nemo umquam tam sui despiciens fuit 20 quin speraret aut melius aut eodem modo se posse dicere; Crasso dicente nemo tam adrogans, qui similiter se umquam dicturum esse confideret. Quam ob rem ne frustra hi tales viri venerint, te aliquando, Crasse, audiamus.' 90 Tum ille ut ita esse concedam,' inquit Antoni, quae sunt 25 365 longe secus, quid mihi tandem hodie aut cuiquam homini quod dici possit reliquisti? dicam enim vere, amicissimi homines, quod sentio saepe ego doctos homines, quid dico saepe? immo non numquam; saepe enim qui potui, qui puer in forum venerim neque inde umquam diutius quam quaestor afuerim? sed tamen audivi, 30 ut heri dicebam, et Athenis cum essem, doctissimos viros et in 370 M. TULLII CICERONIS DE ORATORE II. Asia istum ipsum Scepsium Metrodorum, cum de his ipsis rebus disputaret; neque vero mihi quisquam copiosius umquam visus est neque subtilius in hoc genere dicendi quam iste hodie esse versatus: quod si esset aliter et aliquid intellegerem ab Antonio 5 praetermissum, non essem tam inurbanus et paene inhumanus, uti in eo gravarer, quod vos cupere sentirem.' Tum Sulpicius 366 'an ergo' inquit 'oblitus es, Crasse, Antonium ita partitum esse tecum, ut ipse instrumentum oratoris exponeret, tibi eius distinctionem atque ornatum relinqueret?' Hic ille 'primum quis 10 Antonio permisit,' inquit 'ut et partis faceret et utram vellet prior ipse sumeret? deinde, ego si recte intellexi, cum valde libenter audirem, mihi coniuncte est visus de utraque re dicere.' 'Ille vero' inquit Cotta ornamenta orationis non attigit neque eam laudem, ex qua eloquentia nomen suum invenit.' 'Verba 15 igitur' inquit Crassus 'mihi reliquit Antonius, rem ipse sumpsit.' Tum Caesar'si, quod difficilius est, id tibi reliquit, est nobis' 367 inquit causa, cur te audire cupiamus; sin, quod facilius, tibi causa non est, cur recuses.' Et Catulus 'quid, quod dixisti,' inquit 'Crasse, si hodie apud te maneremus, te morem nobis esse 20 gesturum, nihilne ad fidem tuam putas pertinere?' Tum Cotta ridens' possem tibi,' inquit 'Crasse, concedere: sed vide ne quid Catulus attulerit religionis: hoc opus censorium est, id autem committere vides quam homini censorio conveniat.' 'Agite vero ille inquit 'ut voltis. Sed nunc quidem, quoniam est id temporis, 25 surgendum censeo et requiescendum; post meridiem, si ita vobis est commodum, loquemur aliquid, nisi forte in crastinum differre mavoltis.' Omnes se vel statim vel si ipse post meridiem mallet, quam primum tamen audire velle dixerunt. 10. partis K. mei partis AbZLg. 2, 4. meas partis BLg 13, 32, 36.an mei sermonis partis' K. 14. suum K cum AbyZ: ipsum PS. |