Impp. Constantinus A. et Iulianus Caes. ad Taurum Pf. P. Ad locum: Multabuntur iudices, qui rescripta contempserint aut distulerint. Dat. III. non. Iul. Constantino A. VII. et Iuliano coss.

8. Intelligat nunc improbus accusator, cinctum iudicem et uxoria, uelut externa, debuisse negotia definire, et non licuisse, ut alienum reatum metueret, cui de manifestis reis non licuit tardare sententiam.

IX. 1. 170 Ex corpore Hermogeniani: 1

Impp. Valens et Valentinianus AA. ad Volusianum praefect. urbis. Post sententiam pacisci non licere, iuris ordine praecauetur. Unde cum supplicans, inique se 'oppressum,2 et post sententiam sacri auditorii depactum esse commemoret, Volusiane parens carissime et amantissime, amota poena, quam pacto contra ius facto serenitas tua inesse praeuiderit, legum auxilio consulat supplicanti. Dat. IV. id Aug. Mediolani.3

2. lidem AA. Pompeio Fauonio. Hereditatem, quam tibi competere iure confirmas, negotii merito discusso, approbatis allegationibus, restitui efficiet legum fonte demanans sententia iudicantis, remota uidelicet pactione, quam dolo patuerit elicitam. Dat. VIII. id. Februar. Alleg. non. kal. April. in basilica Thermarum Comm. ipsis AA. coss.

3

3. lidem Aug. Mamertino Pf. P. Inter cet. et ad locum: Pacta quidem per uim et metum apud omnes satis constat cassata uiribus esse respuenda. Dat. XII. kal. April. ipsis AA. coss. 3

Par. 86. Vid. Haenel. ad L. 7. Th. C. 1, 2., quae est a. 356. 170) Quae hic sequitur specierum legendarum farrago, finito tractatu, vel ab ipso eius auctore vel, quod verisimilius, ab alio (nam et alia allegandi ratione utitur) supplendis maxime iis, quae de pactis c. 7. tradita erant, addita esse videtur. 1) De his septem constitutionibus, quae ex corpore Hermogeniani citantur, vid. Haenel., ad Herm. C. p. 62. ad Th. C. p. 216. G. F. Puchta histor. iur. ed. 3. p. 656. I. Gothofr. eas in Th. C., sex priores tit. de pactis (2, 9), ultimam, de qua vid. Wenck. ad Th. C. p. 242., tit. ad SC. Claud. (4, 9) intulit, alias interdum lectiones sequens, quas unde petiveril, ignoro. 2) Par. 86. sam Par. 77. Pugg. 3) a. 365., ipsis sc. Augustis primum coss.

oppres

4. lidem AA. ad Valentinianum consularem Piceni. Non dubium est, eum a fide placiti recessisse, qui quae promiserat, implere noluit, 174 Valentiniane carissime. Proinde si aduersario supersedente cominus explicare ea, quae spoponderat, fides placiti uacillat, familiares litterae, quas ad se missas dicit, supplici Exoperio non oberunt. Fines etiam, quos temeratos asseuerat, amota praescriptione temporis, hi, qui peruaserunt, ut ratio iuris est, redhibere cogantur. Alleg. IV. kal. Maii Flauia 'Fanestri5 in secretario, ipsis AA. coss.3

5. lidem AA. Heliae Bauoniae. Lites trahi et sub quodam potentiae terrore infimos fatigari, iudiciorum 'spectat ad inuidiam. Unde si aduersarium tuum longe a filii tui successione positum haec in te, quae precibus texuisti, excogitasse constiterit, rector prouinciae hominis, qui nec paciscendi nec colloquendi de negotio substantiam habuit, impudentiam summoueat, reddique faciat, quicquid claruerit usurpatum: nec impudentia uindicet, quod concedere leges et iura non possunt: maxime cum memores, 'nec 6 * a prima pactione, quae substantiam non habebat, secunda conuentione discessum, 'sed etiam 7 inaniter '(res) resedisse, quod non iam pactio, sed quaedam usurpaticiis non subsistentibus causis, immoderatio doceatur. Dat. III. kalend. Aug. Mediolani, ipsis AA. coss.

3

6. Impp. Valens et Valentinianus AA. Ampeliae. Ea, quae heredes inter se transactione interposita composuerint, firma illibataque perseuerabunt. Et ideo secundum fidem instrumenti competens tibi portio a possessoribus cum fructibus restituetur per uirum clarissimum 'proconsulem Africae, amicum nostrum, fide gestorum diligenti examinatione comprobata. Dat. III. non. Iul. Sirmio, diuo Iouiano et Varron. coss. 180

7. Impp. Valentinian. et Valens AA. Felici consulari 'MaInter cetera et ad locum: Si seruilibus

cedoniae.

174) Par. 86. nolit Par. 77. Pugg. 5) Fenestri edd. Corr. Gothofr. 6) expectat inuidia edd. ad iudiciorum spectat inuidiam ed. Gothofr. 6*) Fuerit ǹ m i. e. non modo. 7) et Gothofr. 8) Geminando restit. 9) Ita Gothofr. proconsularem edd. 160) a. 364. 1) Campaniae 1.

182

contuberniis sese mulieres quondam ingenuae subdiderint, et nunc contemnentes dominum minoris aetatis, seruitutis iugum conantur effugere, grauitas tua his, 'quae seruilem condicionem non statim in ipsis 'coniunctionum 3 primordiis refugerunt, necessitatem subeundae seruitutis imponat. Dat. XIV. kalend. Aug. Mediolani, ipsis AA.

4

8. Ex corpore Gregoriano:

5 Imp. Autoninus A. Prisciano militi. Summa sententia comprehensa, quam, cessantibus curatoribus quondam tuis, iudex secutus iurisiurandi a te perlati religionem, in condemnationem deduxit, minui pacto non potuit: ac 'propterea sublata cautione transactionis, quae nullo iure interposita est, Septimius Varianus rem iudicatam exequatur. PP. kal. Iul. Laeto II. et Cereale coss. 7

9. Impp. Dioclet. et Maximian. AA. Ulpiae Marcellinae. Si praeses prouinciae ignorantiam tuam fraudulenta transactione ac dolosis artibus generi tui circumscriptam esse cognouerit, si quidem Aquiliana stipulatio et acceptilatio insecuta non est, pactum callide scriptum, integris singulorum actionibus, amouebit. PP. III. non. Octobr. ipsis AA.

10. 190 Imp. Gordianus A. Cliniae Antoniae. Pacta, quae contra bonos mores interponuntur, iuris ratio non tuetur. PP. non. Octobr. ipso A. II. et Pompeiano coss.

1

11. 2Imp. Alexander Aurelio Dionysio. Cum posteaquam aduersarius matris tuae uictus esset, matrem tuam circumuenerit, ut pacisceretur, nullam se controuersiam de seruis moturam, id pactum mala fide factum irritum est. Et cum

con

Gothofr. in L. 5. Th. C. ad SC. Claud. (4, 9). 162) Ex Schulting. cj. qui edd. 3) Schulting. cj. coniunctionem edd. iunctionis Gothofr. 4) paciscendo, ut liberae manerent (cf. not. ad Gai. 1, 94. Paul. S. R. 4, 10. §. 2.); unde iam apparet, quid attinuerit, hanc constitutionem hic subnectere. 5) L. 1. Gr. C. de transact. (1, 11) p. 5 Haen. Cf. L. 5. C. de in lit. iur. (5, 53). 6) Par. 86. praeterea Par. 77. Pugg. Gr. C. de transact. (1, 11) Haen. p. 6. Vid. Haen. Gr. C. p. 3. 1) a. 241. (2, 3). a. 226. Haen. Gr. C. p. 3.

7) a. 215. 8) L. 5. 9) a. 293-304. 190) 2) L. 9. C. de pact.

ex ea conuentione cum matre tua agi coeperit, iudex eam liberabit; quia de re iudicata pacisci nemo potest. PP. prid. id. Sept. Alexandro A. cos.

12. Ex corpore Theodosiani: 193

Impp. Honorius et Theodosius AA. Iuliano proconsuli Africae. Et mulieribus et minoribus in iis, quae praetermiserint uel ignorauerint, innumeris auctoritatibus constat Dat. prid. non. Mart. Rauennae, Con

esse consultum.

stantino cos.

13. Item eodem corpore:

4 Imp. Constantinus A. ad Maximum praefect. urb. Inter cetera et ad locum: Pactiones eas ualere uolumus, si cum legibus consentiant, et reliqua. Dat. VI. non. Febr.. Romae, Sabino et Rufino coss. 5

14. Ex corpore Gregoriani:

"Impp. 'Valerian. 7 et Gallienus AA. et Valeri(an)us Caesar Aurelio. Praeses prouinciae aestimabit, utrum de dubia lite transactio inter te et ciuitatis tuae ordinem facta sit, an de re iudicata: quia de re iudicata pacisci nemo potest. PP. III. kalend. Iun. Aemiliano et Basso coss.

15. 'Item ex corpore Gregoriani tit. de transact.:9 Imp. Gordianus A. Flauio Hercolano. Super iudicato non subsecuta appellatione frustra transigi, non est opinionis incertae. PP. XIV. kalend. Nou. Sabino et 'Venusto 16. Item eodem corpore: 1

200

COSS.

Imp. Alexander Donato militi. Si certa quantitas in 'condemnationem iudicii deducta fuerit, pacisci exinde non posse, etc. PP. IX. kalend. Iun. Fusco II. et Dextro coss. 17. Item ex corpore Gregoriani: 4

Qui contra arbitri sententiam petit, sola in eum

poenae actio

193) L. 3. Th. C. de int. rest. (2, 16). L. S. I. C. de in int. rest. min. (2, 22). a. 414. 4) De hac const. cf. Wenck. ad Th. C. p. 110. Haenel ad Th. C. p. 214. 5) a. 316. 6) L. 3. Gr. C. eod. (1, 11) p. 6 Haen. Cf. L. 12. C. de transact. (2, 4). a. 259. 7) Ex I. C. Schult. Valentinian. edd. 9) L. 3. Haen. p. 3. a. 240. pact. Haen. p. 6. a. 225. 2) condemnatione edd. arbitrii. 4) Tit. de pact. Haen. p. 4.

8) Idem edd. 200) Veterano edd. 1) Tit. de

3) Non

ex compromisso competit; non etiam 'exceptio 205 pacti conuenti. Lib. I. tit. X.

18. Ex eodem libro et tit.: 6

Impp. Diocletian. et Maximian. AA. Sergiae et Anagio. Inter cetera et ad locum: De dubia uero lite facta transactio rescindi non potest. PP. VIII. id. April. Caes. coss. 19. Item eodem corpore et titulo:7

Impp. Diocletian. et Maximian. AA. Aurelio Hermogeni militi. Pactum, quod contra iuris formam prouinciae rector factum animaduertit, id infirmare minime dubitabit. PP. XIV. kal. Nou. Caess. coss.

205) Ex Schult. cj. conceptio edd. 6) Haen, ib. a. 291–302. 7) Haen. ib. a. 291–302.