178. The Death of Alexander.

Quarto die Alexander indubitatam mortem sentiens agnoscere se fatum domus suae ait: nam plerosque Aeacidarúm intra xxx annum defunctos. Tumultuantes deinde milites insidiisque perisse regem suspicantes ipse sedavit, 5 eosque omnes ad conspectum suum admisit osculandamque dexteram suam flentibus porrexit. Cum lacrimarent omnes, ipse non sine lacrimis tantum, verum sine ullo tristioris mentis argumento fuit, ut quosdam inpatientius dolentes consolatus sit, quibusdam mandata, ad parentes 10 eorum dederit: adeo sicuti in hostem, ita et in mortem invictus animus fuit. Dimissis militibus circumstantes amicos percontatur, videanturne similem sibi reperturi regem. Ad postremum corpus suum in Hammonis templum condi iubet. Cum deficere eum amici viderent, quaerunt, quem 15 imperii faciat heredem. Respondit dignissimum.' Tanta illi magnitudo animi fuit, ut, cum Herculem filium, cum fratrem Arridaeum, cum Roxanen uxorem praegnantem relinqueret, oblitus necessitudinum dignissimum nuncuparet heredem : prorsus quasi nefas esset viro forti alium quam virum fortem 20 succedere, aut tanti regni opes aliis quam probatis relinqui. Hac voce veluti bellicum inter amicos cecinisset aut malum Discordiae misisset, ita omnes in aemulationem consurgunt et ambitione vulgi tacitum favorem militum quaerunt. die praeclusa voce exemptum digito anulum Perdiccae tra25 didit, quae res gliscentem amicorum dissensionem sedavit. Nam, etsi non voce nuncupatus heres, iudicio tamen electus

2. Aeacidae, -arum.
3. defunctos: sc. vita.
8. argumentum, sign.
17. Roxane, -es.

18. nuncupare, to name.
20. probatis: sc. illis.

Sexta

21. bellicum canere, to give a signal for battle.- malum, apple.

24. Perdiccas, -ae: one of Alexander's generals.

25. gliscere, to increase.

videbatur. XXX natus.

Decessit Alexander mense Iunio annos tres et

179. The Cobbler as Doctor.
Malus cum sutor inopia deperditus,
medicinam ignoto facere coepisset loco
et venditaret falso antidotum nomine,
verbosis adquisivit sibi famam strophis.
Hic cum iaceret morbo confectus gravi,
rex urbis, eius experiendi gratia,

scyphum poposcit; fusa dein simulans aqua
antidoto miscere illius se toxicum,
ebibere iussit ipsum, posito praemio.

Timore mortis ille tum confessus est,
non artis ulla medicae se prudentia,
verum stupore vulgi factum nobilem.
Rex advocata contione haec edidit:
'Quantae putatis esse vos dementiae,
qui capita vestra non dubitatis credere,
cui calceandos nemo commisit pedes?'

180. 'Give me back my Legions !'

In the year B.C. 16 M. Lollius was defeated by the Germans and an "eagle" lost. In 9 A.D. in the saltus Teutoburgiensis the German Arminius (Hermann) defeated and almost annihilated the Roman army of Quintilius Varus - three legions miserably perishing.

Graves ignominias cladesque duas omnino nec alibi quam in Germania accepit, Lollianam et Varianam, sed Lollianam 20

maioris infamiae quam detrimenti, Varianam paene exitiabilem, tribus legionibus cum duce legatisque et auxiliis omnibus caesis. Hac nuntiata excubias per urbem indixit, ne quis tumultus exsisteret, et praesidibus provinciarum 5 propagavit imperium, ut a peritis et assuetis socii continerentur. Vovit et magnos ludos Iovi Optimo Maximo, si res publica in meliorem statum vertisset: quod factum Cimbrico Marsicoque bello erat. Adeo denique consternatum ferunt, ut per continuos menses barba capilloque summisso 10 caput interdum foribus inlideret, vociferans: 'Quintili Vare, legiones redde!' diemque cladis quotannis maestum habuerit ac lugubrem.

181. M. Cato vs. the Philosophers.

M. Cato, consularis et censorius, publicis iam privatisque opulentis rebus, villas suas inexcultas et rudes, ne tectorio 15 quidem praelitas fuisse dicit ad annum usque aetatis suae septuagesimum. Atque ibi postea his verbis utitur: 'Neque,' inquit, mihi aedificatio neque vasum neque vestimentum ullum est manupretiosum, neque pretiosus servus, neque ancilla. Si quid est,' inquit, 'quod utar, utor, si non est, 20 egeo. Suum cuique per me uti atque frui licet.' Tum deinde addit 'Vitio vertunt, quia multa egeo, at ego illis, quia nequeunt egere.'

1. exitiabilis: infer meaning from exitium.

3. caesis: when on the third day of his running fight the annihilation of his army seemed certain, Varus committed suicide.

5. propagare, to enlarge.

8. consternatum : sc. Augustum; consternare, to alarm, affright. (consternere = to strew over; overthrow.)

9. capillus, hair of head. 12. lugubris: infer meaning from lugere.

13. censorius, ex-censor. 14. inexcultus, unadorned. tectorium, plaster, stucco.

15. praelinere (-lino), -litum. 17. vasum = vas, vasis. 18. manupretiosus, costly. 21. vitio vertere, to regard as a fault.

182. National Supremacy in the Balance.

There was war between Rome and Alba. When the two contending armies were ready to fight, the leaders agreed that, in order to avoid the shedding of so much blood, personal combat between the Romans and Albans should decide the issue.

Forte in duobus tum exercitibus erant trigemini fratres nec aetate nec viribus dispares. Horatios Curiatiosque fuisse satis constat, nec ferme res antiqua alia est nobilior. Cum trigeminis agunt reges, ut pro sua quisque patria dimicent ferro ibi imperium fore, unde victoria fuerit. Nihil 5 recusatur; tempus et locus convenit. Priusquam dimicarent, foedus ictum inter Romanos et Albanos est his legibus, ut, cuius populi cives eo certamine vicissent, is alteri populo cum bona pace imperitaret.

Foedere icto trigemini, sicut convenerat, arma capiunt. 10 Feroces et suopte ingenio et pleni adhortantium vocibus in medium inter duas acies procedunt. Consederant utrimque pro castris duo exercitus periculi magis praesentis quam curae expertes. Datur signum, infestisque armis, velut acies, terni iuvenes magnorum exercituum animos gerentes con- 15 Nec his nec illis periculum suum, publicum imperium servitiumque obversatur animo, futuraque ea deinde patriae fortuna, quam ipsi fecissent. Ut primo statim concursu increpuere arma micantesque fulsere gladii, horror ingens spectantis perstringit, et neutro inclinata spe torpe- 20 bat vox spiritusque.

currunt.

Consertis deinde manibus cum iam non motus tantum corporum agitatioque anceps telorum armorumque, sed vul

nera quoque et sanguis spectaculo essent, duo Romani, super alium alius, vulneratis tribus Albanis exspirantes corruerunt. Ad quorum casum cum conclamasset gaudio Albanus exercitus, Romanas legiones iam spes tota, nondum tamen cura 5 deseruerat, exanimes vice unius, quem tres Curiatii circumsteterant. Forte is integer fuit; ut universis solus nequaquam par, sic adversus singulos ferox. Ergo, ut segregaret pugnam eorum, capessit fugam, ita ratus secuturos. Iam aliquantum spatii ex eo loco, ubi pugnatum est, aufugerat, 10 cum respiciens videt magnis intervallis sequentes, unum haud procul ab sese abesse. In eum magno impetu rediit ; et dum Albanus exercitus inclamat Curiatios, uti opem ferant fratri, iam Horatius caeso hoste victor secundam pugnam petebat. Tunc clamore Romani adiuvant militem suum, et 15 ille defungi proelio festinat. Prius itaque quam alter, qui nec procul aberat, consequi posset, et alterum Curiatium conficit. Iamque aequato Marte singuli supererant, sed nec spe nec viribus pares. Alterum intactum ferro corpus et geminata victoria ferocem in certamen tertium dabat, alter 20 fessum vulnere, fessum cursu trahens corpus, victusque fratrum ante se strage victori obicitur hosti. Nec illud proelium fuit. Romanus exsultans Duos,' inquit, 'fratrum Manibus dedi; tertium causae belli huiusce, ut Romanus Albano imperet, dabo.' Male sustinenti arma gladium 25 superne iugulo defigit, iacentem spoliat. Romani ovantes ac gratulantes Horatium accipiunt eo maiore cum gaudio, quod prope metum res fuerat.