m

conio quæstu prostitit." Indignum est a pari vinci aut superiore indignius, ab inferiore atque humiliore. Luctuosum est tradi alteri cum bonis: luctuosius, inimico.'5 Horribile est causam capitis dicere horribilius, priore

loco dicere. 96. Omnia circumspexit" Quintius,16 omnia periclitatus est, C. Aquilli: non prætorem modo, a quo jus impetraret, invenire non potuit," atque adeo ne unde arbitratu quidem suo postularet; sed ne amicos quidem Sex. Nævii; quorum sæpe et diu ad pedes jacuit stratus, obsecrans per Deos immortales, ut aut secum jure contenderent, aut injuriam sine ignominia sibi imponerent. 97. Denique ipsius inimici vultum superbissimum subiit: ipsius Sex. Nævii lacrymans manum prehendit," in propinquorum 18 bonis proscribendis exercitatam: obsecravit per fratris sui mortui cinerem, per nomen propinquitatis, per ipsius conjugem et liberos, quibus propior P. Quintio nemo est, ut aliquando misericordiam caperet; 20 aliquam, si non propinquitatis, at ætatis suæ; si non hominis, at humanitatis rationem haberet: ut secum aliquid, integra sua fama, qualibet, dummodo tolerabili, conditione transigeret. 98. Ab ipso repudiatus, ab amicis ejus non sublevatus, ab a Precatus est inimicum superbissimum.

Misereretur.

in C deest.-13 Vox præconio quæstu prostitil Manut. et Lamb. vox in præ; conio quæstum præstitit Ven. 1480. et 1483. Naug. Crat. prob. Garaton. vox in præconio præstitit quæstum CHS: vox in præconio questa præstitit 5: vox in præconio quæstu præstitit Wald. Alii omittunt præpositionem ante præconio.-14 C et non habent est.-15 x cum inimico.-16 Post Quintius Pal. 1. 2. 3. habent iterum lacunam duorum verborum.-17 x impetraret vix invenire poluit. HS quoque cum tribus Pariss. nonnullis Pall. et Venet. 1480. 1483. Lall. Beck. Schutz. et Orell. omittunt negationem.-18 Hervag. et Cam. apprehendit. Tum Tinde propinq.—19 CS quibus proprior: et xnemo erat. -20 Grutero atque Ernestio verba mis. cap. e glossemate nata videntur.

NOTE

Humiliore] Nævius humilior Quintio fuit, quia scurrilitate et præconio divitias sibi comparavit: at Quintius honeste semper vixit.

n Omnia circumspexit] Magistratus scilicet, propinquos, a quibus deser

tus est.

• Ad pedes jacuit] Modus precandi apud Romanos.

P Manum prehendit] In more fuit apud veteres, ut cum quem enixius rogarent, manum ejus apprehenderent.

2

omni magistratu agitatus atque perterritus,' quem præter te appellet, habet neminem: tibi se, tibi suas omnes opes fortunasque commendat: tibi committit existimationem ac spem reliquæ vitæ. Multis vexatus contumeliis, plurimis jactatus injuriis, non turpis ad te, sed miser confugit: e fundo ornatissimo dejectus, ignominiis omnibus appetitus, cum illum in suis paternis bonis dominari videret, ipse filiæ nubili dotem conficere non posset, nihil alienum tamen vita superiore commisit. 99. Itaque te hoc obsecrat,+ C. Aquilli, ut, quam existimationem, quam honestatem in judicium tuum, prope acta jam ætate decursaque, attulit, eam liceat ei secum ex hoc loco efferre: ne is, de cujus officio nemo unquam dubitavit, sexagesimo denique anno, dedecore, macula, turpissimaque ignominia notetur: ne ornamentis ejus omnibus Sex.7 Nævius pro spoliis abutatur: ne per te ferat, quo minus, quæ existimatio P. Quintium usque ad senectutem perduxit, eadem usque ad rogum' prosequatur.?

c Infamis.

d Comparare.

e Patiatur.

6

Lamb. correxit, misericordia caperetur. Schutz. ea delevit.-1 Quidam ap. Lamb. proterritus.-2_x spes.-3 Manutius suspicatur fraternis_bonis.-4 S Itaque hæc te obs.-5 Cx afferre. x neque is. Præpositio de in T et x deest. -6 Pro sexagesimo, T habet hoc.-7 Comittit Sex.-8 E conj. Passeratii et Ernestii fiat rescripsit Schutz.-9 CS T5 et Dresd. produxit. Dein al. in rogum persequatur. In Dresd. post prosequatur additum est, ut ad rogum prosequamur.

NOTE

a Ab omni magistratu] A Burrieno et Dolabella prætoribus vexatus est Quintius.

Ad rogum] Honestam mortem per

rogum explicat, quia apud veteres illos mortuorum cadavera cremabantar.

M. TULLII CICERONIS

PRO SEX. ROSCIO AMERINO

ORATIO II.

ARGUMENTUM.

L. Sylla 11. Q. Metello coss. Erutius Sex. Roscium municipem Amerinum, equitem R. parricidii reum, apud M. Fannium, quæsitorem inter sicarios, i. e. eum prætorem cui hoc datum erat, ut eo anno, si quis, tanquam sica. rius deferretur, de ea re quæstionem haberet ac judicaret, fecit; eumque ita accusavit, ut diceret causam ei maleficii suscipiendi fuisse, primum odium patris, qui et ab sese illum amandarat, et in prædia rustica relegarat, neque unquam domi suæ habuerat; et hoc amplius, exhæredare illum in animo habuerat. M. Tullius, annum tum agens ætatis septimum et vicesimum, Roscium hac oratione defendit. In qua hæc fere capita complexus est. Primum, abhorrere a tanti sceleris atrocitate vitam Sex. Roscii honestissime atque integerrime transactam: patri autem causam nullam fuisse, cur eum odio haberet atque exhæredare vellet. Quod vero enm rei rusticæ præposuerat, id non modo non odii ac malevolentiæ, sed etiam amoris et benevolentiæ paternæ singulare testimonium extitisse. Incredibile esse, hoc crimen in quenquam humana specie ac figura præditnm cadere potuisse, nisi tanquam ea, quæ oculis cernuntur, expressa sceleris vestigia extarent. Facultatem denique perficiendi maleficii nullam Roscio fuisse, qui neque Romæ tum fuisset, cum cædes facta diceretur, neque ullum liberum hominem nosset, per quem negotium transigeret: servos vero ipsum etiam in quæstionem postulare, cum, ii ne dentur, adversarii magnopere recusent. Secundo loco ita reum purgat, ut etiam in T. Roscium quendam, cognomento Magnum, crimen conferat, quod et veteres et capitales inimicitias cum Sexti patre exercuerit, et Romæ tum fuerit, cum ille occisus dicatur: servus præterea sicarius et gladiator sit, ac sæpe in cæde versatus. Deinde L. Chrysogonum, L. Syllæ libertum, et apud eundem gratiosissimum, interfecti bona quasi proscripti coëmisse, possidere, partem cum T. Roscio communicasse; et quia nunc Sexti hujusce vitam uterque sibi ad ea bona fruenda obstare atque officere intelli

gat, Erutium, accusatorem veterem et exercitatum, apposuisse, qui crimen callide confingeret, accusationemque susciperet. Reum autem Roscium non modo nullum emolumentum ex nece patris, sed etiam summam egestatem atque inopiam reportasse: iniquum esse, ut cujus injuria patriis fortunis omnibus sit eversus, atque ad summam inopiam redactus, ejus nunc potentia per summum dedecus summamque injuriam vita privetur. Cansa publica, adeoque ipsum judicium publicum est: h. e. accusator non privatam alicujus, sed læsæ totius reip. injuriam persequitur, quod hujusmodi crimina ad ipsius reip. perniciem valent. Acta est in foro (ut moris erat, publice et in conspectu populi circum subsellia judicum coronam facientis, hæc capitis judicia fieri) ad M. Fannii prætoris tribunal, qui quæstioni inter sicarios præerat, cum ei in consilio judices ex ordine senatorio, qui tum solus lege Cornelia judicabat, assiderent. Et acta est, ut Gellius testatur, L. Sylla iterum et Q. Metello coss. anno post causam P. Quintii.

a

1. 1. CREDO ego vos, judices, mirari, quid sit, quod, cum tot summi oratores hominesque nobilissimi sedeant, ego potissimum surrexerim, qui neque ætate,' neque ingenio, neque auctoritate sim cum iis, qui sedeant,2 comparandus. Omnes enim hi, quos videtis adesse3 in hac causa, injuriam novo scelere conflatam putant oportere defendi: defendere ipsi propter iniquitatem temporum non audent. Ita fit, ut adsint, propterea quod officium sequuntur; taceant autem idcirco, quia periculum metuunt. 2. Quid ergo? audacissimus ego ex omnibus? Minime. At tanto officiosior quam ceteri? Ne istius quidem lau

a Calumniam.

5

b

CAP. I. 1 Is qui neque at. duo Pariss. Mss. et edd. quædam vett. cum Lall.-2 Cum his qui sedeant Ms. Niebuhrii (Fragm. Cic. p. 82.), cum Junt. Crat. Lamb. et Orell. cum iis qui sed. vulg.-3 Omnes hi, omisso enim, Niebnhrii Ms. et vetus scholiastes Gronovii, prob. Niebuhr. 'Post adesse commate recte interpungit Hensinger, [et sic Schutz.] nt in hac causa ad seqq. referatur.' Beck, in Addend.-4 Quia peric. vitant Niebuhrii Ms. prob. Niebuhr. quia peric. timent seu metuunt T. Dein Quid? ergo audac. male distinxit Schutz.' Orell.-5 Vetus schol. An tanto off. et sic legend. conj. Fac

NOTE

a Adesse in hac causa] Aderant sive advocati, sive patroni, sive clientes: de quibus jam in oratione pro Quintio.

་

la rempub. dictaturæ nomine tunc opprimente, non fas erat libere ora. toribus loqni.

c Tanto officiosior quam ceteri] SenPropter iniquitatem temporum] Syl- sus est, quanto minus audax, tanto

e

8

f

dis" ita sum cupidus, ut aliis eam præreptam velim. [Ed. Ald. p.19.] Quæ me igitur res præter ceteros impulit, ut causam Sex. Roscii reciperem? Quia, si quis istorum dixisset, quos videtis adesse, in quibus summa auctoritas est atque amplitudo; si verbum de republica fecisset, id quod in hac causa fieri necesse est; multo plura dixisse, quam dixisset, putaretur: 3. ego, etiamsi omnia, quæ dicenda sunt, libere dixero, nequaquam tamen similiter & oratio mea exire, atque in vulgus emanare poterit: deinde, quod ceterorum neque dictum obscurum potest esse, propter nobilitatem et amplitudinem, neque temere dicto concedi," propter ætatem et prudentiam: ego si quid liberius" dixero, vel occultum esse, propterea quod nondum ad rempublicam accessi,i vel ignosci adolescentiæ meæ 11 poterit: tametsi non modo ignoscendi ratio, verum etiam cognoscendi consuetudo jam de civitate sublata est. 4. Accedit illa quoque causa, quod a ceteris forsitan ita petitum sit," ut dicerent, ut utrumvis salvo officio se facere posse arbitrarentur: a me autem ii contenderunt, qui apud me et amicitia, et beneficiis, et dignitate plurimum possunt, quorum

12

ciol. Aut tanto off. Jannoctian.—6 Ita cupidus x: ita sim cupidus Niebuhrii Ms. prob. Niebuhr.-7 C Quæ mihi igitur.-8 Niebuhrii Ms. si qui.—9 Gulielm. censebat fieri delend.-10 Niebuhrii Ms. ego autem si omnia.—11 Sex Oxonn. Mss. et ed. Oliv. libere.-12 Niebuhrii Ms. omittit meæ, prob. Nieb. NOTE

sum officiosior quam ceteri, qui, etsi omnium minime audax, unus omniam tamen ad dicendum accedo.

h Neque temere dicto concedi] Melancthon, Sylvius, Saxonius sic explicant, neque ignosci dictis eorum im

4 Istius laudis] Officiosi hominis lan- pudentibus:' at ii prudentes ibidem dem intelligit.

De republica] Indicat calamitatem reipublicæ, quæ tum summa erat propter tot civium proscriptiones, tot venditiones bonorum, quæ quotidie a Sylla fiebant.

f Multo plura dixisse] Syllani dicta malitiose interpretabantur, atque apnd Syllam deferebant.

• Nequaquam similiter] Non pari cum offensione, atque exaggeratione delatorum.

Delph. et Var. Clas.

dicuntur. Præterea concedere per se ac simpliciter non significat ignoscere, nisi quid addatur, v. g. concedere veniam, vitam, &c. quod sic explicandum videtur, ‘neque temere dicto concedi,' id est, neque temere dicto dari ac tribui potest, propter æta. tem ac prudentiam.

Ad rempublicam accessi] Accedere ad rempublicam dicuntur, qui ma gistratum aliquem gerunt.

Cicero.

* Cognoscendi consuetudo] Syllam GG